Του Μανώλη Καραπιδάκη, καθηγητή, προέδρου ΕΣΣΑΗΕ
ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ των διεθνών (Paris Agreement), ευρωπαϊκών (Green Deal, Fit for 55) και εθνικών (ΕΣΕΚ, Κλιματικός Νόμος) αποφάσεων για την ενεργειακή μετάβαση της χώρας και την κυρίαρχη συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό της ισοζύγιο, η Ελλάδα συνεχώς αυξάνει την εγκατάσταση νέων ΑΠΕ και προσπαθεί να προσαρμόσει και τις αναγκαίες προς αυτό υποδομές, με σκοπό τη μείωση της εξάρτησής της, ώς το 2030, και την απεξάρτησή της, ώς το 2050, από ορυκτά καύσιμα.
Η ΤΑΧΕΙΑ ανάπτυξη, όμως, των ΑΠΕ δημιουργεί καινούργιες τεχνικές ανάγκες και τεχνοοικονομικά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει το συντομότερο να αντιμετωπιστούν και να επιλυθούν. Υπό τις παρούσες τεχνοοικονομικές συνθήκες, καθίσταται προφανής η ζωτική σημασία ανάπτυξης συστημάτων αποθήκευσης της παραγόμενης από ΑΠΕ ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και η λειτουργία τους, υπό ένα σαφές και ασφαλές ρυθμιστικό πλαίσιο.
ΓΙΑΤΙ, ΛΟΙΠΟΝ, επείγει η ενσωμάτωση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας; Προφανώς, γιατί το πλήθος των υπό λειτουργία και υπό ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ στη χώρα μας είναι πλέον, ουσιαστικά, μη διαχειρίσιμο. Σήμερα, στην Ελλάδα, λειτουργούν περί τα 13 GW έργα ΑΠΕ, ενώ υπάρχουν εν αναμονή έργα ισχύος 16 GW, με προσφορές σύνδεσης. Παράλληλα, οι εκκρεμείς αιτήσεις για όρους σύνδεσης από νέα έργα ΑΠΕ υπερβαίνουν τα 40 GW, ανεβάζοντας τον πήχη των ΑΠΕ στα 69 GW, χωρίς να υπολογίζονται τα μελλοντικά υπό ανάπτυξη σχέδια για νέα έργα, από εδώ και στο εξής.
ΣΥΜΦΩΝΑ με το υπό διαβούλευση επικαιροποιημένο ΕΣΕΚ, όπως αυτό δημοσιεύθηκε στις 22 Αύγουστου, η ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης επαρκούς ισχύος και χωρητικότητας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την περαιτέρω ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.
Οι σταθμοί αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας θα έχουν τη δυνατότητα να υποκαθιστούν τη λειτουργία των συμβατικών μονάδων κατά τις ώρες αιχμής, αποθηκεύοντας ενέργεια, κυρίως τις μεσημεριανές ώρες, όταν η παραγωγή από ΑΠΕ είναι υψηλή (ενέργεια που ήδη σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά με γεωμετρική πρόοδο στο μέλλον, θα απορρίπτεται). Συγκεκριμένα, το ΕΣΕΚ προβλέπει 4,3 GW για συστήματα αποθήκευσης με μπαταρίες και 1,7 GW για συστήματα αντλησιοταμίευσης μέχρι το 2030, αθροίζοντας ένα σύνολο ισχύος ίσο με 6 GW.
ΣΗΜΕΡΑ, βάσει του μητρώου αδειών της ΡΑΑΕΥ, τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (ΣΑΗΕ) και τα υβριδικά έργα ΑΠΕ με συστήματα αποθήκευσης είναι πολλαπλάσια των προβλέψεων του ΕΣΕΚ, ξεκινώντας από τις εκδοθείσες άδειες αποθήκευσης με χρήση συσσωρευτών, οι οποίες ξεπερνούν τα 40 GW ισχύος, συνεχίζοντας με τις άδειες αποθήκευσης με χρήση αντλησιοταμίευσης, ίσες με 5,26 GW και καταλήγοντας με τις άδειες ειδικών έργων (αποθήκευση που συνοδεύεται από ΑΠΕ, παρ. 11Β άρθρου 10 Ν. 4685/2020), οι οποίες αθροίζουν σχεδόν τα 6 GW παραγωγικής ισχύος ΑΠΕ.
Τα νούμερα, λοιπόν, μιλάνε από μόνα τους και προφανώς επιβεβαιώνουν το ζωηρό ενδιαφέρον που ήδη υπήρχε όλα τα προηγούμενα χρόνια.
ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, σήμερα, στην εγχώρια αγορά, δεν υπάρχουν εν λειτουργία σταθμοί αποθήκευσης, πλην των παλαιών υδροηλεκτρικών με δυνατότητα άντλησης, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος περί τα 700 ΜW.
Το ελληνικό σύστημα, όμως, δείχνει να έχει φτάσει στα όριά του, γεγονός που αποδεικνύεται από τις ολοένα και μεγαλύτερες περικοπές παραγωγής από ΑΠΕ και τις μηδενικές ή/ και αρνητικές τιμές χονδρεμπορικής στην προημερήσια αγορά ενέργειας, γεγονός που δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις.
ΣΥΝΕΠΩΣ, η πολιτεία θα πρέπει να οδηγήσει το συντομότερο δυνατόν τη χώρα προς την ενεργειακή μετάβαση και την ουσιαστική ενεργειακή απεξάρτησή μας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα σημαντικό ορόσημο για την αποθήκευση ενέργειας στην Ελλάδα ήταν το πρόγραμμα στήριξης για αυτόνομα (stand-alone) συστήματα με μπαταρίες.
Η ελληνική κυβέρνηση δρομολόγησε (Ν. 4951/2022) τη διεξαγωγή τριών (3) δημοπρασιών για οικονομική ενίσχυση μπαταριών μεγάλης κλίμακας, συνολικής ισχύος 1 GW, εκ των οποίων εκκρεμεί ακόμα η τρίτη και τελευταία δημοπρασία των 300 MW, διάρκειας τουλάχιστον 4 ωρών, ήτοι 1200 MWh αποθηκευτικής ικανότητας.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ, όμως, απαιτούνται ακόμα, υπό χρονικά πιεστικό καθεστώς, σύνθετες τεχνοοικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αποφάσεις. Ειδικότερα, θα πρέπει:
- Να ολοκληρωθεί άμεσα το ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο εξειδικεύει τον τρόπο και τους κανόνες συμμετοχής των μονάδων αποθήκευσης στις σχετικές αγορές και ειδικά στην Αγορά Εξισορρόπησης. Η τελευταία δημόσια συζήτηση σε σχέση με τους κανόνες συμμετοχής των ΣΑΗΕ στις αγορές έγινε στο πλαίσιο της Δημόσιας Διαβούλευσης του ΑΔΜΗΕ, τον Απρίλιο του 2023.
- Να ολοκληρωθεί και να δημοσιευθεί η μεθοδολογία ετήσιας ενίσχυσης των ΣΑΗΕ, ώστε να ξεκαθαριστούν ζητήματα σχετικά με τον τρόπο και τον χρονισμό του διακανονισμού της αποζημίωσης, της έκτασης της ρυθμιστικής περιόδου, της συγκρότησης των ομάδων έργων και εν γένει να αντιμετωπιστούν όλες οι σχετικές εκκρεμότητες.
- Να καταργηθεί η πρόβλεψη αναφορικά με την επιβολή στατικών λειτουργικών περιορισμών στους σταθμούς αποθήκευσης, δεδομένου ότι, ως τεχνολογία, η αποθήκευση, εγγενώς, χαρακτηρίζεται από τη δυνατότητα να συμμετέχει δυναμικά και με τη μέγιστη ευελιξία στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
- Να προκηρυχθεί ο τρίτος και τελευταίος διαγωνισμός που αφορά τους ΣΑΗΕ με υποχρέωση 4 ωρών αποθηκευτικής ικανότητας.
- Να δρομολογηθεί το συντομότερο η εισαγωγή μηχανισμού αποζημίωσης διαθέσιμης ισχύος και να καθοριστούν οι αντίστοιχες προς αυτό ανταγωνιστικές διαδικασίες.
- Στο πλαίσιο προώθησης της αποθήκευσης για την εξισορρόπηση του συστήματος, να στηριχθούν ανάλογα από την πολιτεία οι μονάδες αποθήκευσης, με δυνατότητα απορρόφησης και έγχυσης που συνδυάζονται με μονάδες ΑΠΕ (κατηγορία 11Β του άρθρου 10 του Ν. 4685/2020).
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ, η Ελλάδα ορθά κατευθύνεται προς την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ για κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, επιδιώκοντας την ουσιαστική μείωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος και την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς της στον ενεργειακό τομέα.
Σε αυτή την πορεία, είναι προφανές ότι τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν και πρέπει να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, υποστηρίζοντας την ασφαλή και αποδοτική ενσωμάτωση των ΑΠΕ, για ένα ανθεκτικό και βιώσιμο ενεργειακό μέλλον για τη χώρα. Δεν πρέπει να χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος!
