Ιδιωτικοί, δημόσιοι, κοινωνικοί φορείς και κάτοικοι οφείλουμε να συμφωνήσουμε πρωτίστως προς ποια κατεύθυνση θέλουμε να στρέψουμε την ανάπτυξη του τόπου μας.
Ειδικότερα ως προς τον τουρισμό, θα πρέπει να συμφωνήσουμε ποιο θα είναι το μοντέλο του Στρατηγικού Τουριστικού Σχεδιασμού το οποίο θα πρέπει να στηρίξουμε και στο οποίο θα μπορούμε να στηριχτούμε.
Για τους περισσότερους που ασχολούνται στον ευρύτερο χώρο του τουρισμού, η πανδημία και τα επακόλουθα της έγιναν αίτια εντόνου προβληματισμού για το μέλλον του τουρισμού.
Κοινή διαπίστωση των μεγάλων παικτών της αγοράς είναι ότι τα τελευταία δύο χρόνια το βασικό παγκόσμιο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης είχε αρχίσει να παρουσιάζει αδυναμίες.
Φαίνεται μια τάση για λιγότερες διακοπές εκτός της χώρας μόνιμης κατοικίας, οι οποίες όμως θα έχουν πολύ πιο έντονο το στοιχείο της βιωματικής, ποιοτικής εμπειρίας. Αυτό το στοιχείο κάνει τη διαδικασία επιλογής κομβικής σημασίας.
- Η αυθεντικότητα, μέσω ενός πλέγματος υπηρεσιών και εμπειριών, αντιπροσωπεύει ανεκτίμητη άξια για τον ταξιδιώτη.
- Οι διακοπές ως εμπειρία θα είναι συνυφασμένες με διάφορες προσφιλείς δραστηριότητες, που αντικατοπτρίζουν τα ενδιαφέροντα/χόμπι του ταξιδιώτη:
- ιστορία, πολιτισμός, θρησκεία, ήθη και έθιμα,
- διάφορα σπορ, πεζοπορία, αναρρίχηση, ποδηλασία,
- δραστηριότητες στη θάλασσα/στην παράλια,
- οινογαστρονομία,
- συμμετοχή τουριστών σε τοπικές αγροτικές ασχολίες (τρύγος, μάζεμα ελιάς, παρασκευή τοπικών ποτών).
Διακοπές ξεκούρασης/χαλάρωσης θα εξακολουθήσουν πάντως να υπάρχουν.
Όροι όπως διακοπές φιλικές προς το περιβάλλον (eco friendly), οι οποίες υπακούουν σε βασικές αρχές της αειφορίας (sustainability), μπαίνουν πλέον ως προδιαγραφές στο καθημερινό λεξιλόγιο των ταξιδιωτών και προσελκύουν τους περισσότερο ευαισθητοποιημένους από αυτούς.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουμε τύχει μάρτυρες δεκάδων αιτήσεων για εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας αιολικών πάρκων διάσπαρτων σε ολόκληρη τη χώρα, που, παράλληλα με τα συνοδά έργα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και τους δρόμους που θα διανοιχτούν, θεωρούμε πως υποβαθμίζουν το πολιτιστικό μας περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα των περιοχών, διότι απλούστατα τις καθιστούν βιομηχανικά πάρκα.
Με την τοποθέτηση μεγάλης κλίμακας Αιολικών Πάρκων, όπως άλλωστε προκύπτει από τις αιτήσεις των ενδιαφερόμενων εταιρειών σε όλη την Πελοπόννησο, αλλά και την επικράτεια, πρόκειται να διαταραχθεί περαιτέρω η βιοποικιλότητα (φυσικό κεφάλαιο) των ειδών σε όλα τα δασικά οικοσυστήματα της περιοχής και κατά συνέπεια θα τεθεί σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία άμεσα και έμμεσα.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, «η διατήρηση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων έχει ζωτική σημασία για την ευημερία του ανθρώπου διότι παρέχει υπηρεσίες οι οποίες στηρίζουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας». Η βιοποικιλότητα είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική για τις οικοσυστημικές υπηρεσίες -τις υπηρεσίες που παρέχει η φύση-, όπως η επικονίαση, η ρύθμιση του κλίματος, η αντιπλημμυρική προστασία, η γονιμότητα του εδάφους και η παραγωγή τροφίμων, καυσίμων, ινών και φαρμάκων (https://www.eea.europa.eu/el/themes/biodiversity/intro).
Υπάρχει πλήθος δημοσιεύσεων σε έγκριτα διεθνή περιοδικά μέσω των οποίων τεκμαίρεται ότι:
- Οι πολύ ψηλές ανεμογεννήτριες έχουν ιδιαίτερα ισχυρό αντίκτυπο στο κλίμα, τοπικά, περιφερειακά και σε παγκόσμια κλίμακα.
- Οι ισχυρότερες επιδράσεις συμβαίνουν μεν εντός των εγκαταστάσεων, αλλά μπορεί η επίδραση να φτάνει μέχρι και 23 χιλιόμετρα από τις εγκαταστάσεις.
