Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, πολλές βιοτεχνικές και χειροτεχνικές ειδικότητες ασκούνται χωρίς να διαθέτουν ένα ρυθμιστικό κανονιστικό πλαίσιο. Υπάρχουν δεκάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που δεν έχουν παρακολουθήσει την αρχική κατάρτιση για την απόκτηση των αναγκαίων για την άσκηση του επαγγέλματος γνώσεων και δεξιοτήτων προκειμένου να αποκτήσουν άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Με πρωτοβουλία του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθήνας ξεκίνησε μια δυναμική δράση για το θέμα, των τριών αμιγών Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων της χώρας, Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τη ΓΣΕΒΕΕ. Μετά από σειρά συναντήσεων των εκπροσώπων τους, τέθηκε ένας γόνιμος προβληματισμός, με ανταλλαγή απόψεων, που κατέληξε σε μια πρόταση σχεδίου νόμου για την αδειοδότηση από τα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια των φυσικών προσώπων που ασκούν βιοτεχνικά και χειροτεχνικά επαγγέλματα.
Η αδειοδότηση στα τεχνικά επαγγέλματα είναι απαραίτητη για την προστασία της δημόσιας ασφάλειας, της επαγγελματικής ποιότητας και της οικονομικής διαφάνειας. Η ύπαρξη ρυθμιστικού πλαισίου αποτρέπει τους μη καταρτισμένους επαγγελματίες από το να δραστηριοποιούνται στην αγορά και εξασφαλίζει ότι οι καταναλωτές λαμβάνουν ασφαλείς, ποιοτικές και αξιόπιστες υπηρεσίες.
Δυστυχώς, στη χώρα μας, τα επαγγέλματα για τα οποία απαιτείται ειδική κατάρτιση και πιστοποιημένη γνώση, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή και ασφαλής άσκηση των καθηκόντων, είναι ελάχιστα. Σήμερα, πιστοποίηση επαγγέλματος διαθέτουν ειδικότητες όπως υδραυλικού, ηλεκτρολόγου, ψυκτικού, ηλεκτροσυγκολλητή, οξυγονοκολλητή, εγκαταστάσεων Καύσης, χειριστή μηχανημάτων έργου και φωτοβολταϊκών συστημάτων μικρής κλίμακας.
Την ίδια στιγμή, για παράδειγμα στη Γερμανία, η αδειοδότηση 41 τεχνικών επαγγελμάτων ρυθμίζεται αυστηρά, με έμφαση στην ασφάλεια, την ποιότητα και την επαγγελματική εξειδίκευση. Για την άσκηση επαγγέλματος απαιτείται επίσημη πιστοποίηση 3-4 έτη (θεωρία και πρακτική σε εταιρεία), εξέταση τελειόφοιτου για να δοθεί άδεια άσκησης επαγγέλματος, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται και επιπλέον εξειδίκευση.
Η διαδικασία αδειοδότησης οργανώνεται από τα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια και προβλέπονται πρόστιμα έως 50.000 ευρώ για όσους ασκούν κάποιο επάγγελμα χωρίς την απαιτούμενη άδεια.
Η ύπαρξη αδειοδοτημένων επαγγελματιών σε μια κοινωνία, όπως έχει αποδειχτεί, είναι ζωτικής σημασίας, γιατί διασφαλίζει:
- τη νομιμότητα της αγοράς, μειώνοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ νόμιμων και μη επαγγελματιών καθώς και τη φοροδιαφυγή,
- την προστασία τόσο του καταναλωτικού κοινού από αμφίβολης ποιότητας υπηρεσίες και προϊόντα, όσο και των ίδιων των επαγγελματιών από κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά τους,
- την αναβάθμιση της ποιότητας των επαγγελματικών έργων και τη δημιουργία συνθηκών υγιούς επιχειρηματικότητας, που για τη χορήγησή τους θα συνυπολογίζονται τίτλοι σπουδών, επαγγελματική εμπειρία και όπου απαιτείται επιτυχής αξιολόγηση των αναγκαίων γνώσεων και δεξιοτήτων,
- την προσέλκυση νέων στα τεχνικά επαγγέλματα και την επιχειρηματικότητα, μέσω της αναβάθμισης του επιπέδου τους.
Στο σχέδιο νόμου που συνέταξαν οι εκπρόσωποι των βιοτεχνικών και χειροτεχνικών ειδικοτήτων εμπεριέχονται και περιγράφονται τόσο η διαδικασία αρχικής συνολικής και εφάπαξ αδειοδότησης των επιτηδευματιών όσο και οι διαδικασίες επιπλέον πιστοποίησης επαγγελματικής εξειδίκευσης για επιμέρους ειδικά θέματα και αντικείμενα που προκύπτουν κατά περιόδους, λόγω ποικίλων μεταβολών στην άσκηση του επαγγέλματος.
