Του Αλέξανδρου Σπανού, Investment Officer LATSCO Family Office
Η ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ των στοιχείων για τον πληθωρισμό Ιανουαρίου 2025 ανέδειξε μια γενικευμένη ανοδική τάση σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο, έναν μήνα που παραδοσιακά εμφανίζει αυξημένες τιμές λόγω της εορταστικής κατανάλωσης και της επιπλέον ρευστότητας που προκύπτει από τα εποχικά bonus.
ΣΤΙΣ ΗΠΑ, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 3% από 2,9%, στην Ελλάδα στο 2,7% από 2,6%, στη Γαλλία στο 1,7% από 1,3%, και στην Ευρωζώνη στο 2,7% από 2,5%.
Η αναζωπύρωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, λόγω των φορολογικών μειώσεων και του προστατευτισμού του Τραμπ, αύξησε τις πληθωριστικές πιέσεις και την αβεβαιότητα, αναγκάζοντας τη Fed να περιορίσει τις μειώσεις επιτοκίων το 2025 σε δύο από τέσσερις.
Πίσω στα δικά μας…
Ο ΟΔΔΗΧ πρόσφατα παρουσίασε τη Στρατηγική Χρηματοδότησης του Ελληνικού Δημοσίου για το 2025 και παρά την ευρεία κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών (9,8 δισ. ευρώ) από τα μέσα ενημέρωσης, η διάρθρωση του ελληνικού χρέους και οι διαφοροποιήσεις του σε σχέση με προηγούμενα χρόνια και άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν εξετάστηκαν.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σημασία της δομής του δημόσιου χρέους και τον αντίκτυπό του στην καθημερινότητά μας.
ΠΩΣ ΜΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ το δημόσιο χρέος και η δομή του. Αν και η συζήτηση για το δημόσιο χρέος φαίνεται να αφορά τη μακροοικονομία, οι συνέπειές του είναι εμφανείς στην καθημερινότητα. Στις χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα, επιβλήθηκαν μέτρα λιτότητας που επηρέασαν υπηρεσίες, όπως υγειονομική περίθαλψη και συντάξεις, επιβαρύνοντας τους πολίτες.
Το υψηλό χρέος μπορεί να προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις και να αυξήσει το κόστος δανεισμού, εκτοπίζοντας τις ιδιωτικές επενδύσεις και ανεβάζοντας τα επιτόκια για δάνεια, όπως για αγορά κατοικίας ή εκπαίδευση.
Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ του χρέους επηρεάζει την ευελιξία και τις πιέσεις. Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις δημιουργούν πίεση, ενώ η σωστή διάρθρωση ενισχύει τη σταθερότητα.
Η δομή του χρέους είναι εξίσου σημαντική για την οικονομική ευημερία και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα, όσο και το συνολικό μέγεθός του.
ΓΙΑΤΙ η αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ δεν μας λέει όλη την αλήθεια. Η αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ είναι ένας βασικός δείκτης για τη δημοσιονομική υγεία μιας χώρας και για τη βιωσιμότητα του χρέους της (Ελλάδα: 159% – Δεκέμβριο 2024 & 163% – Δεκέμβριο 2023), αλλά έχει περιορισμούς για πλήρη κατανόηση της οικονομικής κατάστασης.
1. Δεν λαμβάνει υπόψη τη σύνθεση του χρέους: Η διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χρέους είναι σημαντική για τη διαχείρισή του.
2. Αγνοεί την ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους: Δεν αναφέρεται αν η χώρα έχει τις δυνατότητες να εξυπηρετήσει το χρέος της, όπως το ποσοστό του προϋπολογισμού που κατευθύνεται για τους τόκους.
3. Μπορεί να παραπλανήσει σε κρίσεις: Ο δείκτης μπορεί να είναι υπερβολικά υψηλός σε κρίση λόγω της πτώσης του ΑΕΠ, ακόμα και αν το χρέος παραμένει σταθερό.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ όλα τα χρέη ίσα: Η διαφοροποίηση του ελληνικού χρέους. Όπως αναφέραμε, οι διαφοροποιήσεις του ελληνικού χρέους σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν επισημανθεί όσο θα έπρεπε.