- Έρευνες έχουν παρομοιάσει τις ανεμογεννήτριες ως στοιχεία σκληρότητας επιφάνειας εδάφους και ανάγλυφου.
- Επηρεάζεται η θερμοκρασία του αέρα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους και η υγρασία.
Άλλες έρευνες αναφέρουν τις σημαντικές επιδράσεις στην πανίδα των περιοχών όπου είναι εγκατεστημένες και κυρίως των πτηνών, αλλά και στις νυχτερίδες, που ο ρόλος τους στο οικοσύστημα είναι δισδιάστατος.
Από την άλλη, η διάνοιξη δρόμων στη φύση επιφέρει αλλαγή της χρήσης γης και απώλεια βιοποικιλότητας. Οι επενδύσεις στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, όπως τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, προϋποθέτουν συχνά τη διάνοιξη νέων δρόμων σε φυσικά οικοσυστήματα, εντείνοντας το πρόβλημα της αλλαγής χρήσης γης και του κατακερματισμού τους… Η άναρχη ανάπτυξη των ΑΠΕ βλάπτει τη βιοποικιλότητα.
Η ηχορύπανση που δημιουργείται στο οικοσύστημα του δάσους και η οπτική ρύπανση που προκαλείται από τις ανεμογεννήτριες, μέσα σε ένα παρθένο δάσος, όπως το Μαίναλο και πολλά άλλα δασικά οικοσυστήματα, επηρεάζουν αρνητικά την υγεία των κατοίκων και των επισκεπτών. Το δάσος του Μαινάλου θα κρατήσει για πάντα το μπετόν και τα σίδερα στα σπλάχνα του, επιβαρύνοντας την ψυχική υγεία των κατοίκων και των παρεπιδημούντων.
Ειδικότερα τα μεγάλης κλίμακας αιολικά πάρκα που έχουν σχεδιαστεί για την περιοχή του Μαινάλου, εμπεριέχουν ένα μεγάλο μέρος της Τοπικής Κοινότητας Στεμνίτσας, της Δημοτικής Ενότητας Τρικολώνων του Δήμου Γορτυνίας, όπως επίσης και η τοποθέτηση του Αιολικού Πάρκου που εμπεριέχει μεγάλο μέρος της Τοπικής Κοινότητας Χρυσοβιτσίου, της Δημοτικής Ενότητας Φαλάνθου του Δήμου Τριπόλεως και μάλιστα βρίσκονται σε οπτική θέαση με τους οικισμούς αυτούς, δηλαδή σε περιοχές που:
- Αποτελούν χαρακτηρισμένα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους – και εντάσσονται στο Δίκτυο CORINE-Biotopes, Διατηρητέος Οικισμός/Διατηρητέα Κτίσματα, Ιστορικός Τόπος, Παραδοσιακός Οικισμός.
- Αποτελούν χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς.
- Επιπλέον, από τη Στεμνίτσα ξεκινάει το Menalon Trail, το πρώτο πιστοποιημένο στην Ελλάδα μονοπάτι από την Πανευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπόρων, η οποία εκπροσωπεί 55 Ομοσπονδίες από 33 χώρες και συνολικά 3.000.000 πεζοπόρους.
Το Μαίναλο είναι ένα βουνό το οποίο κατοικείται αδιάλειπτα και το Menalon trail αποτελεί μια εμβληματική πρωτοβουλία που προάγει τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως του πεζοπορικού, του φυσιολατρικού, birdwatching κ.λπ. και έχει λάβει πλήθος διακρίσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η προωθούμενη εγκατάσταση του Αιολικού Πάρκου σε περιοχή από την οποία διέρχεται το μονοπάτι ακυρώνει στην πράξη το στρατηγικό σχέδιο για ανάπτυξη ήπιου εναλλακτικού τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή.
Επειδή οι εν λόγω περιοχές στις οποίες πρόκειται να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες γειτνιάζουν με περιοχές του Μαινάλου ενταγμένες στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Νatura 2000, το κράτος έχει νομική υποχρέωση -απορρέουσα τόσο από την εθνική όσο και από την κοινοτική νομοθεσία- να λαμβάνει μέτρα προστασίας (οδηγία 92/43/ΕΚ), υποχρέωση την οποία η ελληνική πολιτεία συστηματικά παραλείπει να εκπληρώσει.
Η χωροθέτηση οποιασδήποτε παραγωγικής δραστηριότητας σε μια περιοχή προϋποθέτει την ύπαρξη ολοκληρωμένου σχεδιασμού ανώτερου επιπέδου, όπως είναι κατεξοχήν ο χωροταξικός σχεδιασμός.
* Ο δρ Κωνσταντίνος Μαρινάκος είναι αναπληρωτής καθηγητής Παν/μίου Δυτικής Αττικής, πρόεδρος του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου και αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων
