Του Δημήτρη Τζάνα, οικονομολόγου
Η ΡΗΤΟΡΙΚΗ περί επιβολής δασμών είχε αναγγελθεί από τον Ντόναλντ Τραμπ κατά την προεκλογική περίοδο. Οι αγορές, ωστόσο, την είχαν προσπεράσει, πιστεύοντας ότι «άλλα θα κάνει» εφόσον εκλεγεί.
Ως αποτέλεσμα, ακόμα και μετά την εκλογή του οι αγορές συνέχιζαν την ανοδική πορεία τους στη Wall Street, καταγράφοντας αλλεπάλληλα ρεκόρ.
Τελικά, από τις αρχές Μαρτίου και αφού είχε αναγγελθεί η επιβολή δασμών, ξεκίνησε η υποχώρηση των δεικτών στη Wall Street.
Φτάσαμε έτσι στη 2α Απριλίου, την D-Day, που αποκλήθηκε «Ημέρα Απελευθέρωσης» από τον Τραμπ, οπότε εξαγγέλθηκε το πακέτο αντισταθμιστικών δασμών προς 185 χώρες.
Με ποσοστά από 10% μέχρι 46%, με την κλιμάκωση να σχετίζεται με το μέγεθος του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ με κάθε χώρα.
Ήδη ξεκίνησε η διαδικασία των αντιποίνων, με την Κίνα να αναγγέλλει την επιβολή ανάλογων ποσοστών για τα αμερικανικά προϊόντα, ενώ είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν και οι άλλες χώρες.
ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ των οικονομολόγων και των έγκυρων φωνών του πλανήτη συνομολογούν ότι η διαδικασία επιβολής δασμών θα είναι πολλαπλά βλαπτική για την παγκόσμια οικονομία.
Οι μικρότερες εμπορευματικές συναλλαγές θα σηματοδοτήσουν μείωση της παραγωγής, αρρυθμίες στην εφοδιαστική αλυσίδα και αναζωπύρωση του πληθωρισμού.
Οι ψηλότερες τιμές θα επιφέρουν μείωση της κατανάλωσης και ο φαύλος κύκλος χαμηλότερης ζήτησης – μικρότερης παραγωγής θα οδηγήσει σε ύφεση την παγκόσμια οικονομία, με το σκηνικό να θυμίζει την πετρελαϊκή κρίση του ’70 και σε κάθε περίπτωση έναν νέο «μαύρο κύκνο».
Θα ευεργετηθεί από αυτή τη διαδικασία η αμερικανική οικονομία; Mission Impossible, απαντούν οι οικονομολόγοι!
Το αντίθετο θα συμβεί, καθώς επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα υποστούν αρνητικές συνέπειες, με τον Πολ Κρούγκμαν να εκτοξεύει σκληρά λόγια για την πολιτική του Αμερικανού προέδρου και την προσωπικότητά του.
Την ίδια ώρα, όλες οι αγορές του πλανήτη βιώνουν κύμα ρευστοποιήσεων, καθώς οι επενδυτές διαβλέπουν ότι η πολιτική της επιβολής δασμών δεν θα αποσυρθεί.
Επιθυμούν έτσι να μειώσουν δραστικά τον επενδυτικό κίνδυνο από τη συμμετοχή τους στις αγορές, διατηρώντας υψηλή ρευστότητα, καθώς δεν διαφαίνεται ότι υπάρχει ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο, προσώρας τουλάχιστον.
Παραμένει, ωστόσο, η ειδική κατηγορία επενδυτών που εκτιμούν ότι αυτό μπορεί ακόμα να το εκπληρώσει η τοποθέτηση σε χρυσό.
ΤΙ ΕΞΗΓΕΙ όμως τις επιβολές του Αμερικανού προέδρου, που έχουν οδηγήσει τις αγορές σε ένα σκηνικό με την παραλυτική αβεβαιότητα να διαποτίζει ολοένα και περισσότερο τη φυσιογνωμία τους; Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί σε δύο κατευθύνσεις.
Πρώτον, στα σημερινά οικονομικά δεδομένα που αντιμετωπίζει η αμερικανική οικονομία σε συνδυασμό με την ανάγκη αναπροσανατολισμού των στρατηγικής σημασίας προτεραιοτήτων της, και, δεύτερον, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Αμερικανού προέδρου.