Ήδη, μέλη κλάδων που εγγράφονται στα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια, ζητούν να θεσμοθετηθεί ρυθμιστικό πλαίσιο για την άσκησή τους, όπως οι ιδιοκτήτες στεγνοκαθαριστηρίων – ταπητοκαθαριστηρίων, οι βιοτέχνες αλουμινίων – σιδήρου, οι βιοτέχνες υαλοπινάκων κ.ά. Στόχος είναι, οι επαγγελματίες σε τεχνικά επαγγέλματα, σε πρώτο στάδιο περί τα 30 και σε βάθος χρόνου θα φτάσουν τα 100, να περνούν από εκπαίδευση και με κάποια κριτήρια, τα οποία θα θέτουν οι ίδιοι οι κλάδοι, να λαμβάνουν άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Με την πρόταση του σχεδίου νόμου προτείνεται:
- η ένταξη των επαγγελματιών στο προτεινόμενο προς σύσταση «Εθνικό Μητρώο Επαγγελματικών Αδειών», στα Επιμελητήρια, με τη χορήγηση «Αριθμού Βιοτεχνικού Επαγγελματικού Μητρώου – ΑΒΕΜ», μέσω του οποίου θα διαπιστώνεται η ικανότητα και τεχνική επάρκεια του φυσικού προσώπου στο ασκούμενο επάγγελμα,
- η δυνατότητα περαιτέρω εξειδίκευσης, στους αδειοδοτημένους επαγγελματίες, με τη θέσπιση διαδικασιών χορήγησης πιστοποιητικών επαγγελματικής εξειδίκευσης, από τα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια,
- η προοπτική αναβάθμισης της δημόσιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, με τη δημιουργία σχετικών με τα αδειοδοτούμενα επαγγέλματα επαγγελματικών σχολείων και τη χορήγηση επαγγελματικών δικαιωμάτων,
- η προοπτική αναβάθμισης της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης των ενηλίκων που ασκούν ήδη τα αδειοδοτούμενα επαγγέλματα,
- η διευκόλυνση και επιτάχυνση της μετάβασης από τα επαγγελματικά σχολεία στην εργασία και η δημιουργία νέων, υγιών και βιώσιμων επιχειρήσεων.
Ακόμη, προτείνεται η σύσταση ενός μόνιμου φορέα διαλόγου και παρακολούθησης της ορθής εφαρμογής των ρυθμιστικών διατάξεων του νόμου, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, της ΓΣΕΒΕΕ και των αρμόδιων δημόσιων αρχών και φορέων. Η «Επιτροπή Βιοτεχνικών Επαγγελμάτων», υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης, θα έχει και την αρμοδιότητα της παρακολούθησης των τρεχουσών εξελίξεων στην αδειοδότηση των βιοτεχνικών επαγγελμάτων, την εισήγηση βελτιώσεων ή και επικαιροποιήσεων του σχετικού κανονιστικού πλαισίου.
Τα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια και η ΓΣΕΒΕΕ έχουμε στείλει κοινή επιστολή στον υπουργό Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκο, ζητώντας συνάντηση για την παρουσίαση του πλαισίου που θα πρέπει να λειτουργούν στο σύνολό τους τα τεχνικά επαγγέλματα στη χώρα, ενώ το επόμενο διάστημα θα τεθεί σε διαβούλευση το προτεινόμενο πλαίσιο με τους ενδιαφερόμενους συλλογικούς φορείς εκπροσώπησης των βιοτεχνικών και χειροτεχνικών επαγγελμάτων, με σκοπό την έκφραση συμφωνίας και ενεργού συμμετοχής στο εγχείρημα της αδειοδότησης.
Προσβλέπουμε στην υποστήριξη της πρωτοβουλίας μας από την κυβέρνηση, η οποία θα αποτελέσει μια σημαντική θεσμική μεταρρύθμιση. Είναι απαραίτητο να γίνει σαφές στην κοινωνία και στην πολιτική ηγεσία πως η αδειοδότηση δεν είναι απλώς γραφειοκρατική διαδικασία, αλλά κρίσιμο ζήτημα δημόσιας ασφάλειας, νομιμότητας και οικονομικής σταθερότητας. Χωρίς αυτήν, αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων, απάτης και υποβάθμισης της ποιότητας ζωής.
* Πρόεδρος του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθήνας
