Του Κυριάκου Μπερμπεριάν, γενικού διευθυντή GENESIS Pharma Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας
ΚΑΘΩΣ η υγεία βρίσκεται ψηλά στη μεταρρυθμιστική ατζέντα της κυβέρνησης, ο επανασχεδιασμός της φαρμακευτικής πολιτικής είναι σημαντικό να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος της προσπάθειας εκσυγχρονισμού του συστήματος περίθαλψης, δεδομένου ότι το φάρμακο αποτελεί κεντρικό του στοιχείο.
Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ έρευνα σημειώνει, πλέον, άλματα. Νέες καινοτόμες θεραπείες αναπτύσσονται διαρκώς σε δύσκολους τομείς με ανεπαρκείς ή και μηδενικές, μέχρι πρόσφατα, θεραπευτικές επιλογές. Στην πράξη, η φαρμακευτική καινοτομία μετασχηματίζει τη θεραπευτική προσέγγιση για τους ασθενείς και τα συστήματα υγείας, μειώνοντας το συνολικό φορτίο πολλών δύσκολων, χρόνιων ασθενειών και προσφέροντας μια καλύτερη, πιο ποιοτική ζωή.
ΕΧΟΥΜΕ, επομένως, μπροστά μας ένα μεγάλο στοίχημα: να αντιμετωπίσουμε αποφασιστικότερα παθογένειες που χρονίζουν και δυσχεραίνουν την περίθαλψη των ασθενών, αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία: να σχεδιάσουμε την επόμενη ημέρα με ρεαλισμό, σταθερότητα και προβλεψιμότητα, ώστε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τα οφέλη της φαρμακευτικής καινοτομίας.
Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ της πρόσβασης των πολιτών στην κατάλληλη για τον καθέναν θεραπεία και κυρίως στα καινοτόμα φάρμακα απασχολεί έντονα όλα τα συστήματα υγείας, όχι μόνο εμάς. Στην Ελλάδα, όμως, πρέπει να καλύψουμε μεγαλύτερη απόσταση, καθώς η φαρμακευτική πολιτική παραμένει, σε μεγάλο βαθμό, στάσιμη στα δεδομένα προηγούμενων δεκαετιών και καθορίζεται έντονα από τα έκτακτα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που εφαρμόστηκαν στην εθνική κρίση. Αυτό καθιστά αναγκαία την επιτάχυνση σημαντικών μεταρρυθμίσεων που συζητάμε εδώ και χρόνια.
ΑΝΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΑ, η αύξηση του δημόσιου φαρμακευτικού προϋπολογισμού αποτελεί την πιο άμεση και αναγκαία παρέμβαση, ώστε να αντιμετωπιστεί δραστικά η διαχρονική υποχρηματοδότηση του φαρμάκου που προκαλεί δυσλειτουργίες στην πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες και θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα και τις αναπτυξιακές προοπτικές του φαρμακευτικού κλάδου. Για περισσότερο από μία δεκαετία, η δημόσια χρηματοδότηση έχει συρρικνωθεί σημαντικά και παραμένει καθηλωμένη, τη στιγμή που η συνολική φαρμακευτική δαπάνη σημειώνει σταθερά ανοδική πορεία, καταγράφοντας αύξηση κατά 65%, από το 2012. Το χρηματοδοτικό αυτό χάσμα, όπως είναι πλέον γνωστό, καλύπτεται στο μεγαλύτερο ποσοστό από τις φαρμακευτικές εταιρείες, μέσω υποχρεωτικών επιστροφών, που κυμαίνονται στο 60%, ενώ για τα καινοτόμα φάρμακα φτάνουν το 70%-80% επί της τιμής παραγωγού. Σήμερα, πια, οι υποχρεωτικές επιστροφές υπερβαίνουν τη δημόσια χρηματοδότηση, αναδεικνύοντας ως πραγματικά επείγουσα την ανάγκη για μια σταδιακή, αλλά γενναία αύξηση του προϋπολογισμού.
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ έχει αναγνωρίσει τη σοβαρότητα του προβλήματος, προχωρώντας ήδη σε μια μικρή αύξηση, που αναμένεται να ενισχυθεί την επόμενη χρονιά. Η ενίσχυση αυτή, όμως, σχετίζεται με τις δεσμεύσεις του για μείωση του clawback στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας και έχει χρονικό ορίζοντα το 2025. Ήδη, σύμφωνα με πολύ πρόσφατα στοιχεία του υπουργείου, για το πρώτο πεντάμηνο του 2024, η φαρμακευτική δαπάνη αυξάνεται με ρυθμό 10%, άρα ένα μεγάλο μέρος της επιπρόσθετης αυτής χρηματοδότησης διοχετεύεται εκεί.