Αυτά τα στοιχεία είναι εξίσου σημαντικά, καθώς το ελληνικό χρέος χαρακτηρίζεται από:
1. Μεγαλύτερη διασπορά του επενδυτικού κοινού και αυξημένη συμμετοχή των «real money» επενδυτών
Η συμμετοχή των «real money» επενδυτών (Hedge funds, συνταξιοδοτικά ταμεία κ.ά) στις νέες εκδόσεις ελληνικών κρατικών ομολόγων ανήλθε στο 63,7% το 2024, από 51,5% το 2023.
Η διαφοροποιημένη βάση επενδυτών εξασφαλίζει σταθερή ζήτηση και ρευστότητα, μειώνοντας το κόστος δανεισμού μέσω χαμηλότερων επιτοκίων και τον κίνδυνο συγκέντρωσης.
2. Πλήρης αντιστάθμιση έναντι του επιτοκιακού κινδύνου
Το 100% του χρέους είναι συνδεδεμένο με σταθερό επιτόκιο μέσω «ανταλλαγών επιτοκίων» (Interest Rate Swaps), μειώνοντας έτσι τους κινδύνους από τις μεταβολές των επιτοκίων.
Αυτή η στρατηγική επιτρέπει στην Ελλάδα να είναι 100% αντισταθμισμένη έναντι των κινδύνων των επιτοκίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μεσοσταθμικό επιτόκιο για το σύνολο του χρέους που εκδόθηκε το 2024, ύψους 9,55 δισ. ευρώ, ανέρχεται στο 3,6%.
3. Ευνοϊκή κατανομή χρέους ανά τύπο πιστωτή
Η Ελλάδα επωφελείται από ευνοϊκή δομή χρέους, με το 70% του χρέους σε πιστωτές του επίσημου τομέα, εξασφαλίζοντας πιο ευνοϊκούς όρους δανεισμού.
Η συμμετοχή των πιστωτών του επίσημου τομέα, όπως διεθνείς οργανισμοί και κυβερνήσεις, προσφέρει σταθερό χρηματοδοτικό περιβάλλον, με πιο ευνοϊκούς όρους δανεισμού, όπως χαμηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερους χρόνους αποπληρωμής.
Μειώνει τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης και ενισχύει τη δημοσιονομική ασφάλεια σε περιόδους κρίσης.
4. Επωφελής καμπύλη επιτοκίων και επιμήκυνση ληκτότητας
Οι αγοραστικές ενέργειες του 2024 ενίσχυσαν νέους τίτλους ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου (GGBs) σε κρίσιμες ημερομηνίες λήξης, όπως το 2034 (10 έτη) και το 2054 (30 έτη).
Με στρατηγικές όπως οι πρόωρες αποπληρωμές (π.χ. 7,9 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2024), ο ΟΔΔΗΧ έχει επιτύχει υψηλή μέση σταθμισμένη διάρκεια χρέους στα 19 έτη, ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν περίπου τη μισή (π.χ. η Ιρλανδία με 10 χρόνια).
Αυτή η μεγάλη διάρκεια μειώνει τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης, εξασφαλίζει σταθερό κόστος χρέους με χαμηλά επιτόκια και ενισχύει τη δημοσιονομική σταθερότητα.
5. Χαμηλές ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες
Η στρατηγική του ΟΔΔΗΧ έχει οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα, με τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες να παραμένουν κάτω από το 10% του ΑΕΠ μέχρι το 2070.
Το 2025 προβλέπεται να είναι στο 6,7%, σημαντικά χαμηλότερα από την Ιταλία (25,5%) και την Ισπανία (16,3%).
Η μέση χρηματοδοτική ανάγκη της Ελλάδας για την περίοδο 2024-2070 είναι 6,1%, καλύτερη από άλλες χώρες της Ευρωζώνης.
Η αποτελεσματική διαχείριση του χρέους είναι αδιαμφισβήτητη, όπως δείχνουν οι συνεχείς αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από το 2013.
Ωστόσο, παραμένουν δύο κρίσιμα ερωτήματα: Θα αποδειχθεί σωστή η στρατηγική του ΟΔΔΗΧ εν μέσω του επίμονου πληθωρισμού και των αποφάσεων του Τραμπ, που αναμένεται να επηρεάσουν και την Ευρώπη;
Είναι εφικτό μια στρατηγική με 100% «κλειδωμένα» σταθερά επιτόκια και μέση ληκτότητα χρέους 19 ετών να εκμεταλλευτεί μελλοντικές μειώσεις επιτοκίων μέσω αναδιάρθρωσης χρέους αποτελεσματικά;
