Τoυ Φώτη Ντελή, διδάκτορα Οικονομικών Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Μάνθου Ντελή, καθηγητή Χρηματοοικονομικής Audencia Business School
ΟΙ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ εταιρείες συστηματικά μεταφέρουν κέρδη από τις μητρικές εταιρείες σε θυγατρικές που βρίσκονται σε χώρες με χαμηλή εταιρική φορολόγηση, με σκοπό τη μείωση του φορολογητέου εισοδήματος και την αύξηση των καθαρών κερδών τους.
Στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό της η μεταφορά κερδών είναι νόμιμη και αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό φοροαποφυγής παγκοσμίως.
Παράλληλα με τη μειωμένη φορολογική δικαιοσύνη λόγω της διάβρωσης της φορολογικής βάσης, η μεταφορά κερδών θέτει προκλήσεις για την ευρύτερη κοινωνική συνοχή και την ευημερία των πολιτών.
Αυτό έχει πυροδοτήσει προσπάθειες από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς για τον περιορισμό της πρακτικής, κυρίως μέσω της πρωτοβουλίας Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) του ΟΟΣΑ, της συμφωνίας του Ιουνίου 2021 μεταξύ των υπουργών Οικονομικών της G7 για την επιδίωξη ενός παγκόσμιου ελάχιστου εταιρικού φόρου και της αντίστοιχης πρωτοβουλίας της G20 το 2024.
ΜΙΑ ΝΕΑ δημοσιευμένη μελέτη μας σε συνεργασία με τους Luc Laeven (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και Steven Ongena (Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης), μετράει το επίπεδο μεταφοράς των κερδών ανά εταιρεία και ανά έτος σε παγκόσμια κλίμακα (συμπεριλαμβάνονται περίπου 566.000 εταιρείες σε 100 χώρες από το 2009 ως το 2020).
Η μελέτη αναδεικνύει ότι οι εταιρείες στις βιομηχανίες φαρμάκων, πετρελαιοειδών και τεχνολογίας πληροφοριών επιδίδονται στη μεγαλύτερη μεταφορά κερδών και εντοπίζει γνωστές μεγάλες εταιρείες ως τις 20 κορυφαίες στη μεταφορά κερδών (τις τρεις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν οι Apple, Saudi Aramco και Microsoft).
Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ για τη συνολική μεταφορά κερδών εκτινάσσεται από το ήδη εξαιρετικά υψηλό επίπεδο των 660 δισ. δολαρίων το 2010 σε 1,2 τρισ. δολάρια για κάθε έτος την περίοδο 2013 2016 και περισσότερο από 1,7 τρισ. το 2017, για να μειωθεί κάπως ως το 2020 αλλά σε επίπεδα άνω του 1 τρισ. δολαρίων.
Τα μεταφερόμενα κέρδη ως ποσοστό των συνολικών ετήσιων κερδών υπερβαίνουν το 40% σε συγκεκριμένες χρονιές, γεγονός που αναδεικνύει το μέγεθος της φοροαποφυγής των πολυεθνικών.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ πληροφορία για τις ρυθμιστικές πολιτικές είναι και η ανάλυση των χωρών από τις οποίες μεταφέρονται τα κέρδη (χώρες εκροής με υψηλή φορολογία) στις χώρες εισροής (χώρες χαμηλής φορολογίας).
Οι κορυφαίες εισροές παρατηρούνται προς την Ιρλανδία από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία. Γενικά, οι εταιρείες που έχουν κάποια βάση στην Ιρλανδία κατέχουν τις περισσότερες από τις πρώτες θέσεις στην κατάταξη εισροών.
Ερευνώντας βαθύτερα αυτές τις διασυνδέσεις χωρών, διαπιστώνεται ότι μεταξύ των Ιρλανδίας Γαλλίας και Ιρλανδίας-Ηνωμένων Πολιτειών ενυπάρχουν τρίτες θυγατρικές εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους (δημιουργώντας τριγωνικές σχέσεις).
Συγκεκριμένα, μεταξύ των πολυεθνικών εταιρειών που έχουν τη μεγαλύτερη μεταφορά κερδών, εκείνες με μητρικές εταιρείες στις ΗΠΑ και θυγατρικές σε χώρες μηδενικής (ή σχεδόν μηδενικής) εταιρικής φορολογίας, όπως οι Βερμούδες, οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, οι Νήσοι Κέιμαν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) κ.λπ., είναι μακράν πρώτες στη σχετική λίστα.
Η ανάλυση και τα ευρήματα της μελέτης θέτουν νέα δεδομένα για ερευνητικές μελέτες σε ερωτήματα που σχετίζονται με τους προσδιοριστικούς παράγοντες της μεταφοράς των κερδών.
Φυσικά, η μελλοντική έρευνα μπορεί επίσης να εστιάσει στα μακροοικονομικά αποτελέσματα της μεταφοράς των κερδών, όπως η οικονομική ανισότητα και η οικονομική ανάπτυξη.
Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα της μελέτης είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα για τις πολιτικές περιορισμού του φαινομένου και τη βελτίωση της φορολογικής δικαιοσύνης και κοινωνικής ευημερίας, καθώς αναδεικνύονται συγκεκριμένες εταιρείες και συγκεκριμένες ροές.
