Τoυ Παναγιώτη Ψαριανού, φοροτεχνικού, συμβούλου επιχειρήσεων
ΣΤΟΧΟΣ όλων των κυβερνήσεων και των υπουργών Οικονομικών τους ήταν και παραμένει η ενίσχυση των επιχειρήσεων μέσω των συγχωνεύσεων ή της μετατροπής τους σε εταιρικά σχήματα πιο αποτελεσματικά και στέρεα.
ΌΜΩΣ, αν και η δημιουργία μεγαλύτερων οικονομικών μονάδων και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους με την κεφαλαιακή ενδυνάμωση και την καλύτερη απόδοση -εξαιτίας της επίτευξης οικονομιών κλίμακας και των μεγαλύτερων δυνατοτήτων αναδιοργάνωσης και αποδοτικότητας που αποκτούν αποτελούσε βούληση και διαρκή επιδίωξη και των διοικήσεων αρκετών εταιρειών, οι φορολογικές διατάξεις σε ένα τόσο σημαντικό θέμα -όπως είναι οι μετατροπές και οι συγχωνεύσεις επιχειρήσεων- δεν ξέφυγαν από τον πάγιο κανόνα της ασάφειας και της χαώδους διάχυσής τους σ’ ένα φορολογικό πεδίο αχανές και δαιδαλώδες, όπου αγνοείται η απλή αριθμητική του «δύο και δύο κάνουν τέσσερα».
ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ να αποσαφηνίσουμε το καίριο θέμα της δυνατότητας να αποφασιστεί ελεύθερα η σχέση συμμετοχής των μετόχων ή των εταίρων στο κεφάλαιο της νέας εταιρείας κατά την απορρόφηση ή τη συγχώνευση των εταιρειών, αλλά και για την ορθότερη χρήση των φορολογικών διατάξεων που το διέπουν, θα παραθέσουμε το σχετικό φορολογικό πλαίσιο που εντάσσονται αυτές οι επιχειρηματικές δραστηριότητες.
ΣΥΜΦΩΝΑ με την παρ.4, του άρθρου 2, του Ν.2166/93, «Με αποφάσεις των εταίρων ή των γενικών συνελεύσεων των μετόχων των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων μπορεί να καθορίζεται η σχέση συμμετοχής αυτών στο κεφάλαιο της νέας εταιρείας».
ΒΑΣΕΙ της παρ.1, του άρθρου 4, του Ν.4601/19, «Oι διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 (Α’ 217), των νόμων 2166/1993 (Α’ 137), 4172/2013 (Α’ 167) και άλλων νόμων, ιδίως φορολογικού ή αναπτυξιακού περιεχομένου, οι οποίες αναφέρονται σε μετασχηματισμούς που αποτελούν αντικείμενο του παρόντος, διατηρούνται σε ισχύ ως προς τις φορολογικές τους ρυθμίσεις και τα παρεχόμενα πλεονεκτήματα ή κίνητρα.
Κατά τα λοιπά, οι αναφερόμενοι στα νομοθετήματα αυτά μετασχηματισμοί διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος, ιδίως όσον αφορά το επιτρεπτό, τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία πραγματοποίησης και τα αποτελέσματά τους».
ΣΤΗΝ αιτιολογική έκθεση του προαναφερόμενου άρθρου διευκρινίζεται ότι «…ο φορολογικός νομοθέτης υπεισέρχεται ορισμένες φορές στο κανονιστικό πεδίο της εταιρικής νομοθεσίας και μεταβάλλει ουσιώδεις αξιολογήσεις της.
ΤΟΥΤΟ συμβαίνει ιδίως με τις διατάξεις του άρθρου 2 παράγραφοι 1, 2 και 4 του ν. 2166/1993. Προς τον σκοπό διευκόλυνσης του μετασχηματισμού, συγκεκριμένα, οι εν λόγω διατάξεις υπαγορεύουν την απλή λογιστική ενοποίηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων, καθιστώντας έτσι μη αναγκαία μία σειρά εγγυήσεων, οι οποίες θεσπίζονται από τον νομοθέτη του εταιρικού δικαίου για την ενημέρωση των εταίρων των μετασχηματιζόμενων εταιρειών, αλλά και για την ουσιαστική δικαιολόγηση της απόφασής τους για πραγματοποίηση του μετασχηματισμού, στον βαθμό που αυτός συνδέεται πάντοτε με ουσιώδεις μεταβολές στη νομική θέση και στα δικαιώματά τους (ιδίως εκείνα των μειοψηφούντων εταίρων).
