Τoυ Ευάγγελου Μ. Σφακιανάκη, επισκ. καθηγητή Χρηματοοικονομικών στο ΕΚΠΑ και προέδρου της SFK Financial Group
Ο ΝΕΟΣ πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δηλώνει ανοιχτά ότι η πιο όμορφη και αγαπημένη του λέξη σε ένα λεξικό είναι η λέξη «δασμός».
Δικαιολογημένα κεντρικό θέμα συζητήσεων στο παγκόσμιο παρασκήνιο είναι οι δασμολογικές προθέσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Υπάρχει έντονη φημολογία για την επιβολή δασμών ύψους 10% σε όλα τα αγαθά που δεν παράγονται εγχώρια.
Το παρόν άρθρο έχει ως στόχο να εξηγήσει, αρχικά, την ουσία των δασμολογικών πολιτικών και -στη συνέχεια- τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει αυτή η στρατηγική.
ΔΑΣΜΟΣ είναι ο φόρος που επιβάλλεται σε αγαθά τα οποία εισάγονται από άλλες χώρες. Για παράδειγμα, ένα όχημα το οποίο πωλείται στην Κίνα έναντι 30.000 δολαρίων θα του επιβληθεί φόρος ύψους 3.000 (10%) δολαρίων για να πωληθεί στις ΗΠΑ.
Στόχος των δασμών είναι να κάνουν τα ξένα προϊόντα πιο ακριβά, έτσι ώστε να προτιμηθούν από τους καταναλωτές τα αντίστοιχα εγχώρια προϊόντα.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, δημιουργεί κίνητρο στις ξένες εταιρείες να δημιουργήσουν εργοστάσια στις ΗΠΑ, καθώς τα προϊόντα που παράγονται εγχώρια δεν υπόκεινται σε δασμούς.
Με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση επιδιώκει να προωθήσει τα εγχώρια αγαθά και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας από τα νέα εργοστάσια που ενδεχομένως θα ιδρυθούν στις ΗΠΑ.
ΟΜΩΣ, όλα αυτά πραγματοποιούνται αναλαμβάνοντας ένα κόστος. Το κόστος αυτό είναι η ενδεχόμενη αύξηση των πληθωριστικών μετρήσεων.
Κατά την επιβολή γενικευμένων δασμολογικών μέτρων, παραλείπεται ένας πολύ σημαντικός παράγοντας: ο όρος του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της εκάστοτε χώρας.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς το εξής παράδειγμα: Τι θα ήταν κοστολογικά προτιμότερο; Να αντλήσουμε ηλιακή ενέργεια από την Ελλάδα ή από τη Φινλανδία; Η Ελλάδα έχει σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα συγκριτικά με τη Φινλανδία αναφορικά με την άντληση ηλιακής ενέργειας.
ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑ λογική, πολλές χώρες παρουσιάζουν σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε τομείς όπως η παραγωγή, οι πρώτες ύλες, η εφοδιαστική αλυσίδα και το ανθρώπινο δυναμικό.
Επομένως, σε πολλές περιπτώσεις, είναι προτιμότερο κοστολογικά να παραχθούν αγαθά σε διαφορετικές χώρες.
Η επιβολή δασμών σε όλα τα αγαθά που παράγονται εκτός συνόρων ενδέχεται να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην οικονομία των ΗΠΑ.
ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, το 97% του ρουχισμού που αγοράζουν οι Αμερικανοί καταναλωτές παράγεται έξω από τα σύνορα.
Το γεγονός αυτό συμβαίνει διότι είναι σημαντικά φθηνότερη η παραγωγή τους σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, συγκριτικά με τις ΗΠΑ. Ο μέσος Ινδός εργαζόμενος στον εν λόγω κλάδο αμείβεται με μόλις 120 δολάρια τον μήνα. Ακόμα και με δασμούς της τάξεως 100% στον ρουχισμό, η Ινδία θα παραμείνει ως η φθηνότερη λύση.
ΤΟ ΜΟΝΟ που θα συμβεί από την επιβολή δασμού είναι μια ανάλογη αύξηση στις τιμές του ρουχισμού, καθώς ο Αμερικανός εισαγωγέας, θέλοντας να διαφυλάξει τα περιθώρια κερδοφορίας του, θα περάσει το δασμολογικό κόστος στον καταναλωτή.
Δεδομένου ότι οι εγχώριες εναλλακτικές παραμένουν ακριβότερες για την πλειονότητα των αγαθών, ο καταναλωτής καταλήγει να πληρώνει περισσότερο, καθώς δεν υπάρχουν φθηνότερες επιλογές.
ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ υπόψη τα πρόσφατα στοιχεία της Walmart (της μεγαλύτερης αλυσίδας λιανικής πώλησης στις ΗΠΑ), το γεγονός αυτό αποκτά άλλη δυναμική, καθώς παρατηρείται ότι το 70% των αγαθών που πωλούνται από την εν λόγω αλυσίδα είναι εισαγόμενο.
Με βάση τα παραπάνω μπορεί να αντιληφθεί κανείς τον πληθωριστικό κίνδυνο που εκκολάπτεται σε μια οικονομία η οποία προχωρά σε γενικευμένη άσκηση δασμολογικών πολιτικών και μάλιστα στις ΗΠΑ.
ΈΝΑΣ ΠΙΘΑΝΟΣ αντίλογος στα παραπάνω είναι το γεγονός ότι το 2019, κατά την πρώτη θητεία του σημερινού προέδρου, ασκήθηκαν ξανά δασμολογικές πολιτικές (οι οποίες συνεχίστηκαν και από την επόμενη κυβέρνηση), χωρίς κάποια σημαντική επίδραση στις πληθωριστικές μετρήσεις.
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να παραληφθεί, όμως, το γεγονός ότι το 2019 οι δασμολογικές πολιτικές που ασκήθηκαν δεν ήταν γενικευμένες και αφορούσαν εισαγωγές αξίας 400 δισ. δολαρίων.
Το γεγονός αυτό διαφέρει σημαντικά από μια ενδεχόμενη γενικευμένη δασμολογική άσκηση κατά 10%, πράγμα το οποίο μεταφράζεται σε εισαγωγές αξίας 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ο κίνδυνος ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι σημαντικά αυξημένος συγκριτικά.
ΤΕΛΟΣ, δεδομένου ότι το οικονομικό επιτελείο του νέου προέδρου γνωρίζει τους κινδύνους που αναλύθηκαν παραπάνω, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην προχωρήσει στην άσκηση γενικευμένων δασμολογικών πολιτικών και να εστιάσει την προσοχή του σε συγκεκριμένα αγαθά και χώρες.
Με αυτόν τον τρόπο θα μειώσει παράλληλα και την πιθανότητα μαζικών αντιποίνων από την απέναντι όχθη.
Αν κάτι δεν πρέπει να ξεχαστεί, είναι το γεγονός ότι σε έναν εμπορικό πόλεμο δεν υπάρχει νικητής.
