Από την έντυπη έκδοση
Tης Δανάης Αλεξάκη
[email protected]
Σε έναν νέο κύκλο σημαντικών ανακατατάξεων εισέρχεται η οργανωμένη λιανική, αφήνοντας πίσω της μια δεκαετία εντυπωσιακών ανατροπών, αλλά και θεαματικών μεταβολών σε μερίδια αγοράς και τζίρους, με το Top 10 του κλάδου να προσβλέπει, πλέον, σε συνολικά ετήσια έσοδα άνω των 10 δισ. ευρώ, έχοντας στο μεταξύ «αφαιρέσει» από τη μικρή λιανική έναν τζίρο της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ.
Η διόγκωση του κύκλου εργασιών του ομίλου Σκλαβενίτης κατά 230% κατά την περίοδο 2010 – 2020, η «απάντηση» που… οφείλει να του δώσει ο δεύτερος ισχυρός παίκτης του κλάδου, η ΑΒ Βασιλόπουλος, η ταχεία ανέλιξη της Lidl, η αναζήτηση από τη Metro νέων επιθετικών ευκαιριών ανάπτυξης των πωλήσεών της, η επιμονή της Μασούτης να υπερβεί ο ετήσιος κύκλος εργασιών της το ψυχολογικό όριο του 1 δισ. ευρώ και, το κυριότερο, το χάσμα εσόδων που χωρίζει τους υπόλοιπους παίκτες της οργανωμένης λιανικής από το Top 5 της αγοράς, προετοιμάζουν τον ανταγωνισμό, καθώς και τις προμηθεύτριες εταιρείες, για μια ακόμη δεκαετία εντάσεων και εκπλήξεων, στη λήξη της οποίας ένα είναι βέβαιο: ο κλάδος των σούπερ μάρκετ δεν θα θυμίζει σε τίποτε αυτό που είναι σήμερα.
Εξάλλου, οι ίδιες οι εκτιμήσεις των στελεχών των αλυσίδων ήδη αναφέρουν ότι μέσα στην επόμενη πενταετία η αγορά θα βιώσει νέο γύρο ανακατατάξεων, με δεδομένο ότι πλέον τα βραχυπρόθεσμα οφέλη, τα οποία μέχρι σήμερα έχουν προκύψει από τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν λόγω της πανδημίας, θα σταματήσουν να υπάρχουν.
Όμως, παρά τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των παικτών και την εστίασή τους στην επίτευξη οργανικής ανάπτυξης μέσω εξαγορών, η παράμετρος της κερδοφορίας φένεται ότι στην παρούσα συγκυρία «συγκρατεί» τις αποφάσεις για επιθετικές κινήσεις στη σκακιέρα του κλάδου.
Η απόκτηση μικρών αλυσίδων από πλευράς των ισχυρών προϋποθέτει ότι τα καταστήματα που θα εντάξουν στο δίκτυό τους θα είναι κερδοφόρα, παράμετρος που δυσκολεύει την τελική εξίσωση μιας εξαγοράς.
Αντίθετα, μεταξύ ομίλων αγορών και μικρομεσαίων αλυσίδων αναμένεται μεγαλύτερη κινητικότητα στο προσεχές διάστημα.
Οι νέοι παίκτες
Σε ό,τι αφορά είσοδο νέων παικτών τα σενάρια που ακούγονται είναι πολλά, ωστόσο η συγκυρία των ανατιμήσεων δεν φαίνεται να ευνοεί τέτοιες αποφάσεις. Ήδη η είσοδος της ρωσικής mere πραγματοποιείται με ιδιαίτερα επιβραδυνόμενο ρυθμό από αυτόν που ενδεχομένως είχε προγραμματιστεί.
Ενδιαφέρον έχει επίσης να σημειωθεί ότι η αγορά δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να προωθηθεί στο άμεσο διάστημα ένα νέο mega deal μεταξύ ισχυρών αλυσίδων που θα ανατρέψει εκ νέου τα δεδομένα στον κλάδο.
Την ίδια ώρα, ο τζίρος της μικρής λιανικής και των παραδοσιακών σημείων ήδη έχει μπει στο στόχαστρο, ακόμα και των ηλεκτρονικών πλατφορμών όπως η efood, παράμετρος που σίγουρα θα έχει καταλυτικό ρόλο στην επόμενη μέρα της αγοράς.
