Του Αποστόλη Γκίκα, Senior Advisor, Ernst & Young (ΕΥ) – Greece, υποψήφιου διδάκτορα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ χρονολογικά τη μετάβαση μεταξύ των διαδοχικών φάσεων εκβιομηχάνισης, διαπιστώνουμε μια σημαντική επιτάχυνση. Ένας αιώνας μεσολάβησε μεταξύ της 2ης και της 3ης βιομηχανικής επανάστασης, ενώ μόλις περίπου 40 χρόνια μεσολάβησαν από την 3η στην 4η. Με βάση αυτή την επιταχυνόμενη πρόοδο, μπορεί να θεωρηθεί ότι, εφόσον το 2011 ορίστηκε ως η αρχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, γύρω στο 2030 μπορούμε να αναμένουμε τη Βιομηχανία 5.0.
Η 4η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ Επανάσταση είναι η νέα τάση αυτοματοποίησης και ανταλλαγής δεδομένων στις τεχνολογίες παραγωγής. Υπάρχουν εκατοντάδες νέοι όροι που σχετίζονται με τη Βιομηχανία 4.0, όπως το ERP (Enterprise Resources Planning), IoE (Internet of Everything), IoT (Internet of Things), IIoT (Industrial Internet of Things), Big Data, Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), M2M (Machine to Machine), Ψηφιοποίηση (Digitalization), Έξυπνο Εργοστάσιο (Smart Factory), Μηχανική Μάθηση (Machine Learning), υπηρεσίες Cloud (Cloud Services), Επεξεργασία Δεδομένων σε Πραγματικό Χρόνο (Real time Data Processing) και άλλα. Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση παίρνει την ψηφιακή τεχνολογία που αναπτύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες και την ανυψώνει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο.
ΠΑΡΕΧΕΙ καλύτερη συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ των μονάδων παραγωγής, των προϊόντων, των πωλήσεων και των ανθρώπων, διευκολύνοντας τον έλεγχο και την κατανόηση όλων των πτυχών της επιχείρησης, βελτιώνοντας την παραγωγικότητα και ενισχύοντας την ανάπτυξη.
Προφανώς σε πολλά μέρη του κόσμου η εφαρμογή της Βιομηχανίας 4.0 παραμένει πρόκληση λόγω της έλλειψης βασικής υποδομής. Όπου όμως οι υποδομές υπάρχουν, με τη βοήθεια των προηγμένων τεχνολογιών, οι κατασκευαστές μπορούν να αυτοματοποιήσουν πολλές από τις διαδικασίες τους, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της αποδοτικότητας.
Για παράδειγμα, τα έξυπνα εργοστάσια μπορούν να χρησιμοποιούν το Internet of Things για να προβλέπουν τις ανάγκες συντήρησης και να βελτιστοποιούν τα προγράμματα παραγωγής. Αυτό το επίπεδο αυτοματοποίησης μπορεί επίσης να μειώσει τα ανθρώπινα λάθη, γεγονός που οδηγεί σε προϊόντα υψηλότερης ποιότητας και σε ασφαλέστερο εργασιακό περιβάλλον.
ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ της Βιομηχανίας 4.0 επιτρέπουν στους κατασκευαστές να ανιχνεύουν προβλήματα πριν αυτά συμβούν. Επιπλέον, με την ανάλυση μεγάλων δεδομένων, οι κατασκευαστές μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις παραγωγικές τους διαδικασίες, να εντοπίζουν τομείς βελτίωσης και να λαμβάνουν αποφάσεις βάσει δεδομένων.
ΠΑΡΑ τα οφέλη της, η Βιομηχανία 4.0 παρουσιάζει επίσης ορισμένες προκλήσεις. Μία από τις σημαντικότερες είναι η ανάγκη για εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Καθώς η Βιομηχανία 4.0 βασίζεται έντονα στην αυτοματοποίηση και την ψηφιοποίηση, οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι ικανοί να λειτουργούν και να συντηρούν προηγμένο εξοπλισμό, καθώς και να αναλύουν και να ερμηνεύουν δεδομένα.
