Τoυ Λυκούργου Λιακάκου, διδάκτορα Διεθνούς Δικαίου
Ο ΝΤΟΝΑΛΝΤ ΤΡΑΜΠ ανέλαβε και επίσημα τα προεδρικά του καθήκοντα. Το φλέγον ζήτημα της Μέσης Ανατολής συνιστά ύψιστης σημασίας ζήτημα, που θα κληθεί να αντιμετωπίσει στην τελευταία του θητεία.
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ειρήνευσης μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς συμφωνήθηκε στις 15 Ιανουαρίου με στόχο τη μόνιμη λήξη των εχθροπραξιών στη Γάζα. Ωστόσο, η επιτυχής έκβαση της κατάπαυσης του πυρός μόνο δεδομένη δεν είναι.
Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ενδέχεται να μην ξεπεράσει ποτέ την αρχική της φάση, η οποία προορίζεται να διαρκέσει έξι εβδομάδες, με το Ισραήλ και τη Χαμάς να βρεθούν να πολεμούν ξανά την άνοιξη.
Σε περίπτωση όμως που όλα κυλήσουν ομαλά, ο Τραμπ θα βρεθεί αντιμέτωπος με δύο σοβαρά διλήμματα προτού πάρει την τελική του απόφαση:
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, δίδοντας ενδεχομένως το πράσινο φως στα πλέον σκληροπυρηνικά στοιχεία της ισραηλινής συγκυβέρνησης να εφαρμόσουν τα αμφιλεγόμενά τους σχέδια με την προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης (εμπνευστής ο Ισραηλινός υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς), θα καταστήσει την περιοχή αυτή μόνιμο τμήμα του Ισραήλ.
Επιπλέον θα έχει ως συνέπεια την απόρριψη δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους παρά τις νομικές και ηθικές αντιδράσεις σε διεθνές επίπεδο.
ΚΑΘΩΣ το παραπάνω σχέδιο δύναται να προκαλέσει σημαίνουσες αναταράξεις και ανισορροπία στην περιοχή, πολλοί αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον, αλλά και κρίσιμοι σύμμαχοι των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή, πιθανώς να ασκήσουν πιέσεις, προκρίνοντας στον πρόεδρο Τραμπ να ακολουθήσει μια δεύτερη δίοδο.
ΗΤΟΙ, ΜΙΑ πιο φιλόδοξη διπλωματική πρωτοβουλία με λύση δύο κρατών, που θα επεκτείνεται σε μια ευρύτερη συμφωνία-πλαίσιο με τη Σαουδική Αραβία.
Θα μπορούσε ειδικότερα να συμπεριληφθεί στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ, με αντάλλαγμα την αμυντική θωράκιση της Σαουδικής Αραβίας από τις ΗΠΑ, όπως και ευρύτερες συμφωνίες πυρηνικής συνεργασίας, επενδύσεων και ασφάλειας.
Η ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ προοπτική, ωστόσο, απαιτεί από τον Αμερικανό πρόεδρο σταθερό και επίμονο ενδιαφέρον, σε συνδυασμό με επιδέξιους χειρισμούς, στοιχεία για τα οποία δεν φημίζεται, δεδομένης της γνωστής του
έλλειψης προσοχής στις λεπτομέρειες.
Επομένως, δεν πρέπει να αποκλειστεί ότι, λίγους μήνες αργότερα, ίσως χαθεί το ενδιαφέρον του και στραφεί σε πιο απλές και συναλλακτικές διόδους.
ΤΗΝ ΙΔΙΑ ώρα, η Αθήνα βρίσκεται σε κομβική θέση και της παρουσιάζεται μια μοναδική ευκαιρία να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα στην περιοχή.
Η Ελλάδα έχει ενισχύσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ τα τελευταία 15 χρόνια, τόσο διμερώς όσο και μέσω πολυμερών σχημάτων, όπως το σχήμα «3+1» μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και ΗΠΑ, καθώς και της κοινής συμμετοχής τους στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum – EMGF), ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη του οποίου βρίσκονται οι δύο χώρες.
ΑΠΟ ΤΗΝ άλλη Αθήνα και Ριάντ έχουν σφυρηλατήσει από το 2020 ισχυρές διμερείς επαφές, τόσο με την παραχώρηση για τέσσερα συνεχή έτη του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot για την καταπολέμηση των Χούθι, όσο και με την ενίσχυση της στρατηγικής τους σχέσης, με επιστέγασμα την πρόσφατη διεξαγωγή του πρώτου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας ανάμεσα σε Ελλάδα και Σαουδική Αραβία στην πόλη Al Ula στις 13 Ιανουαρίου.
