Του Δρ. Στέλιου Ταμπούρη, διευθυντή Έρευνας και Ανάπτυξης της ΛΑΡΚΟ, μέλους του Δ.Σ. του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ χρόνια η τεράστια αύξηση της ζήτησης νικελίου είχε ως αποτέλεσμα την εκτίναξη των επιπέδων της παραγωγής του, που ξεπέρασε τους 3.500.000 τόνους και αναμένεται να ξεπεράσει τους 4.000.000 τόνους τον επόμενο χρόνο.
Η Ασία είναι ο πλέον σημαντικός παραγωγός και καταναλωτής νικελίου. Αρκετές χώρες εκτός της Κίνας προωθούν την παραγωγή και τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων (EV) για την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα, χωρίς όμως να έχουν την αυτάρκεια στις πρώτες ύλες που απαιτεί μία τέτοια μετάβαση.
ΣΗΜΕΡΑ, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η τρέχουσα παραγωγική ικανότητα και τα πρωτογενή αποθέματα νικελίου δεν μπορούν να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση νικελίου.
Η μόνη χώρα της Ε.Ε. που παρήγε νικέλιο από δικά της κοιτάσματα ήταν η Ελλάδα, στην οποία η εξόρυξη λατερίτη και η παραγωγή σιδηρονικελίου διεκόπη το 2022.
Το μεγαλύτερο μέρος του Ni (νικελίου) χρησιμοποιείται για την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα (69%), ενώ σημαντικές ποσότητες καταναλώνονται για την παραγωγή μπαταριών (13%) και κραμάτων και υπερκραμάτων (7%).
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ η εξορυκτική δραστηριότητα σταμάτησε το 2022, ενώ, με βάση τα στοιχεία της εταιρείας ΛΑΡΚΟ, για τα αποθέματα, όπως αυτά παρουσιάζονται στην έκθεση αποθεμάτων της εταιρείας του 2018, οι μετρημένοι – ενδεικτικοί πόροι με τα χρησιμοποιούμενα ως βέλτιστα για τα μεταλλεία Cut Off Grades 0,80% για τα μεταλλεύματα του Αγ. Ιωάννη και της Ευβοίας και 0,90% για το μετάλλευμα Καστοριάς, εκτιμώνται σε 99.512.000 tn, με μέση περιεκτικότητα νικελίου 0,95%.
Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι η μεγαλύτερη εξορυκτική δραστηριότητα πραγματοποιείται στην Ινδονησία, ενώ άλλες χώρες με αξιοσημείωτη παραγωγή είναι η Αυστραλία, οι Φιλιππίνες, η Ρωσία, η Νέα Καληδονία, ο Καναδάς και η Κίνα.
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ έτη είναι εμφανές ότι τόσο η παγκόσμια παραγωγή όσο και η παγκόσμια κατανάλωση του νικελίου αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο.
Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως στην παραγωγή και κατανάλωση που λαμβάνει χώρα στην Ασία, καθώς η Ευρώπη και η Αμερική παρουσιάζουν μία σταθερότητα διαχρονικά, αν όχι μία μικρή πτώση τόσο στην παραγωγή όσο και στην κατανάλωση.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα τελευταία έτη έχει παρατηρηθεί η διακοπή ή μείωση της παραγωγής νικελίου σε διάφορα μέρη του κόσμου, η οποία οφείλεται στη σταθεροποίηση της τιμής στα χαμηλά επίπεδα κάτω από το κόστος παραγωγής των εταιρειών και στις διάφορες γεωπολιτικές εξελίξεις που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών κυρίως στην ενέργεια στον δυτικό κόσμο.
ΩΣΤΟΣΟ, το 2025 η Ινδονησία, λαμβάνοντας υπόψη τη σταδιακή πτώση της τιμής του νικελίου στις χρηματιστηριακές αγορές, ανακοίνωσε ότι για τα επόμενα θα περιορίσει την άναρχη εξόρυξη λατερίτη περίπου 15%.
Το γεγονός αυτό αναμένεται να επιδράσει θετικά στην αύξηση της τιμής λόγω του περιορισμού της παραγωγής και των κανόνων της αγοράς (ζήτηση/προσφορά).
Χωρίς να μπορεί να προσδιορισθεί ακόμη η εξέλιξη της παραγωγής και της τιμής το 2025, καθώς οι μεγάλες κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ινδονησία στράφηκαν προς τις Φιλιππίνες, οι οποίες όμως ανακοίνωσαν ότι θα ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ινδονησίας για την προσέλκυση επενδύσεων και δεν θα συνεχίσουν στο προσεχές μέλλον την απλή εξόρυξη και μεταπώληση λατερίτη.
ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ αυτές, με βάση νεότερες πληροφορίες, οδηγούν είτε σε κλείσιμο μεγάλες κινεζικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ινδονησία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την PT Gunbuster Nickel Industry, της οποίας το εργοστάσιο παραγωγής νικελίου εγκαινιάσθηκε το 2021, είτε σε εξαγορά εργοστασίων και μεταλλείων από κινεζικές εταιρείες εκτός Ασίας, όπως αυτή της ιδιοκτησίας της Anglo America στη Βραζιλία, που περιλαμβάνει το μεταλλεία Barro Alto και Niquelundia, καθώς και τις μονάδες παραγωγής σιδηρονικελίου Barro Alto και Codemin, των οποίων η παραγωγή το 2024 ήταν 39.400 tn νικελίου.
ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ την Ελλάδα, μπορούν να αναφερθούν τα ακόλουθα:
- η εταιρεία ΓΜΜΑΕ ΛΑΡΚΟ ήταν μέχρι πρόσφατα ο μοναδικός παραγωγός FeNi στην Ε.Ε. από ιδιόκτητα μεταλλεία, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός στην Ευρώπη και ένας από τους επτά μεγαλύτερους στον κόσμο.
- κατά μέσο όρο, περίπου 95.000 τόνοι κοκκοποιημένου FeNi με μέση περιεκτικότητα σε Ni 20% παράγονταν ετησίως από τη Γενική Μεταλλευτική και Μεταλλουργική Α.Ε. ΛΑΡΚΟ από εγχώρια κοιτάσματα μεταλλεύματος νικελίφορου λατερίτη, αντιπροσωπεύοντας υψηλό ποσοστό της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας παραγωγής.
ΣΥΜΦΩΝΑ με τα ανωτέρω, η ζήτηση του νικελίου όπως και του κοβαλτίου βαίνει αυξανόμενη σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Ελλάδα έχει αρκετά μεγάλα αποθέματα σε σχέση με το μέγεθος της χώρας σε λατερίτες και θεωρείται θετική η ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την πώληση του εργοστασίου και των μεταλλείων της ΓΜΜΑΕ ΛΑΡΚΟ, καθώς νέες τεχνολογίες μπορούν να αναπτυχθούν και να εφαρμοσθούν ώστε η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου που διαθέτει η εταιρεία να ξαναρχίσει και να συνεχίσει να διαδραματίζει τον σημαντικό ρόλο της στην ελληνική οικονομία.
ΤΟ ΝΙΚΕΛΙΟ είναι στρατηγικό μέταλλο και η ζήτησή του αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Το τέλος της πανδημίας Covid-19, το αναμενόμενο τέλος της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης και η αυξημένη ζήτηση για μπαταρίες είναι παράγοντες που αναμένεται να οδηγήσουν στην αύξηση της ζήτησης και της παραγωγής στα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, η επιθετική πολιτική της Ασίας, κυρίως της Κίνας, στον καθορισμό της τιμής των πρώτων υλών γενικότερα και του νικελίου ειδικότερα, οδηγεί τις εταιρείες στον υπόλοιπο κόσμο να διακόψουν μερικώς ή ολικώς την παραγωγή τους, χωρίς ωστόσο να παρατηρείται προς το παρόν κάποια σημαντική επίδραση στη συνεχόμενη αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης.
ΒΕΒΑΙΑ, οι τελευταίες εξελίξεις στην Ινδονησία και τις Φιλιππίνες, αλλά και η στάση των ΗΠΑ, αλλάζουν μερικώς τον οδικό χάρτη και προσφέρουν μία ευκαιρία στην Ελλάδα, η οποία έχει σημαντικά για το μέγεθος της λατεριτικά αποθέματα.
Η ευκαιρία αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι με τον κατάλληλο σχεδιασμό και την κατάλληλη εκμετάλλευση τα ελληνικά λατεριτικά αποθέματα θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια απεξάρτησης της Ευρώπης από την Κίνα και να ενσωματωθεί η παραγωγή νικελίου στην Ελλάδα υπό προϋποθέσεις στο Critical Raw Materials Act της Ε.Ε.
