Τoυ Δημήτρη Αβραμόπουλου, βουλευτή Ηλείας της Ν.Δ., πρώην επίτροπου της Κομισιόν και πρώην υπουργού
Η ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ διαχρονικά υπήρξε βασικός άξονας ισχύος και τάξης στο διεθνές σύστημα.
Σήμερα, σε έναν κόσμο ταχέως μεταβαλλόμενο, όπου οι ισορροπίες αμφισβητούνται και νέοι ανταγωνισμοί αναδύονται, η ασφάλεια στη θάλασσα αποκτά κρίσιμη γεωπολιτική διάσταση.
Η Ελλάδα, ισχυρή ναυτιλιακή δύναμη και ιστορικός φρουρός της θαλάσσιας δημοκρατίας, στέκεται στο επίκεντρο αυτών των εξελίξεων.
Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ της ναυσιπλοΐας πλέον δεν περιορίζεται στη φυσική προστασία των θαλάσσιων οδών, ή στην ανθεκτικότητα των λιμένων.
Αγγίζει βαθύτερα ερωτήματα: την ανθεκτικότητα των διεθνών κανόνων, τα όρια της ισχύος και την αρχιτεκτονική της παγκόσμιας σταθερότητας.
Σε έναν κόσμο όπου τα σύνορα μετατοπίζονται και οι παραδοσιακές εγγυήσεις ασφάλειας δοκιμάζονται, η θάλασσα γίνεται για άλλη μια φορά ο πρώτος καθρέφτης των γεωπολιτικών μεταβολών.
ΟΠΩΣ εύστοχα επεσήμανε ο Θεμιστοκλής -μορφή που αγαπούν οι Έλληνες και οι φίλοι της ελληνικής ιστορίας- η θάλασσα είναι ένας χώρος που ενώνει και χωρίζει, προστατεύει και εκθέτει.
Στην κλασική στρατηγική αντίληψη, η γη ήταν ο χώρος της μονιμότητας, ενώ η θάλασσα της δυναμικής και των ευκαιριών.
Οι ισχυρές δυνάμεις στρέφονταν διαχρονικά προς τη θάλασσα, όχι μόνο για να επεκτείνουν την επιρροή τους, αλλά και για να ορίσουν τους όρους συμμετοχής άλλων δυνάμεων στο διεθνές παιχνίδι.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ Συμμαχία έως την Pax Maritima της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, το μήνυμα παραμένει διαχρονικό: η ναυτική υπεροχή δεν είναι επιβολή ελέγχου, είναι ενορχήστρωση της ελεύθερης πρόσβασης.
Για δεκαετίες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο επικράτησε η πεποίθηση ότι οι θαλάσσιοι χώροι είχαν οριστικά ειρηνοποιηθεί.
Σήμερα όμως αυτή η ψευδαίσθηση έχει διαλυθεί. Η θάλασσα αναδεικνύεται εκ νέου σε πεδίο ανταγωνισμού για την κυριαρχία, τη νομιμότητα και την επιρροή.
Η ΕΛΛΑΔΑ δεν προσεγγίζει αυτή την πρόκληση από συνήθεια ή συγκυριακό ενδιαφέρον. Η σχέση της με τη θάλασσα είναι ουσιαστική, πολυδιάστατη και διαρκής.
Είναι μέρος της ταυτότητάς μας: Είμαστε λαός ναυτικών, εμπόρων, διανοητών, που αντιλαμβανόμαστε ότι το άνοιγμα στον κόσμο δεν αποδυναμώνει την εθνική ταυτότητα αλλά τη σφυρηλατεί.
Ο ελληνικός εμπορικός στόλος, ο μεγαλύτερος παγκοσμίως σε χωρητικότητα, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη μεταφορά ενέργειας, τροφίμων και εμπορευμάτων.
Αυτό αποτελεί όχι μόνο οικονομικό πλεονέκτημα, αλλά και γεωπολιτική δύναμη που προσδίδει στην Ελλάδα βαρύνουσα στρατηγική σημασία, ειδικά καθώς ο παγκόσμιος εφοδιασμός αναδιαμορφώνεται από την ανάγκη ανθεκτικότητας έναντι των κρίσεων.
ΤΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ μας αποτύπωμα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα και στις θαλάσσιες αρτηρίες που συνδέουν την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, καθιστά την Ελλάδα κομβικό σημείο διαμετακόμισης, ασφάλειας και σταθερότητας. Ωστόσο, η στρατηγική ισορροπία στη θαλάσσια περιοχή δοκιμάζεται.