Με την αυτοματοποίηση και τη ρομποτική, η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί σημαντικά, αλλά οι μηχανές απαιτούν δεξιότητες προγραμματισμού και συντήρησης, οι οποίες δεν ήταν απαραίτητες στις προηγούμενες διαδικασίες παραγωγής.
ΑΥΤΗ η νέα εποχή απαιτεί επίσης ικανότητες ανάλυσης δεδομένων και μηχανικής μάθησης. Επιπλέον, η ζήτηση για τις λεγόμενες «soft» δεξιότητες, όπως η ικανότητα συνεργασίας, η επίλυση προβλημάτων και η κριτική σκέψη, έχει αυξηθεί. Η Βιομηχανία 4.0 έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες απασχόλησης σε τομείς όπως η κυβερνοασφάλεια, η μηχανική λογισμικού και το ψηφιακό μάρκετινγκ.
Άλλες προκλήσεις συνδέονται με τους κινδύνους αποξένωσης και του αυξημένου φόρτου εργασίας εις βάρος της προσωπικής ζωής, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε σωματικά και ψυχικά προβλήματα υγείας.
ΜΠΟΡΟΥΜΕ να αξιοποιήσουμε την τεχνολογική καινοτομία για να δημιουργήσουμε μια αρμονική και αμοιβαία επωφελή σχέση μεταξύ βιομηχανίας και κοινωνίας, ξεπερνώντας τις καθαρά οικονομικές και τεχνολογικές παραμέτρους και δίνοντας προτεραιότητα στις βασικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις;
ΏΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗ εμφανίζεται ο όρος Βιομηχανία 5.0 που αναφέρεται στην επόμενη φάση της βιομηχανοποίησης, όπου οι μηχανές και οι άνθρωποι συνεργάζονται για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βιομηχανία 5.0 προάγει την έννοια της βιομηχανίας, υπερβαίνοντας την απλή αποδοτικότητα και παραγωγικότητα, και ενισχύει τον ρόλο της στην κοινωνία.
Η ιδέα της Βιομηχανίας 5.0 είναι η δημιουργία μιας πιο συνεργατικής και ολοκληρωμένης σχέσης μεταξύ ανθρώπων και μηχανών.
Η πρόκληση έγκειται στην ενσωμάτωση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων στην τεχνολογική καινοτομία, κάτι που είναι κρίσιμο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης – δηλαδή μιας ανάπτυξης που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες.
Η Βιομηχανία 5.0 θα βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: την ανθρωποκεντρική προσέγγιση, την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα.
Ο πρώτος πυλώνας επικεντρώνεται στην προώθηση των ταλέντων, της πολυμορφίας και της ενδυνάμωσης, αναγνωρίζοντας τους ανθρώπους ως τον κύριο στόχο και όχι απλώς ως πόρους για την παραγωγή.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την ανθεκτικότητα. Σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία της εταιρείας αναδεικνύονται ως κρίσιμοι παράγοντες. Η Βιομηχανία 5.0 δίνει έμφαση στην ικανότητα πρόβλεψης, αντίδρασης και μάθησης από κάθε κρίση, διασφαλίζοντας έτσι σταθερή και βιώσιμη απόδοση.
Ο τελευταίος πυλώνας είναι η βιωσιμότητα. Αν και πολλές προσπάθειες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τώρα η έμφαση μετατοπίζεται στην επίτευξη ενός θετικού καθαρού αποτελέσματος.
ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ένα νέο πλαίσιο ανάπτυξης και εφαρμογής, η Βιομηχανία 5.0 επιβάλλει νέες απαιτήσεις προς την κυβέρνηση, τις δημόσιες πολιτικές και τις σχέσεις βιομηχανίας-κράτους.
Η έμφαση μετατοπίζεται από την τεχνολογία στην πολιτική, καλύπτοντας πολυδιάστατες δραστηριότητες, όπως ο σχεδιασμός αλλαγών, οι ρυθμίσεις, η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και η στήριξη της εκπαίδευσης, των δεξιοτήτων και της έρευνας.
