Του Γιώργου Καββαθά, προέδρου της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ)
ΣΥΧΝΑ οι μικρές επιχειρήσεις -ένας όρος που χρησιμοποιείται για λόγους συντομίας και συνηθίζεται να περιλαμβάνει τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις- χαρακτηρίζονται, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ως ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Και αυτό όχι άδικα, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις αυτές αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των οικονομικών μονάδων, προσφέρουν το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων απασχόλησης, αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της προστιθέμενης αξίας. Τα στοιχεία στην Ε.Ε. των 27 μιλούν από μόνα τους. Οι ΜμΕ στην Ευρώπη αποτελούν το 99,8% των επιχειρήσεων, προσφέρουν το 64,4% των θέσεων απασχόλησης και το 51,8% της προστιθέμενης αξίας. Στην Ελλάδα η συμβολή τους είναι ακόμα μεγαλύτερη σε όρους απασχόλησης και προστιθέμενης αξίας, καθώς προσφέρουν το 83,5% των θέσεων εργασίας και το 57% της προστιθέμενης αξίας.
ΜΕ ΒΑΣΗ και τα προαναφερόμενα θα συνόψιζα τη σημασία των μικρών επιχειρήσεων για την ελληνική οικονομία και κοινωνία στα εξής:
- Πρώτον, οι μικρές επιχειρήσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας αποτελώντας τον μεγαλύτερο εργοδότη στη χώρα μας. Σε πολλές περιοχές, μάλιστα, είναι ο κύριος πάροχος θέσεων εργασίας και οι μόνες οικονομικές μονάδες που προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο.
- Δεύτερον, οι μικρές επιχειρήσεις ενθαρρύνουν την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Συχνά είναι πιο ευέλικτες, με αποτέλεσμα να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν γρηγορότερα νέες ιδέες και προϊόντα. Αυτή η δυνατότητα για καινοτομία ενισχύει τον ανταγωνισμό και συνεισφέρει στην ανάπτυξη της αγοράς. Προϋπόθεση, βέβαια, για να εκδηλωθεί αυτό το εγγενές χαρακτηριστικό είναι να μην υπάρχουν στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό και το ευρύτερο επιχειρηματικό και οικονομικό περιβάλλον να επιτρέπει την ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών. Αυτό σημαίνει δυνατότητες χρηματοδότησης, δίκαιο φορολογικό σύστημα, χαμηλό διοικητικό κόστος συμμόρφωσης, ασφάλεια δικαίου.
- Τρίτον, οι μικρές επιχειρήσεις συχνά υποστηρίζουν την τοπική κοινότητα. Οι ιδιοκτήτες τους συχνά έχουν βαθιές ρίζες στην περιοχή και επενδύουν τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά στην τοπική κοινότητα. Ενεργούν, δηλαδή, με όρους εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
- Τέταρτον, οι μικρές επιχειρήσεις συχνά αποτελούν την κινητήρια δύναμη πίσω από την κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη των τοπικών και όχι μόνο κοινοτήτων. Στηρίζουν τον τοπικό πολιτισμό, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες που αντανακλούν την τοπική ταυτότητα και τις αξίες.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ οι μικρές επιχειρήσεις ξεπερνούν τις 800.000 σε αριθμό, λειτουργώντας σε διαφορετικές ταχύτητες και με διαφορετική δυναμική, δραστηριοποιούμενες από απόλυτα παραδοσιακούς κλάδους έως κλάδους τεχνολογικής αιχμής. Πολλές από τις πλέον δυναμικές ελληνικές επιχειρήσεις άρχισαν και συνεχίζουν να λειτουργούν ως παρέες νέων επιστημόνων, ως νέα version οικογενειακών επιχειρήσεων, ως δυναμικές επιχειρήσεις λίγων εργαζόμενων στη νανοτεχνολογία, στον αγροδιατροφικό τομέα ή σε τεχνικούς κλάδους. Υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα επιχειρήσεων που συνεργάστηκαν, μέσω της λογικής των clusters (συστάδες) επιχειρήσεων, διατήρησαν την αυτονομία τους και δεν χρειάστηκε να συγχωνευθούν ή να εξαγοραστούν για να επιβιώσουν.
ΠΑΡΑ, ΩΣΤΟΣΟ, την προφανή πολυεπίπεδη σημασία των μικρών επιχειρήσεων επανέρχεται κατά περιόδους τα τελευταία χρόνια και με διάφορους τρόπους η άποψη ότι ο αριθμός και το μέγεθός τους είναι πρόβλημα. Χωρίς όμως να προτείνονται συγκεκριμένα και ρεαλιστικά μέτρα για την αύξηση του μεγέθους και της παραγωγικότητάς τους, όπως τα συνεργατικά σχήματα για τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας ή η αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους μέσω της δημιουργίας αλυσίδων αξίας. Δεν γίνεται, επίσης, καμία αναφορά στην έλλειψη χρηματοδότησης, η οποία τις καθηλώνει σε περιορισμένης κλίμακας επενδύσεις που συνήθως προέρχονται από ίδια κεφάλαια.
ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ, τέλος, καμία αναφορά στον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν στην απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. Που σημαίνει ότι μια ενδεχόμενη βίαιη και σημαντική συρρίκνωση του αριθμού τους, το μόνο που θα προσφέρει θα είναι διεύρυνση των ανισοτήτων, εκτεταμένη φτωχοποίηση και εν τέλει διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής. Αυτό, άλλωστε, το βιώσαμε την προηγούμενη μνημονιακή δεκαετία, κατά την οποία περισσότερες από 200.000 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις χάθηκαν, με αποτέλεσμα την απώλεια 1 εκατομμυρίου θέσεων απασχόλησης. Σε επίπεδο στατιστικών τι παρατηρήσαμε; 25% μείωση των μικρών επιχειρήσεων, 27% ανεργία, 25% μείωση του ΑΕΠ. Συνεπώς, τον δρόμο για την φτώχεια τον ξέρουμε.
ΣΗΜΕΡΑ, ο αριθμός των μικρών επιχειρήσεων έχει αυξηθεί και προσεγγίζει την προ μνημονίων περίοδο, η ανεργία έχει μειωθεί προσεγγίζοντας επίσης την προ μνημονίων περίοδο, όπως και το ΑΕΠ. Αντί, λοιπόν, να περιοριζόμαστε στην αναπαραγωγή δογματικών και μυωπικών αντιλήψεων περί μεγάλου αριθμού μικρών επιχειρήσεων, θα ήταν προτιμότερο να δημιουργήσουμε ένα οικονομικό και ρυθμιστικό περιβάλλον που να επιτρέπει την ανάπτυξή τους.