ΥΠΟ ΤΟ φως των παραπάνω, η Ελλάδα δύναται να λειτουργήσει ως γέφυρα στις διαπραγματεύσεις Ισραήλ Σαουδικής Αραβίας και ως συνδετικός κρίκος Μέσης Ανατολής-Δύσης, διευκολύνοντας παράλληλα τις στρατηγικές επιδιώξεις των ΗΠΑ στην περιοχή.
Επιπλέον, η διπλωματική αναβάθμιση της χώρας μας ως μη μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενισχύει αυτή την κατεύθυνση.
Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ των παραπάνω αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα λόγω των ανακατατάξεων στη Συρία, με την απροκάλυπτη ανάμιξη της Τουρκίας στο ενεργειακό μέτωπο, κρίνοντας επιτακτική την ολική επαναφορά του αγωγού EastMed, καθώς και τη διασφάλιση εγγυήσεων για τη διέλευση του νέου ενεργειακού διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (υδρογόνο) διαμέσου της Ελλάδας.
Η Τουρκία, μη σεβόμενη τα διεθνή σύνορα που έχουν διαμορφωθεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης, επιδιώκει να καταστεί εκτός από ενισχυμένος διαμετακομιστής υδρογονανθράκων μέσω Συρίας και ενεργειακός παραγωγός, εκμεταλλευόμενη τα διυλιστήρια και τα κοιτάσματα της τελευταίας.
Σε αυτή την κατεύθυνση θα επιδιώξει να ακυρώσει οποιοδήποτε έργο ελληνικών συμφερόντων, προωθώντας τα δικά της σχέδια.
ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΤΑΙ ότι ο EastMed (μεταφορά φυσικού αερίου ή υδρογόνου) έχει σχεδιαστεί να διέρχεται την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω Ισραήλ-Κύπρου-Κρήτης, αναγνωρίζοντας έμμεσα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας από τρίτες χώρες στις θαλάσσιες οικονομικές της ζώνες.
Επιτυγχάνοντας έτσι στην πράξη την ακύρωση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου και αποδίδοντας ένα επιπλέον νομικό επιχείρημα σε μελλοντική δικαστική διευθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ με τη γείτονα.
Η ΝΕΟΟΘΩΜΑΝΙΚΗ Τουρκία εξακολουθεί να απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο αν ασκήσει τα νόμιμα κυρίαρχα δικαιώματά της, εφαρμόζει τη «γαλάζια πατρίδα» επί του πεδίου (εκτός από τα σχολεία), ενώ με την εμπλοκή της στη Συρία δεν αφήνει κανένα περιθώριο εφησυχασμού.
Η ΕΛΛΑΔΑ καλείται να εγκαταλείψει άμεσα την αδρανή, επικίνδυνη και αφελή πολιτική των «ήρεμων νερών», που την έχει παγιδεύσει σε καταστροφικά αδιέξοδα τα τελευταία δύο χρόνια.
Η συνέχισή της θα φέρει με μαθηματική ακρίβεια την πλήρη φινλανδοποίησή της, καθιστώντας την έναν αδύναμο, φοβικό, μικρό εταίρο επί των ευρωπαϊκών συνόρων.
Αντίθετα, υιοθετώντας μια ενεργητική, πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική, θα επιτύχει αποφασιστική μεταστροφή του κλίματος υπέρ της διεθνώς, ανακτώντας τον σεβασμό των εταίρων της και τα ηνία του περιφερειακού παίκτη σταθερότητας και ειρήνης, καθώς και του ενεργειακού ρυθμιστικού παράγοντα.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ του προνομιακού συνομιλητή ανάμεσα σε Ισραήλ και Σαουδική Αραβία κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, αναδεικνύοντας τον αναγκαίο και όχι τον προβλέψιμο σύμμαχο των ΗΠΑ στη Μεσόγειο με προεκτάσεις στη Μέση Ανατολή.
Η προσδοκία για μια «μεγάλη διπλωματική συμφωνία» σε αυτό το διάστημα ενδυναμώνεται από τη φιλοδοξία του Τραμπ για επιβράβευση με την κατάκτηση ενός Νόμπελ Ειρήνης, ικανοποιώντας συγχρόνως την υστεροφημία και τον ναρκισσισμό του.
Ωστόσο, απαιτείται προσήλωση και διαρκή βούληση για αίσια έκβαση.
