Του Δρ Βασίλειου Ζεϊμπέκη, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Executive Advisor της OPTILOG Advisory Services και προέδρου Δ.Σ. στην Ελληνική Εταιρεία Logistics (EEL)
ΟΙ ΑΣΤΙΚΕΣ εμπορευματικές μεταφορές είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διαδικασία, αφού αποτελούν συνήθως το τελευταίο μίλι (Last Mile Logistics) στη μεταφορά εμπορευμάτων από τον προμηθευτή στο σημείο λιανικής ή πολλές φορές κατευθείαν στον ίδιο τον καταναλωτή.
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ χρόνια, μάλιστα, η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου, καθώς και η υιοθέτηση της πρακτικής πολυκαναλικής παράδοσης (omnichannel distribution) έχουν αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των οχημάτων που κινούνται μέσα στην πόλη. Προφανώς, αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο σε οικονομικό όσο και σε περιβαλλοντικό – κοινωνικό επίπεδο.
ΉΔΗ αρκετές πόλεις, αλλά και εταιρείες διανομής/συλλογής εμπορευμάτων έχουν αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες που συνοδεύουν τις αστικές διανομές και έχουν προχωρήσει σε στρατηγικές και βέλτιστες πρακτικές οι οποίες υποστηρίζουν την έννοια της αειφόρας αστικής μεταφοράς (sustainable urban transport/city logistics).
Η ΈΝΝΟΙΑ της αειφόρου αστικής μεταφοράς έχει αρχίσει να μετουσιώνεται σε έργα και δράσεις από πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και εταιρείες που εμπλέκονται στο κύκλωμα διανομής/ συλλογής εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα, τα οφέλη από τέτοιες ενέργειες είναι τα εξής:
- Οικονομικά οφέλη: Η χρήση κοινού στόλου οχημάτων (transport pooling), καθώς και η βέλτιστη δρομολόγηση μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση των οχημάτων που χρησιμοποιούνται, στη μείωση των χιλιομετρικών αποστάσεων, καθώς και στη μείωση των «άδειων χιλιομέτρων» (empty running miles) κυρίως κατά την επιστροφή των οχημάτων στο depot.
- Περιβαλλοντικά οφέλη: Η μείωση των χιλιομετρικών αποστάσεων, η χρήση ηλεκτρικών/υβριδικών οχημάτων, η χρήση δικύκλων/τρικύκλων, καθώς και η ύπαρξη περιορισμών για τη διανομή των εμπορευμάτων στο κέντρο μιας πόλης μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και στη μείωση της ηχορύπανσης.
- Κοινωνικά οφέλη: Οι παραπάνω κανόνες και στρατηγικές μπορούν να μειώσουν την κυκλοφοριακή όχληση και τα ατυχήματα που προκαλούνται από φορτηγά οχήματα, καθώς επίσης και να συντελέσουν στη δημιουργία πιο φιλικών προς τους πολίτες αστικών περιοχών.
ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ επίπεδο υπάρχουν μια σειρά από πρακτικές που εφαρμόζονται για τη βελτίωση των αστικών εμπορευματικών μεταφορών (city logistics) με έμφαση στην αειφορία. Στη συγκεκριμένη ενότητα παρουσιάζονται τρεις ενδεικτικές μελέτες περίπτωσης από ευρωπαϊκές πόλεις στις οποίες έχει εφαρμοστεί επιτυχώς η αειφόρος διανομή εμπορευμάτων με τη χρήση ηλεκτρικών/υβριδικών οχημάτων (van και τρικύκλων).
1. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ διανομών Speed Distribution Logistique, η εταιρεία καλλυντικών και αρωμάτων Guerlain, καθώς και η αυτοκινητοβιομηχανία Renault ένωσαν τις δυνάμεις τους, με μια συνεργασία που βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Το 100% ηλεκτροκίνητο φορτηγό των 16 τόνων της Renault θα δοκιμαστεί τα επόμενα δύο χρόνια σε πραγματικές συνθήκες, πραγματοποιώντας εμπορευματικές διανομές σε καταστήματα αρωμάτων και καλλυντικών στο Παρίσι.
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, το όχημα θα πραγματοποιεί παραδόσεις σε καταστήματα της εταιρείας Guerlain με αφετηρία το κέντρο διανομής της Speed Distribution Logistique, διανύοντας πάνω από 200 χλμ. καθημερινά. Στόχο του εγχειρήματος αποτελεί η μείωση των εκπομπών CO2 και του θορύβου που προκύπτουν από τη μεταφορά εμπορευμάτων στο αστικό κέντρο του Παρισιού.