Αναφορικά με το πρώτο, επισημαίνονται τα παρακάτω:
ΤΟ ΤΕΡΑΣΤΙΟ εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με τον λοιπό κόσμο, που ξεπερνάει τα 900 δισ. δολ., αποτέλεσμα της απώλειας ανταγωνιστικότητας των αμερικανικών προϊόντων αλλά και της από πολλών ετών συνειδητής απόφασης των ΗΠΑ να μη συνεχίσουν την παραγωγή προϊόντων χαμηλής προστιθεμένης αξίας, τα οποία ήδη παράγονται στις χώρες της Ασίας.
Όταν ωστόσο οι ΗΠΑ διαπίστωσαν ότι η Κίνα τις έχει πλησιάσει και σε κατηγορίες προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, επικράτησε σοβαρός προβληματισμός, καθώς εκπληρώθηκε ο μύθος του Αισώπου με τον εφησυχασμένο λαγό να αποκοιμάται και τη χελώνα να φτάνει στον τερματισμό της μεταξύ τους κούρσας!
Ταυτόχρονα, η υπερχρέωση της αμερικανικής οικονομίας (δημόσιο χρέος πάνω από 120% του ΑΕΠ) μπορεί σύντομα να προκαλέσει δυσκολίες για την αναχρηματοδότησή του.
Αρκετοί λοιπόν θεώρησαν ότι η παγκοσμιοποίηση βλάπτει τα αμερικανικά συμφέροντα και με απλοϊκότητα εισηγήθηκαν την επιστροφή στον προστατευτισμό, αγνοώντας τις δομικές αλλαγές στην οικονομία που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες καθιστώντας σχεδόν απαγορευτική τη δρομολόγηση εκτεταμένου κύματος βιομηχανικών επενδύσεων στις ΗΠΑ, όπως υπόσχεται ο Αμερικανός πρόεδρος ότι θα συμβεί.
Αντιθέτως μάλιστα, το μεγάλο μέγεθος της εσωτερικής αγοράς της Κίνας θα επιτρέψει την αντοχή της σε μια παρατεταμένη διαδικασία διεξαγωγής εμπορικού πολέμου.
Η ΔΕΥΤΕΡΗ κατεύθυνση σχετίζεται με την προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ, με τον βοναπαρτισμό να αποτελεί το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της.
Ο πρόεδρος πιστεύει ότι η συνταγή της επιβολής δασμών από κοινού με τη μείωση φόρων είναι ενδεδειγμένη για να γίνει η Αμερική και πάλι μεγάλη.
Η πεποίθησή του για την ορθότητα των απόψεών του είναι ακλόνητη και τον οδηγεί σε σύνθεση επιτελείου με πρόσωπα ανάλογων αντιλήψεων.
Οι επισημάνσεις των οικονομολόγων για ανάγκη περιστολής της νόμιμης φοροαποφυγής που συντελείται από τις μεγάλες επιχειρήσεις, που χρησιμοποιούν προς τούτο εκτεταμένο δίκτυο φορολογικών παραδείσων, τον αφήνει αδιάφορο.
Η επιβολή δασμών ή η απειλή εφαρμογής τους θα οδηγήσει στο τραπέζι διαπραγματεύσεων τις ηγεσίες των άλλων χωρών, ώστε να πετύχει μια ευεργετική για τα αμερικανικά συμφέροντα συμφωνία.
Τα αλαζονικά στοιχεία της προσωπικότητάς του δεν αφήνουν περιθώρια να εξετάσει ορθολογικά την κατάσταση, ώστε να αναζητήσει τις συμβουλές φωνών που θα προτείνουν εναλλακτικούς οδικούς χάρτες.
Η πορεία των ηγετών με βοναπαρτικά χαρακτηριστικά οδηγεί σε διακυβέρνηση με αυξημένο βαθμό αυταρχισμού, καθώς εμμένουν στις απόψεις τους, πιστεύοντας ότι έτσι θα αλλάξουν την ιστορία.
Το τέλος τέτοιων ηγετών συνοδεύθηκε με εξελίξεις που θα ευχόμασταν να μην ξανασυμβούν!