Μιλώντας στη «Ν» αναλυτές του κλάδου αναφέρουν ότι «σίγουρα η πανδημία ανέτρεψε τους επεκτατικούς σχεδιασμούς, με το 2021 να αποτελεί το έτος διαχειριστικού απολογισμού της κρίσης. Ενδεχόμενες νέες επιχειρηματικές εξελίξεις μπορεί να ενεργοποιηθούν από το δεύτερο μισό του 2022, καθώς η πληθωριστική συγκυρία αλλάζει ξανά τις ισορροπίες της κατανάλωσης, ενισχύει περαιτέρω τον ανταγωνισμό και τεστάρει ακόμα μια φορά τις αντοχές των επιχειρήσεων, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για κάποιους ή πιέζοντας σημαντικά τη βιωσιμότητα άλλων».
Τα «διδάγματα» εξάλλου της ύφεσης που επικράτησε τη δεκαετία 2010-2020 υποδεικνύουν ότι και οι επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ, παρά το γεγονός ότι δραστηριοποιούνται σε κατηγορίες ανελαστικής δαπάνης για τους καταναλωτές, δεν παραμένουν ανεπηρέαστες από τις κρίσεις.
Διαφοροποιήσεις
Συγκρίνοντας τη δυναμική του κλάδου το 2010 και το 2020 καταγράφονται σημαντικές διαφοροποιήσεις στους συσχετισμούς δυνάμεων. Αρχικά στη δεκάδα με τους ισχυρότερους παίκτες απουσιάζουν το 2020 σημαντικοί παίκτες, όπως: Μαρινόπουλος, Βερόπουλος, Ατλάντικ, Dia, Αρβανιτίδης και Aldi.
Με βάση τα στοιχεία του 2020 ο leader του κλάδου -με μεγάλη απόσταση από τον δεύτερο παίκτη- αναδεικνύεται ο όμιλος Σκλαβενίτης, ο οποίος στο διάστημα αυτό πέτυχε αύξηση της δυναμικής των εσόδων του πάνω από 230%, εξέλιξη η οποία σαφώς αποδίδεται στις έντονες κινήσεις εξαγορών που πραγματοποίησε.
Η ΑΒ Βασιλόπουλος διατηρεί τη δεύτερη θέση, όπου ωστόσο ανταγωνίζεται ανοιχτά με τη Lidl, για την οποία, δεδομένου ότι δεν δημοσιεύει ισολογισμό, οι εκτιμήσεις της αγοράς τής προσδίδουν τζίρο που προσεγγίζει τα 2 δισ. ευρώ.
Η Μετρό ΑΕΒΕ κατάφερε εξίσου να βελτιώσει τη θέση της στην κατάταξη, σκαρφαλώνοντας στην τρίτη θέση (εάν δεν προσμετρηθεί η Lidl και στην τέταρτη εάν προσμετρηθεί).
Το 2010 οι δύο πρώτοι παίκτες, Μαρινόπουλος και ΑΒ Βασιλόπουλος, εμφανίζονταν να κατέχουν συνολικά το 41% του τζίρου της δεκάδας, ενώ το 2020 οι δύο πρώτοι, όμιλος Σκλαβενίτης και ΑΒ Βασιλόπουλος, συγκεντρώνουν το 59%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen iQ, η συνολική πίτα της λιανικής τροφίμων και ταχυκίνητων ειδικά το 2020 διευρύνθηκε κατά περίπου 1,2 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2019, στα 12,8 δισ. ευρώ, με τα στοιχεία των ισολογισμών να δείχνουν ότι οι δέκα πρώτοι παίκτες συνολικά ελέγχουν το 75% της αγοράς.
Το 2010 η συνολική αγορά λιανικής τροφίμων και ταχυκίνητων εμφάνισε τζίρο 12,5 δισ. ευρώ, με τους δέκα πρώτους παίκτες της οργανωμένης λιανικής να κατέχουν το 64% της αγοράς.
