Του Ευάγγελου Μ. Σφακιανάκη, επισκ. καθηγητή Χρηματοοικονομικών στο ΕΚΠΑ και Portfolio Manager σε εταιρείες Asset Management
Το πρόσφατο ανοδικό ράλι της τιμής του χρυσού με τη συνεχή καταγραφή ιστορικών υψηλών, βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων ανάμεσα σε επενδυτές και αναλυτές σχετικά με τις βαθύτερες ενδείξεις που φέρει αυτή η κίνηση για την παγκόσμια οικονομία. Ο χρυσός, διαχρονικά θεωρούμενος ως «ασφαλές καταφύγιο», τείνει να εκτοξεύεται σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας ή/και υψηλών πληθωριστικών μετρήσεων. Το παρόν άρθρο αναλύει σε πρώτη φάση τις επιπτώσεις στην οικονομία, μελετώντας παρόμοιες συμπεριφορές της τιμής του χρυσού διαχρονικά, και σε δεύτερη φάση επιδιώκει να ερμηνεύσει τα σήματα που στέλνει αυτή η ξέφρενη πορεία σήμερα.
Τα τελευταία 50 χρόνια η τιμή του χρυσού έχει συμπεριφερθεί με παρόμοιο τρόπο τρεις φορές. Συγκεκριμένα, το 1972 η τιμή του χρυσού αυξήθηκε κατά 60% ακριβώς πριν αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ ένα δεύτερο καταστροφικό πληθωριστικό κύμα με τις μετρήσεις να φτάνουν το 12%. Την ίδια κίνηση πραγματοποίησε ο χρυσός και τον Ιούνιο του 1978, καταγράφοντας νέα ιστορικά υψηλά, ορθά σηματοδοτώντας ένα ακόμα πληθωριστικό κύμα όπου οι μετρήσεις αυτή τη φορά έφτασαν στο 15%. Τέλος, το 2007 ο χρυσός κατέγραψε ξανά νέα ιστορικά υψηλά, προφητεύοντας την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Σήμερα, ο χρυσός σημειώνει νέα ιστορικά υψηλά, διασπώντας την πολύ ισχυρή αντίσταση που υπάρχει από το 2011 και δοκιμάστηκε ξανά τον Αύγουστο του 2020.
Με βάση τα παραπάνω, μια ξέφρενη ανοδική πορεία της τιμής του χρυσού, πόσο μάλλον η καταγραφή νέων ιστορικά υψηλών, δεν αποτελεί καλό οιωνό για την οικονομία. Την δεκαετία του ’70 σηματοδότησε ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει δριμύτερος, ενώ το 2007 τον ερχομό μιας ισχυρής ύφεσης. Στην προσπάθεια να ερμηνευτεί αυτή η κίνηση σήμερα, καλό είναι να εξεταστούν τυχόν συσχετίσεις της τιμής του χρυσού με άλλους παράγοντες της οικονομίας. Διαχρονικά, η τιμή του χρυσού παρουσιάζει μια τέλεια αντίστροφη συσχέτιση με τις πραγματικές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. Με απλά λόγια, όταν η τιμή του χρυσού αυξάνεται, οι πραγματικές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων πέφτουν ή αναμένεται να πέσουν, και το αντίθετο. Επομένως, η καταγραφή νέων ιστορικά υψηλών τιμών του χρυσού σηματοδοτεί ότι οι επενδυτές αναμένουν οι πραγματικές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων να κατακρημνιστούν. Το παραπάνω θα δημιουργήσει επιπλοκές στην οικονομία, καθώς οι πραγματικές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων εμφανίζουν ισχυρή θετική συσχέτιση με τα επίπεδα οικονομικής μεγέθυνσης σε πραγματικούς όρους.
Συνεπώς, η ενδεχόμενη πτώση των πραγματικών αποδόσεων των κρατικών ομολόγων προμηνύει την οικονομική συρρίκνωση των ΗΠΑ σε πραγματικούς όρους. Αυτό μπορεί να ερμηνευθεί με δύο τρόπους. Πρώτον, η οικονομική μεγέθυνση των ΗΠΑ να μειωθεί παραπάνω από τα επίπεδα πληθωρισμού λόγω μιας αδύναμης οικονομίας, γεγονός το οποίο πραγματοποιήθηκε το 2007. Δεύτερον, η οικονομική μεγέθυνση των ΗΠΑ να μην επηρεαστεί αλλά να αναζωπυρωθούν οι πληθωριστικές μετρήσεις με αποτέλεσμα η οικονομική δραστηριότητα σε πραγματικούς όρους να μειωθεί, γεγονός το οποίο συνέβη τη δεκαετία του ’70.
Αναφορικά με το πρώτο σενάριο, έχουν αρχίσει να διακρίνονται ρωγμές στην οικονομία των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, το ποσοστό αθέτησης καταναλωτικών δανείων έχει εκτοξευτεί κατά τη διάρκεια του 2023 και συνεχίζει την έντονη ανοδική πορεία μέχρι σήμερα. Βέβαια, δεν έχει φτάσει τα επίπεδα του 2007 (για την ώρα), και σαφώς οι αρνητικές αυτές μετρήσεις δεν έχουν επεκταθεί σε πυλώνες της (για την ώρα) όπως π.χ. τα ποσοστά ανεργίας, έτσι ώστε να υποδείξουν μια οικονομία σε ύφεση. Αντιθέτως, οι υγιείς για την ώρα μετρήσεις δίνουν φως και στο ενδεχόμενο αναζωπύρωσης των πληθωριστικών μετρήσεων (δηλ. το δεύτερο σενάριο). Το σενάριο αυτό αν και πιο απίθανο από το πρώτο, δεν σημαίνει ότι δεν είναι άξιο αξιολόγησης, ειδικά αν ληφθεί υπόψιν το γεγονός ότι σε βασικούς κλάδους της οικονομίας, όπως τις υπηρεσίες, παραμένουν οι μετρήσεις σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.
Συμπεραίνοντας, η συνέχιση του ανοδικού ράλι της τιμής του χρυσού προμηνύει τον ερχομό αρνητικών εξελίξεων στην οικονομία των ΗΠΑ. Η Fed σίγουρα βρίσκεται σε μόνιμη επαγρύπνηση, αξιολογώντας συνεχώς την κατάσταση της οικονομίας και την πιθανότητα διαφυγής της σε ένα από τα δύο προαναφερθέντα σενάρια. Δεδομένου ότι η οικονομία των ΗΠΑ δεν εμφανίζει μετρήσεις που υποδεικνύουν ύφεση (για την ώρα), είναι αρκετά πιθανό το ενδεχόμενο να δούμε το πολύ δύο μειώσεις επιτοκίων το 2024, σε αντίθεση με τις παρούσες προσδοκίες της αγοράς για περισσότερες.