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ κανονιστικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε μεταπολεμικά, με αιχμή τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), αμφισβητείται. Μονομερείς διεκδικήσεις, η εργαλειοποίηση των θαλάσσιων δικαιωμάτων και η στρατιωτικοποίηση αμφισβητούμενων περιοχών αναδεικνύουν μία νέα γεωπολιτική πραγματικότητα, όπου το Διεθνές Δίκαιο κινδυνεύει να υποκατασταθεί από την ισχύ.
ΑΠΕΝΑΝΤΙ σε αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στο Δίκαιο και τις αρχές. Δεν επιδιώκει κλιμάκωση ή επιβολή, αλλά ούτε αποδέχεται την αντικατάσταση της νομιμότητας από την ασάφεια.
Όπως δείχνει η Ιστορία, μια ασαφής γραμμή στη θάλασσα συχνά προαναγγέλλει την κατάρρευση της ειρήνης. Σε αυτό το νέο τοπίο, η έννοια των διαπεριφερειακών διαδρόμων αποκτά κρίσιμο γεωπολιτικό χαρακτήρα.
Ο ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής σκέψης που υπερβαίνει τη λογική της απλής εμπορικής δικτύωσης.
Στο τέλος αυτού του διαδρόμου βρίσκεται η Ελλάδα – όχι ως απλός παρατηρητής, αλλά ως σταθερή άγκυρα συνδεσιμότητας, διακυβέρνησης και ευκαιρίας.
ΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ και τα δίκτυά μας αποτελούν κρίσιμες υποδομές, αλλά χωρίς σαφείς κανόνες και στρατηγική διαχείριση ακόμα και οι πιο εντυπωσιακές υποδομές παραμένουν ευάλωτες.
Το μήνυμα είναι σαφές: Η ναυσιπλοΐα δεν αφορά μόνο τη φυσική κίνηση αγαθών, αλλά και τη στρατηγική διαχείριση ισχύος.
Η ΜΕΣΗ Ανατολή αναδεικνύεται σε χαρακτηριστικό παράδειγμα της αστάθειας που απειλεί την ελευθερία της ναυσιπλοΐας.
Οι επιθέσεις κατά της ναυτιλίας έχουν πλέον πολιτική διάσταση και η ασύμμετρη αναταραχή χρησιμοποιείται ως εργαλείο στρατηγικής πίεσης.
Η διεθνής κοινότητα οφείλει να απορρίψει την κανονικοποίηση αυτής της κατάστασης.
Η θαλάσσια ασφάλεια πρέπει να αποκατασταθεί ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό, στηριζόμενο όχι μόνο στη στρατιωτική ισχύ, αλλά και στις κοινές αξίες και αρχές.
ΣΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ αυτό πλαίσιο, ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι και θα παραμείνει κεντρικός.
Παρά την αυξημένη έμφαση στον Ινδο-Ειρηνικό, η στρατηγική τους παρουσία στη Μεσόγειο είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της τάξης.
Η εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης Ελλάδας – ΗΠΑ επιβεβαιώνει αυτή την πραγματικότητα: η Ελλάδα έχει καταστεί βασικός πυλώνας της ναυτικής στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή.
Η Ευρώπη, από την πλευρά της, καλείται να προσαρμόσει τη στρατηγική της στη νέα πραγματικότητα.
Οι θαλάσσιες απειλές δεν είναι πια υποθετικές αλλά άμεσες, πολυδιάστατες και υβριδικές.
ΤΟ ΝΑΤΟ πρέπει να εξελιχθεί, ώστε να προλαμβάνει τη θαλάσσια αστάθεια και να προασπίζει όχι μόνο εδάφη αλλά και θαλάσσιες ζώνες.
Το Αιγαίο Πέλαγος παραμένει κρίσιμη περιοχή όπου η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά τον διάλογο και τη νομιμότητα, χωρίς να εκχωρεί κυριαρχικά της δικαιώματα.
ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, η επιλογή είναι ξεκάθαρη: ή θα διατηρήσουμε τη θάλασσα ως χώρο ειρήνης και σταθερότητας, ή θα υποκύψουμε στις φυγόκεντρες δυνάμεις κατακερματισμού.
Η απάντηση δεν θα δοθεί με ρητορικές διακηρύξεις, αλλά με στρατηγική αποφασιστικότητα και συλλογική δράση.
Η ΕΛΛΑΔΑ είναι έτοιμη να διαδραματίσει τον ρόλο που της αναλογεί. Για μια θάλασσα που δεν θα αποτελεί πλέον πεδίο συγκρούσεων, αλλά κοινό κτήμα ειρήνης και ευημερίας.