Το μερίδιο αγοράς της Σκλαβενίτης το 2020 προσεγγίζει το 30%, όταν το 2010 ο τότε leader, η Μαρινόπουλος, εμφάνιζε μερίδιο περί το 15%.
Στην πανδημία
Στην τριετία 2019-2021 έχουν πραγματοποιηθεί περιορισμένες απορροφήσεις μικρών αλυσίδων, με τους ισχυρούς, ωστόσο, παίκτες να βολιδοσκοπούν συνεχώς την αγορά για νέες ευκαιρίες. Σε αυτό το διάστημα και λόγω της πανδημίας οι προβολείς των αλυσίδων στράφηκαν αναγκαστικά και βίαια στο ηλεκτρονικό κανάλι, με αποτέλεσμα με μεγάλο μέρος των κεφαλαίων να κατευθύνονται στο κομμάτι της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών πωλήσεων των αλυσίδων και της υποστήριξης των logistics.
Σε μία 8ετία έγιναν οι «ηχηρότερες» ανατροπές
Οι «ηχηρότερες» ανατροπές της δεκαετίας 2010 – 2020 συντελέστηκαν στην αγορά των σούπερ μάρκετ την περίοδο 2010-2017. Ξεκινώντας από το καλοκαίρι του 2010, η γερμανική εκπτωτική αλυσίδα Aldi ανακοινώνει την απόφασή της να αποχωρήσει οριστικά από την ελληνική αγορά, εξέλιξη που ενδυναμώνει σημαντικά τη θέση του βασικότερου ανταγωνιστή της, της Lidl Hellas. Ακολουθεί το ίδιο διάστημα η εξαγορά της Dia Hellas από την Carrefour-Μαρινόπουλος, ενώ δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 2012, ο όμιλος Μαρινόπουλος προχωρά στην εξαγορά του ποσοστού της Carrefour στην κοινοπραξία Carrefour Μαρινόπουλος στην Ελλάδα. Ο ισχυρός γαλλικός λιανεμπορικός όμιλος αποχωρεί από την ελληνική αγορά ύστερα από παρουσία 20 χρόνων. Κλυδωνισμούς στην αγορά προκάλεσε και η πτώχευση της Ατλάντικ.
Ακολουθεί μια τριετία «μεταμόρφωσης», με αιχμή την περίοδο 2014-2016, καθώς μέσα από μια σειρά τολμηρών εξαγορών και ηχηρών στρατηγικών συμφωνιών άλλαξε χέρια ένα δίκτυο περίπου 593 καταστημάτων.
Οι ανακατατάξεις ξεκινούν από την πρώτη επιθετική κίνηση της Σκλαβενίτης, η οποία συντελείται τον Νοέμβριο του 2014, όταν προχωρά στην εξαγορά του συνόλου των μετοχών της Makro Cash & Carry, ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους η Σκλαβενίτης αποκτά και τον έλεγχο του 60% της Χαλκιαδάκης.
Στη συνέχεια, το έτος 2016 «χρωματίζεται» από δύο εκ των μεγαλύτερων deals στον κλάδο. Το πρώτο λαμβάνει χώρα τον Φεβρουάριο με την εξαγορά της αλυσίδας Βερόπουλος από τη Metro ΑΕΒΕ, η οποία αλλάζει σελίδα στην ιστορία της.
Την ίδια περίοδο η Μαρινόπουλος εμφανίζει πλέον έντονους τριγμούς, που απειλούν ευθέως σημαντική μερίδα προμηθευτών, με αποτέλεσμα έπειτα από μια μαραθώνια διαδικασία το 2016 να εξαγοράζεται από τον Όμιλο Σκλαβενίτη και από την 1η Μαρτίου του 2017, το brand name του άλλοτε leader του κλάδου εξαφανίζεται από την αγορά. Το 2016 χάνεται και το σήμα της Αρβανιτίδης- Καρυπίδης.
Μετά το 2017 ακολουθεί μια περίοδος όπου συντελούνται διάφορες απορροφήσεις μικρότερων αλυσίδων από μεγαλύτερους παίκτες, ενώ τον Μάιο του 2018 γνωστοποιείται ακόμα μια σημαντική εξαγορά, αυτή της Προμηθευτικής από τον όμιλο Μασούτης.
