Από την έντυπη έκδοση
Στη Λαλέλα Χρυσανθοπούλου
[email protected]
Τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν τα έργα του ΑΔΜΗΕ για την πράσινη μετάβαση, την ασφάλεια εφοδιασμού και την ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αναλύει ο διευθύνων σύμβουλος του Διαχειριστή, Μάνος Μανουσάκης. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνει ότι εξετάζονται νέες επενδύσεις σε διεθνείς διασυνδέσεις, όπως η διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και τονίζει ότι η περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ «περνά» πλέον από τα έργα αποθήκευσης στο Σύστημα για να αυξηθεί ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος. Τέλος, αναδεικνύει την ανάγκη διαμόρφωσης κατάλληλου ρυθμιστικού περιβάλλοντος για να υλοποιηθεί το επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ τα επόμενα χρόνια.
Η Ελλάδα επιδιώκει να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Πώς εξυπηρετούν οι διασυνδέσεις του ΑΔΜΗΕ τον στόχο αυτό;
«Οι διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις αυξάνουν την ικανότητα μεταφοράς ηλεκτρισμού, ενδυναμώνοντας την ασφάλεια εφοδιασμού για τα κράτη. Έτσι ενισχύεται η περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία και η Ελλάδα ούσα στο επίκεντρο των διασυνδέσεων αναβαθμίζει τη γεωπολιτική της θέση. Οι διασυνδέσεις παίζουν κρίσιμο ρόλο όχι μόνο για την ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, συμβάλλοντας στη βέλτιστη χρήση των ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό, εργαζόμαστε για να διευρύνουμε τις διεθνείς διασυνδέσεις με τους “παραδοσιακούς” γείτονές μας, όπως την Ιταλία και τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Μελετάμε την δεύτερη διασύνδεση με την Ιταλία στοχεύοντας να υπερδιπλασιάσουμε τη μεταφερόμενη ενέργεια, νέα διασύνδεση με την Αλβανία μέσω νέας γραμμής 400 kV και αναβάθμιση της διασύνδεσης με τη Βόρεια Μακεδονία, που αποτελεί κρίσιμο κόμβο στο Σύστημα των Δυτικών Βαλκανίων, γι’ αυτό και ο ΑΔΜΗΕ εξετάζει διάφορες επιλογές έχοντας τη διάθεση να συνδράμει στην ανάπτυξη του Συστήματός της. Κατασκευάζεται επίσης η νέα διασύνδεση με τη Βουλγαρία που θα υπερτριπλασιάσει τη μεταφερόμενη ενέργεια».
Υπάρχουν σχέδια και για διασυνδέσεις στη ΝΑ Μεσόγειο. Ποια είναι τα νεότερα;
«Μίλησα για τους “παραδοσιακούς” ενεργειακούς γείτονές μας. Mε τις νέες συνθήκες της ενεργειακής ασφάλειας και τη στρατηγική προσέγγιση της χώρας, θεωρούμε πλέον ενεργειακούς μας “γείτονες” και τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Ο ΑΔΜΗΕ διατίθεται, στον βαθμό που θα του επιτρέψει το ρυθμιστικό περιβάλλον, να συμβάλει και ως επενδυτής, αλλά και προσφέροντας τη μεγάλη τεχνογνωσία του, στα μεγάλα διηπειρωτικά έργα που ωριμάζουν τώρα, τη διασύνδεση ΕλλάδαςΚύπρου-Ισραήλ και τη διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου. Η διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ με promoter τον Euroasia Interconnector είναι ώριμο έργο, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συμφωνήσει επί της αρχής να διαθέσει 657 εκατ. ευρώ μέσω του Connecting Europe Facility. Ο ΑΔΜΗΕ συνδράμει το έργο παρέχοντας τεχνογνωσία στον φορέα υλοποίησης. Εντός των επόμενων ημερών καταθέτουμε πρόταση για επενδυτική συμμετοχή μας στο έργο, υπό κατάλληλη αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι νέες συνθήκες. Η ηλεκτρική διασύνδεση της Αιγύπτου βρίσκεται στα πρώτα μελετητικά στάδια, υπάρχει όμως ισχυρή πολιτική βούληση από όλες τις πλευρές να επιταχυνθούν οι διαδικασίες. Συνεργαζόμαστε με τον Διαχειριστή του Συστήματος της Αιγύπτου EETC για να διασφαλίσουμε την τεχνική και οικονομική βιωσιμότητα του έργου. Στην πρόσφατη επίσκεψή μας στο Κάιρο συμφωνήσαμε να εντάξουμε τις μελέτες βιωσιμότητας του έργου στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία RePowerEU. Πρόκειται για ένα έργο που καταρχήν έχει συμφωνηθεί ότι θα βασίζεται στην πρόταση GREGY».
Τι επενδύσεις απαιτούνται στο Δίκτυο για να πετύχουμε ταχύτερη διείσδυση ΑΠΕ;
«Η ταχύτητα διείσδυσης των ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι ήδη εντυπωσιακή. Το Σύστημα τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί γρήγορα χάρη στις εντατικές προσπάθειές μας και οι Έλληνες και ξένοι επενδυτές έχουν στραφεί με ενθουσιασμό προς τον κλάδο της πράσινης μετάβασης. Επιτάχυνση των ΑΠΕ από εδώ και πέρα σημαίνει έργα αποθήκευσης στο Σύστημα, ή στα ίδια τα έργα ΑΠΕ ώστε να αυξηθεί ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος. Εξηγώ: Σήμερα η ισχύς των εν λειτουργία ΑΠΕ ξεπερνά τα 9 GW, άλλα 10 GW έχουν όρους σύνδεσης, ενώ από την αρχή του 2021 έχουν υποβληθεί αιτήματα για ακόμη 23 GW. Η ανάπτυξη αυτή ξεπερνά κατά πολύ τη δυνατότητα ανάπτυξης του Συστήματος, ειδικά με τα γραφειοκρατικά εμπόδια στην αδειοδότηση των έργων μας, ή καταστάσεις όπως αυτές που αντιμετωπίσαμε στο έργο του Δυτικού Διαδρόμου της Πελοποννήσου που το σταμάτησαν πέντε μοναχές στο τοπικό Πρωτοδικείο. Ο ΑΔΜΗΕ, μέσα από τα νέα έργα μεταφοράς δημιουργεί ικανό ηλεκτρικό χώρο για ΑΠΕ που αναμένεται να αγγίξει τα 29 GW μέχρι το 2030. Επίδοση που μπορεί να βελτιωθεί αν εισακουστούν οι προτάσεις μας για fast track διαδικασίες αδειοδότησης των εναέριων και υποβρυχίων διασυνδέσεων και επιτάχυνση των διαδικασιών απαλλοτρίωσης».
Έντονες πιέσεις από την πολυεπίπεδη μορφή της κρίσης
Πόσο έχει επηρεαστεί από την ενεργειακή κρίση το επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ;
«Η κρίση δυστυχώς είναι πολύπλευρη. Είναι κρίση των τιμών στην ενέργεια που τείνει να μετατραπεί σε κρίση εφοδιασμού καυσίμου. Είναι υγειονομική κρίση που διατάραξε την εφοδιαστική αλυσίδα, είναι ο πληθωρισμός που ανεβάζει τις τιμές των υλικών και τέλος είναι η αύξηση του κόστους δανεισμού ως απάντηση στον πληθωρισμό που για έναν επενδυτή στις υποδομές όπως εμείς είναι κρίσιμος παράγοντας. Το περιβάλλον είναι αναμφισβήτητα δύσκολο. Παρά τις δυσκολίες, το 2021 ήταν μια “παραγωγική” χρονιά. Οι επενδύσεις μας ξεπέρασαν τα 400 εκατ. ευρώ και ολοκληρώσαμε με επιτυχία μεγάλα έργα για το Σύστημα Μεταφοράς, με κορυφαίο την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Πελοπόννησο. Για να συνεχίσουμε έτσι και να διαδραματίσουμε τον ρόλο που μας ζητά η Πολιτεία είναι απαραίτητο να λειτουργούμε σε ρυθμιστικό περιβάλλον που ευνοεί τις διασυνδέσεις. Πληροφορηθήκαμε πρόσφατα ότι η ΡΑΕ αποφάσισε να διαμορφώσει την απόδοση κεφαλαίων μας, το λεγόμενο WACC, στο 6,1%, δηλαδή σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από αυτό που είχαμε εισηγηθεί -τουλάχιστον 7,5%- ώστε το επενδυτικό μας πρόγραμμα, που είναι εξαιρετικά σημαντικό για όλους τους λόγους που προανέφερα, να είναι βιώσιμο και να υλοποιηθεί απρόσκοπτα. Το ποσοστό που είχαμε προτείνει λάμβανε υπόψη όλες τις νέες παραμέτρους που δημιουργεί η κρίση. Αυτή τη στιγμή, όμως, όπως φαίνεται να διαμορφώνεται η κατάσταση για το WACC της επόμενης Ρυθμιστικής Περιόδου, οι επενδύσεις.
