Του Γιώργου Σταμάτη, βουλευτή Επικρατείας της Ν.Δ.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ των όρων για την έμπρακτη διασφάλιση του δικαιώματος στην ίση πρόσβαση για όλους αποτελεί αυτονόητη και θεμελιώδη υποχρέωση κάθε σύγχρονου, προοδευτικού κράτους και συνιστά δείκτη του κοινωνικού μας πολιτισμού.
Η Σύμβαση των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία αναδεικνύει τη δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας και θέτει στο διεθνές νομικό πλαίσιο την προσβασιμότητα ως μια πολυδιάστατη έννοια και όχι ως ένα δικαίωμα περιορισμένο μόνο στην προσβασιμότητα του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος όπως τη γνωρίζαμε παλαιότερα.
Η ανεμπόδιστη και ισότιμη πρόσβαση καταλαμβάνει όλο το φάσμα των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, από το φυσικό και ψηφιακό περιβάλλον, την εκπαίδευση, την εργασία και την υγεία, μέχρι την επικοινωνία, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Υπό αυτό το πρίσμα, θεσπίστηκε η ευρωπαϊκή οδηγία 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών, η οποία ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη με τον ν. 4994/2022.
Η οδηγία στοχεύει στην εναρμόνιση των απαιτήσεων προσβασιμότητας για μια σειρά προϊόντων και υπηρεσιών, ώστε να επιτευχθεί η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε., μέσω της εξάλειψης και πρόληψης φραγμών στην ελεύθερη κυκλοφορία προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ των κρατών – μελών.
Η ευθυγράμμιση των κρατών με τα ελάχιστα πρότυπα προσβασιμότητας διευκολύνει ουσιαστικά την καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία, ενισχύει την αυτονομία τους και συνεπώς έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο των επιλογών τους σε ένα περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς.
Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζονται πλέον ως καταναλωτές και οι επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της οδηγίας διευρύνουν τη βάση των πελατών τους. Στο πλαίσιο της οδηγίας καλύπτονται προϊόντα όπως υπολογιστές και tablets, κινητά τηλέφωνα, τερματικά πληρωμών, εξοπλισμός για την τηλεόραση, ιστοσελίδες και εφαρμογές κινητών, ΑΤΜ, μηχανήματα έκδοσης και ελέγχου εισιτηρίων, ηλεκτρονικά βιβλία.
Επιπλέον, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, υπηρεσίες πρόσβασης σε οπτικοακουστικά μέσα, υπηρεσίες επιβατικών μεταφορών, τραπεζικές υπηρεσίες, υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου και τον πανευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης 112.
Για να πληρούν τα κριτήρια προσβασιμότητας, τα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει να σχεδιάζονται με βάση την αρχή του καθολικού σχεδιασμού.
Για παράδειγμα, τα ΑΤΜ των τραπεζών πρέπει να είναι τοποθετημένα σε χαμηλό ύψος για να διευκολύνονται οι χρήστες των αναπηρικών αμαξιδίων, καθώς και να διαθέτουν εντολές φωνητικής καθοδήγησης για τα άτομα με οπτική αναπηρία.
ΑΠΟ ΤΙΣ 28 ΙΟΥΝΙΟΥ του 2025 όλα τα νέα προϊόντα και υπηρεσίες πρέπει να συμμορφώνονται με τα πρότυπα προσβασιμότητας, αλλιώς ο κατασκευαστής οφείλει να λάβει διορθωτικά μέτρα ή να τα αποσύρει από την αγορά.
Οι αρμόδιες αρχές εποπτείας της αγοράς, που στη χώρα μας είναι το υπουργείο Ανάπτυξης, το ΕΣΡ και η ΕΕΤΤ, συγκροτούν κλιμάκια ελέγχων και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τις υποχρεώσεις τους θα είναι δυνατή η επιβολή διοικητικών κυρώσεων.
Η ΕΘΝΙΚΗ Στρατηγική για την Αναπηρία αντικατοπτρίζει το όραμα της κυβέρνησης για μια προσβάσιμη Ελλάδα για όλους. Υπό αυτό το πρίσμα, προβλέπεται η ανάπτυξη εργαλείων υποστήριξης των ελεγκτικών μηχανισμών, αλλά και των κατασκευαστών προϊόντων και παρόχων υπηρεσιών για την επίτευξη της προσβασιμότητας, καθώς και η ανάπτυξη θεσμικού πλαισίου που θα συνδέει την αδειοδότηση των επιχειρήσεων που παρέχουν υπηρεσίες σε κοινό με την υποχρέωση προσβασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών.
Η ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ της οδηγίας για την προσβασιμότητα αποτελεί ένα κομβικό ορόσημο για την πραγματική ανεξαρτησία και συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία, γιατί η ελευθερία των επιλογών έχει πρακτικό αντίκρισμα μόνο όταν βασίζεται στις αρχές της αυτονομίας, της αξιοπρέπειας και της ισότητας.