2. Η ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ του ιστορικού κέντρου της πόλης Ντόρτμουντ της Γερμανίας, λόγω των στενών δρόμων και του περιορισμένου χώρου στάθμευσης, απαιτεί τη χρήση οχημάτων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η UPS, η πρώτη εταιρεία παράδοσης δεμάτων που χρησιμοποίησε σε καθημερινή βάση υβριδικό ηλεκτρικό όχημα, εδώ και έναν χρόνο συμμετέχει σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα αστικών διανομών με τη χρήση ηλεκτρικών τρικύκλων. Έτσι, η παράδοση δεμάτων στις εν λόγω περιοχές πραγματοποιείται με τον ελάχιστο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αφού τα συγκεκριμένα τρίκυκλα διαθέτουν ηλεκτρικό κινητήρα.
3. Η ΑΝΑΓΚΗ να αναπτυχθεί ένα πράσινο σύστημα αστικών διανομών και υπηρεσιών logistics στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας οδήγησε στη δημιουργία ενός αστικού κέντρου ενοποίησης εμπορευμάτων (Urban Consolidation Center), καθώς και στη χρήση ηλεκτρικών φορτηγών για τις αστικές εμπορευματικές διανομές. Το 2012, μέσω μιας πιλοτικής
δράσης, δημιουργήθηκε ένα κέντρο ενοποίησης σε έναν χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων για την εξυπηρέτηση 8-10 πελατών. Μέσα σε έναν χρόνο, ο αριθμός των πελατών αυξήθηκε στους 200 και ηλεκτρικά ποδήλατα προστέθηκαν στον στόλο οχημάτων του κέντρου, επιτυγχάνοντας τη μείωση των αέριων ρύπων και των επιπέδων θορύβου στο κέντρο της πόλης. Κλειδί για την επιτυχία του εγχειρήματος αποτελεί η καλή συνεργασία μεταξύ των εταίρων.
ΜΕ ΒΑΣΗ πρόσφατη μελέτη της OPTILOG Advisory Services (www.optilog.gr), αναγνωρίστηκαν δυνητικές περιοχές στις οποίες θα μπορούσαν να χωροθετηθούν Αστικά Κέντρα Ενοποίησης Εμπορευμάτων (ΑΚΕΕ), λαμβάνοντας υπόψη τις εμπορευματικές ροές εντός της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας. Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν τρεις περιοχές: α) βόρεια προάστια, β) κέντρο Αθήνας και γ) ανατολική Αττική. Τα κριτήρια που επιλέχθηκαν για την αξιολόγηση των σημείων χωροθέτησης ανά περιοχή αφορούσαν τις κάτωθι κατηγορίες:
- Οικονομικά κριτήρια: Κόστος ενοικίασης – κόστος μεταφοράς των εμπορευμάτων.
- Περιβαλλοντικά κριτήρια: Εκπομπές CO2.
- Προσβασιμότητα και χρήσεις γης: Εγγύτητα προμηθευτών και περιοχές που μπορούν να ανεγερθούν ΑΚΕΕ.
ΜΕΤΑ την απόδοση βαθμολογιών στα κριτήρια επιλογής, αλλά και στις βαρύτητές τους, εφαρμόστηκε η πολυκριτηριακή μέθοδος «fuzzy TOPSIS», με στόχο την επιλογή της καταλληλότερης θέσης εγκατάστασης ΑΚΕΕ στις τρεις υπό μελέτη περιοχές.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ της εφαρμογής της πολυκριτηριακής μεθόδου «fuzzy TOPSIS» ανέδειξαν το Πικέρμι ως την πλέον κατάλληλη περιοχή χωροθέτησης ΑΚΕΕ στην πρώτη μελέτη περίπτωσης της ανατολικής Αττικής. Η επόμενη καλύτερη περιοχή είναι τα Σπάτα και εν συνεχεία ακολουθούν το Κορωπί και το Μαρκόπουλο. Στην περίπτωση των βορείων προαστίων αντίστοιχα, η Μεταμόρφωση αποτελεί την καταλληλότερη περιοχή για τη χωροθέτηση του ΑΚΕΕ, με τις Αχαρνές να ακολουθούν και στη συνέχεια να έπονται το Καπανδρίτι και το Κρυονέρι. Για το κέντρο της Αθήνας, τέλος, ο Βοτανικός αποτελεί την καταλληλότερη περιοχή χωροθέτησης και έπειτα ακολουθεί η περιοχή του Αγίου Ιωάννη Ρέντη.
