Τoυ Σταμάτη Πουλακιδάκου, επίκουρου καθηγητή Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και συντονιστή του Check4facts.gr
ΤΟ FACT-CHECKING (μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά ως έλεγχος εγκυρότητας δημόσιας πληροφόρησης) έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε βασικό τρόπο αντιμετώπισης της διάχυσης ανακριβούς πληροφόρησης (συνήθως αναφέρεται με τον όρο fake news) στην (ψηφιακή) δημόσια σφαίρα, με εκατοντάδες οργανισμούς να έχουν ιδρυθεί σε πολλές χώρες του κόσμου (δυτικού και μη).
Επιδιώκει να καταστήσει πολιτικούς, δημοσιογράφους και λοιπούς δημόσιους δρώντες υπεύθυνους/υπόλογους για την ακρίβεια των δηλώσεων και των γραφομένων τους. Οι factcheckers αναζητούν αξιόπιστες πηγές που μπορούν να επιβεβαιώσουν ή να αναιρέσουν συνολικά ή εν μέρει τους ισχυρισμούς ή/και τις πληροφορίες που έχουν τεθεί προς δημόσια συζήτηση.
ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ με την κυρίαρχη τάση της εποχής για εντυπωσιοθηρική δημοσιογραφία, για γρήγορη κατανάλωση και πλημμελή κατανόηση των νοημάτων που εντάσσονται στη δημόσια σφαίρα, το fact-checking προτάσσει τη λογική της πλήρους διαφάνειας, της έρευνας, της κριτικής σκέψης, της αντιπαραβολής δεδομένων, της αναζήτησης των πλέον κατάλληλων πηγών.
ΠΡΟΤΑΣΣΕΙ την ανάγκη να καταναλώνουμε και να οικειοποιούμαστε πιο «υπεύθυνα» το ενημερωτικό περιεχόμενο, έτσι ώστε να μπορούμε να (συν)κρίνουμε και να διαμορφώνουμε εμπεριστατωμένη άποψη αναφορικά με τα τεκταινόμενα στον δημόσιο χώρο. Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο Check4facts/Science ανταποκρίνεται στην ανάγκη να υπάρξει επιστημονική γνώση και διάλογος για τον έλεγχο της αξιοπιστίας του δημόσιου λόγου στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, η ιστοσελίδα check4facts.gr εστιάζει σε τέσσερις ιδιαίτερα σημαντικές θεματικές ενότητες του δημόσιου λόγου: υγεία, κλιματική αλλαγή/κρίση, προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα και εγκληματικότητα.
ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ευθύνη για τη μεθοδολογία εξακρίβωσης της εγκυρότητας των ελεγχόμενων πληροφοριών έχει η επιστημονική ομάδα της πλατφόρμας, της οποίας πυρήνας είναι επιστήμονες με μακροχρόνια πείρα στην καταγραφή και ανάλυση του δημόσια εκφερόμενου λόγου, προερχόμενοι από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», το Εργαστήριο Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, και το Εργαστήριο Κοινωνικών και Μεταναστευτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Πρωταρχικός στόχος του Check4facts/Science είναι να ελέγχει την πληροφορία και να τη δημοσιεύει με τα απαραίτητα υποστηρικτικά στοιχεία, είτε πρόκειται εν τέλει για λανθασμένη παραπλανητική πληροφορία, που απέχει, δηλαδή, λιγότερο ή περισσότερο από την πραγματικότητα, είτε πρόκειται για αληθή πληροφορία, οπότε ο οργανισμός, βάσει των πηγών του, επιβεβαιώνει την εγκυρότητά της.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ των προς έλεγχο δηλώσεων/πληροφοριών πραγματοποιείται μέσω της συνεχούς παρακολούθησης του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης (έντυπων και ηλεκτρονικών), των ιστοσελίδων πολιτικών και κομμάτων, των λογαριασμών των δημόσιων προσώπων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και των κοινοβουλευτικών συζητήσεων, είτε ζωντανών είτε καταγεγραμμένων.
ΟΙ ΠΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟ δηλώσεις υφίστανται αρχικά αλγοριθμική επεξεργασία, η οποία προσφέρει μια πρώτη «εκτίμηση» εγκυρότητας. Στη συνέχεια, για την εξακρίβωση των υπό έλεγχο πληροφοριών, οι ελεγκτές δημόσιας πληροφόρησης του Check4facts/Science αντλούν πληροφορίες από διαθέσιμα πρωτογενή ή/και δευτερογενή στοιχεία και συνεργάζονται με εξειδικευμένους επιστήμονες, λειτουργούς, εμπειρογνώμονες από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, προκειμένου ο έλεγχος εγκυρότητας της πληροφορίας να γίνεται διά της προσπέλασης όλων των διαθέσιμων πρωτογενών ή/και δευτερογενών πηγών.