Παράλληλα, το Ταμείο Καινοτόμων Θεραπειών, που σχεδιάζεται, υποδηλώνει την πρόθεση για εξεύρεση νέων χρηματοδοτικών λύσεων. Παρ’ ολ’ αυτά, δεν είναι ακόμη σαφές αν θα χρηματοδοτηθεί από έναν ξεχωριστό, δυναμικό προϋπολογισμό και ποιες είναι οι κατηγορίες καινοτομίας που θα καλύπτει. Κατ’ επέκταση, οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις, αν και ενθαρρυντικές, δεν επαρκούν ώστε το κράτος να μπορεί σε βάθος χρόνου να καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών που βαίνουν αυξανόμενες, με τη συμβολή της βιομηχανίας μέσω επιστροφών να είναι λογική, προβλέψιμη αλλά και δίκαιη μεταξύ των διάφορων κατηγοριών φαρμάκων. Είναι, επομένως, κρίσιμο να προβλεφθεί έγκαιρα ένα ρεαλιστικό και σταθερό πλάνο ετήσιας αναπροσαρμογής του προϋπολογισμού για τα επόμενα χρόνια, που θα συμπεριλαμβάνει προβλέψεις βάσει του horizon scanning, αλλά και ένα Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης για την ταχύτερη διάθεση ορισμένων κατηγοριών καινοτόμων θεραπειών, με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, επιβάλλεται η συνολική αξιολόγηση των σημερινών πρακτικών και ο επανασχεδιασμός μιας σύγχρονης, μακροπρόθεσμης φαρμακευτικής πολιτικής, με στόχο οι διαθέσιμοι πόροι να κατανέμονται αποδοτικά, οι ασθενείς να έχουν έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση στην απαραίτητη θεραπεία τους και το σύστημα να μπορεί να συμβαδίζει με την επιστημονική πρόοδο που συντελείται. Οι απαραίτητες στρατηγικές κατευθύνσεις συνοψίζονται σε τέσσερις βασικούς άξονες: στην καθολική εφαρμογή ψηφιακών εργαλείων, στην αξιόπιστη καταγραφή και αξιοποίηση δεδομένων υγείας, στην πιο άμεση πρόσβαση στα νέα φάρμακα που είναι διαθέσιμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στην ουσιαστική υποστήριξη της φαρμακευτικής καινοτομίας και της κλινικής έρευνας.
ΓΙΑ ΚΑΘΕΜΙΑ από αυτές τις κατευθύνσεις, υπάρχουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις που αποτελούν σταθερά ζητούμενα του κλάδου μας, με κυρίαρχα: την καθιέρωση του ψηφιακού φακέλου ασθενούς, την επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και τις εργαστηριακές εξετάσεις, την καθολική εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τα μητρώα ασθενών, την υιοθέτηση ενός πιο απλού και άμεσου συστήματος έγκρισης νέων θεραπειών και σύγχρονων μοντέλων αποζημίωσης, την υποστήριξη των κλινικών μελετών και την ένταξή τους στον μηχανισμό του επενδυτικού clawback. Όλα αυτά μπορούν αποδεδειγμένα να συμβάλουν στη βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών, δίνοντάς μας παράλληλα πραγματικά στοιχεία, ώστε να κατανείμουμε πιο αποδοτικά τους διαθέσιμους πόρους βάσει των πραγματικών θεραπευτικών αναγκών αλλά και να προβλέπουμε τις μελλοντικές ανάγκες. Για να αποδώσουν, όμως, το μέγιστο όφελος, πρέπει να εφαρμοστούν καθολικά, να αξιοποιηθούν συνδυαστικά και να ελέγχονται τακτικά.
ΕΙΝΑΙ ενθαρρυντικό πως έχει ξεκινήσει ένας πιο συστηματικός διάλογος με το υπουργείο, έχουν δρομολογηθεί παρεμβάσεις για τον έλεγχο της δαπάνης, εντατικοποιείται η εφαρμογή
και διασύνδεση των ψηφιακών εργαλείων και διερευνώνται λύσεις χρηματοδότησης της καινοτομίας. Ελπίζουμε ο διάλογος αυτός να συνεχιστεί και τα αποσπασματικά μέτρα να μετασχηματιστούν σε ένα ολοκληρωμένο πλάνο δράσης, με στοχοθέτηση, αξιολόγηση και χρονοδιάγραμμα, στο πλαίσιο της κοινής μας επιδίωξης για μια σύγχρονη φαρμακευτική πολιτική που θα υπηρετεί τον ασθενή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και θα υποστηρίζει ισορροπημένα τη βιωσιμότητα του φαρμακευτικού κλάδου. Είναι αισιόδοξο πως υπάρχει πλέον κοινή αποδοχή της ανάγκης ύπαρξης ενός συμφώνου συνεργασίας με την πολιτεία και ελπίζουμε σύντομα να συμφωνηθεί και να ξεκινήσει να υλοποιείται.