ΤΕΤΟΙΟΥ είδους εγγυήσεις είναι η υποχρεωτική επιστράτευση μίας ή περισσότερων επιστημονικά αποδεκτών μεθόδων προσδιορισμού της προτεινόμενης σχέσης ανταλλαγής, ο προσδιορισμός των αξιών που προκύπτουν από την εφαρμογή κάθε τέτοιας μεθόδου, η εξειδίκευση της καταλληλότητας και της βαρύτητας κάθε μεθόδου, όπως επίσης και των τυχόν δυσκολιών που προέκυψαν κατά την αποτίμηση, δηλαδή, κατά τον καθορισμό των αξιών που χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την προτεινόμενη σχέση ανταλλαγής (άρθρο 10 παρ. 5 και 62 του προτεινόμενου νομοσχεδίου).
ΕΦΟΣΟΝ οι εγγυήσεις αυτές απουσιάζουν, ο καθορισμός των δικαιωμάτων των εταίρων, μετά τη συντέλεση του μετασχηματισμού, επαφίεται μόνο στην απόφαση της πλειοψηφίας (πρβλ. άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2166/ 1993) και έτσι ενδέχεται να στερείται ουσιαστικού ερείσματος.
Με αυτήν την έννοια, η λογιστική ενοποίηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων, σύμφωνα με τον ν. 2166/1993, θα παραμένει δυνατή στις ακόλουθες περιπτώσεις:
(α) εφόσον όλοι οι εταίροι των μετασχηματιζόμενων εταιρειών συμφώνησαν να μην εξετασθεί το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης ή διάσπασης από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα και να μη συνταχθεί σχετική έκθεση (άρθρο 10 παρ. 7 και 62 του παρόντος νομοσχεδίου) και
(β) στην περίπτωση που στη συγχώνευση ή στη διάσπαση μετέχουν προσωπικές εταιρείες, υπό την προϋπόθεση ότι κανένας εταίρος δεν ζήτησε την εξέταση του σχεδίου από εμπειρογνώμονες (άρθρο 28 παρ. 1 και 81 παρ. 1 του παρόντος νομοσχεδίου)».
ΒΑΣΕΙ της Πολ.2048/19, «6. Ειδικότερα, όσον αφορά τον ν.2166/1993, με τον οποίο προβλέπεται απλή λογιστική ενοποίηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων, υπό το πρίσμα των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν.4601/2019, η λογιστική ενοποίηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού των μετασχηματιζόμενων επιχειρήσεων, σύμφωνα με τον ν. 2166/1993, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση επί του άρθρου 4 του ν. 4601/2019, θα παραμένει δυνατή στις ακόλουθες περιπτώσεις:
(α) εφόσον όλοι οι εταίροι των μετασχηματιζόμενων εταιρειών συμφώνησαν να μην εξετασθεί το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης ή διάσπασης από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα και να μη συνταχθεί σχετική έκθεση (άρθρα 10 παρ. 7 και 62 ν.4601/2019), και
(β) στην περίπτωση που στη συγχώνευση ή στη διάσπαση μετέχουν προσωπικές εταιρείες…».
ΕΠΟΜΕΝΩΣ, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, κατά την απορρόφηση ή τη συγχώνευση των εταιρειών μπορεί να αποφασιστεί ελεύθερα η σχέση συμμετοχής των μετόχων ή των εταίρων στο κεφάλαιο της νέας εταιρείας.
Και, επιπλέον, διατηρούνται σε ισχύ όλες οι φορολογικές ρυθμίσεις που προβλέπονται στα παρεχόμενα πλεονεκτήματα ή κίνητρα των παραπάνω αναπτυξιακών νόμων.
