Των Δημήτριου Καλλιάφα, στελέχους ναυτιλιακών επιχειρήσεων (HSQE – Crew Manager), Δημήτριου Μπάλιου, αν. καθηγητή Χρηματοοικονομικής Λογιστικής του ΕΚΠΑ, και Βασίλειου – Χρήστου Ναούμ, επίκουρου καθηγητή Χρηματοοικονομικής Λογιστικής του ΠΑ.ΠΕΙ.
Ο ΚΛΑΔΟΣ της ναυτιλίας λειτουργεί σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και ευμετάβλητο περιβάλλον. Ο παγκοσμιοποιημένος χαρακτήρας του τον καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο σε όλα σχεδόν τα γεωπολιτικά γεγονότα, αλλά και τις διακυμάνσεις της παγκόσμιας οικονομίας. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει τόσο τη μέτρηση και τη διαχείριση απόδοσης σε οικονομικό και επιχειρησιακό επίπεδο όσο και την εφαρμογή της ψηφιοποίησης.
Ωστόσο, στη νέα ψηφιακή εποχή η μέτρηση απόδοσης και η εφαρμογή της ψηφιοποίησης με σύγχρονα εργαλεία αποτελεί σημαντικό στρατηγικό εφόδιο στην αναπτυξιακή δυναμική των ναυτιλιακών εταιρειών.
ΣΕ ΠΡΟΣΦΑΤΗ έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το University of Athens MBΑ, υπό την επίβλεψη του αν. καθηγητή ΕΚΠΑ Δημήτριου Μπάλιου και του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς Βασίλειου – Χρήστου Ναούμ, μελετήθηκε το επίπεδο χρήσης των εργαλείων και συστημάτων μέτρησης και διαχείρισης της απόδοσης και της εφαρμογής της ψηφιοποίησης στις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες. Το ποσοστό συμμετοχής ήταν ιδιαίτερα υψηλό.
Πιο αναλυτικά, στην έρευνα συμμετείχαν 551 ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες με τη χρήση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Οι μετρήσεις αφορούσαν το επίπεδο χρήσης και αφομοίωσης τόσο των παραδοσιακών όσο και των σύγχρονων διαθέσιμων εργαλείων για τη μέτρηση και τη διαχείριση της απόδοσης και την εφαρμογή της ψηφιοποίησης.
Οι εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα κατηγοριοποιήθηκαν με βάση το μέγεθος του στόλου, το ύψος εσόδων και τον αριθμό των εργαζομένων, σε πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες. Επίσης, οι μετρήσεις συμπεριέλαβαν και τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, θέση, εμπειρία και εκπαίδευση) των ναυτιλιακών στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα. Οι παραδοσιακές μέθοδοι μέτρησης απόδοσης που μελετήθηκαν περιλαμβάνουν κυρίως οικονομικούς αριθμοδείκτες (financial ratios) και συγκριτικά εργαλεία (benchmarking, budget deviation).
Αντίθετα, τα σύγχρονα εργαλεία που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες και περιλαμβάνονται στη μελέτη, στηρίζονται σε μια πιο ολιστική προσέγγιση στη βάση της εταιρικής διακυβέρνησης (Balance Score Card, Six Sigma, EFQM). Στα σύγχρονα εργαλεία περιλαμβάνεται και η ανάπτυξη των αριθμοδεικτών απόδοσης (Key Performance Indicators).
ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ της έρευνας έδειξαν καθολική χρήση των παραδοσιακών εργαλείων με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά
χρήσης. Εκ διαμέτρου αντίθετα ήταν τα αποτελέσματα για τα σύγχρονα εργαλεία μέτρησης και διαχείρισης της απόδοσης, τα οποία κατέγραψαν χαρακτηριστικά χαμηλά ποσοστά χρήσης από τις εταιρείες του δείγματος.
Η μόνη διαφοροποίηση εντοπίστηκε στους σύγχρονους αριθμοδείκτες απόδοσης, που κατέγραψαν σχετικά αυξημένο ποσοστό αφομοίωσης, χωρίς ωστόσο να ξεπερνάνε το επίπεδο χρήσης των παραδοσιακών εργαλείων.
ΕΝΑ ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας είναι ότι παρά το υψηλό, σχεδόν καθολικό, ποσοστό χρήσης των παραδοσιακών οικονομικών αριθμοδεικτών, η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους καταγράφηκε σε σημαντικά
χαμηλά ποσοστά.
Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν τα ευρήματα της μελέτης για τις μικρού μεγέθους ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες, όπου τα ποσοστά χρήσης των σύγχρονων εργαλείων μέτρησης και διαχείρισης της απόδοσης φάνηκε να είναι αυξημένα σε σχέση με τον μέσο όρο του δείγματος.
Παρόμοια ήταν τα ευρήματα της έρευνας και στον τομέα της ψηφιοποίησης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το Microsoft Excel παραμένει ως το παραδοσιακό καθολικό εργαλείο σε όλες τις ναυτιλιακές εταιρείες του δείγματος, ανεξάρτητα με το μέγεθος της εταιρείας.
Ακολουθούν σε χρήση τα συστήματα επιχειρησιακού σχεδιασμού (ERP) τα οποία χρησιμοποιούνται σχεδόν από τις μισές εταιρείες του δείγματος, ενώ το σύνολο των πιο εξελιγμένων συστημάτων και εργαλείων ψηφιοποίησης (Business Intelligent, Dashboard Management) ακολουθούν με χαρακτηριστικά μικρότερα ποσοστά.
Ομοίως με τα συστήματα μέτρησης και διαχείρισης της απόδοσης οι μικρού μεγέθους εταιρείες, οι οποίες αποτελούν και το μεγαλύτερο ποσοστό του κλάδου, εμφάνισαν χαμηλά ποσοστά σε σχέση με τη χρήση των σύγχρονων συστημάτων ψηφιοποίησης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ, οι ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες συνεχίζουν σε υψηλά ποσοστά τη χρήση παραδοσιακών εργαλείων τόσο για τη μέτρηση και διαχείριση της απόδοσης όσο και για την ψηφιοποίηση.
Ωστόσο, από τα σύγχρονα εργαλεία μέτρησης της απόδοσης και ψηφιοποίησης, οι αριθμοδείκτες απόδοσης και τα συστήματα επιχειρησιακού σχεδιασμού εμφανίζουν ικανοποιητικό επίπεδο χρήσης.
Βεβαίως απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τη διερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται με τη χαμηλή ενσωμάτωση της χρήσης των σύγχρονων εργαλείων μέτρησης και διαχείρισης της απόδοσης και της ψηφιοποίησης, γενικότερα αλλά και ειδικότερα στις μικρού μεγέθους εταιρείες.
Πιθανά μελλοντικά ευρήματα θα συμβάλουν στην ενίσχυση και στον εκσυγχρονισμό του κλάδου, που είναι ένας αναγκαίος προσανατολισμός για την αύξηση της αποτελεσματικότητας, την καλύτερη διαχείριση και τη μείωση του λειτουργικού κόστους.
