Τoυ Ευστάθιου Κάσσιου, oικονομολόγου, συγγραφέα, EU Project Manager
ΠΡΌΣΦΑΤΑ η Κομισιόν δημοσίευσε και πρότεινε τη Στρατηγική Οικονομικής Ασφάλειας (Economic Security Strategy) προκειμένου να προωθηθεί στα κράτη-μέλη, ώστε να επεξεργαστούν και να εναρμονίσουν τις νομοθεσίες τους, να δημιουργήσουν ή να ενισχύσουν τους μηχανισμούς ελέγχου σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις τρίτων χωρών στο μπλοκ της Ε.Ε., την ασφάλεια και την προστασία των τεχνολογιών διττής χρήσης που παράγονται στην Ευρώπη, τις εξαγωγές προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και στρατηγικής έρευνας, εξετάζοντας παράλληλα εάν θα μπορούσαν να αυξήσουν την επιθετική ή κακόβουλη ικανότητα άλλων κρατών εναντίον ευρωπαϊκών χωρών.
ΑΠΟΤΕΛΕΙ δύσκολο έργο για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιβάλει αυστηρό έλεγχο επενδύσεων ή να εφαρμοστούν νομοθετικές ρυθμίσεις, καθώς οι χώρες του Νότου, μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετέπειτα υγειονομική του Covid, η οποία συρρίκνωσε την οικονομική δραστηριότητα, βασίζονται σε άμεσες ξένες επενδύσεις για την οικονομική τους ανάπτυξη τόσο σε επίπεδο ΑΕΠ όσο και στη βελτίωση της αγοράς εργασίας με τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Διαφωνίες προκύπτουν και σε χώρες με ισχυρή εξαγωγική δραστηριότητα όπως η Γερμανία.
Την ίδια στιγμή, όμως, είναι ανησυχητικό κεφάλαια και επενδύσεις που υποτίθεται προέρχονται από θυγατρικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, να ελέγχονται από επενδυτές, πρόσωπα και εταιρείες από τρίτες χώρες.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Οικονομικής Ασφάλειας, σε επίπεδο συζήτησης και σχεδιασμού, οφείλει να λάβει υπόψη τις υφιστάμενες περιφερειακές, παγκόσμιες γεωπολιτικές προκλήσεις και ανάγκες, ώστε να προστατέψει και να ενισχύσει την Ευρώπη, χωρίς όμως να αποτελέσει τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Εάν θέλουμε να μιλάμε για στρατηγικά αυτόνομη Ευρώπη, η κοινωνία των πολιτών και οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν στην τεχνητή νοημοσύνη, τη βιομηχανική παραγωγή, τις νέες τεχνολογίες δικτύων, την πράσινη μετάβαση και την κυβερνοασφάλεια. Ας δούμε, λοιπόν, συνοπτικά τις προκλήσεις που πηγάζουν από αυτές τις τάσεις.
Η ΣΥΝΕΧΗΣ έρευνα για τη μηχανική μάθηση, τα νευρωνικά δίκτυα και ο αυτοματισμός που προκύπτει από την τεχνητή νοημοσύνη έχουν ήδη αρχίσει να επηρεάζουν και να αντικαθιστούν σημαντικό μέρος της ανθρώπινης εργασίας και δραστηριότητας. Δυστοπική είναι η πρόβλεψη της Goldman Sachs ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί να απειλήσει έως και 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον δυτικό κόσμο. Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης διαπερνά κάθε ανθρώπινο πεδίο, από την ιατρική επιστήμη έως τις εφαρμογές για έξυπνες πόλεις, τη διακυβέρνηση, την πολιτική, το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο κατάλογος των πιθανών εφαρμογών εμπλουτίζεται συνεχώς, παράλληλα με την απαραίτητη θέσπιση ενός ασφαλούς νομικού πλαισίου για την προάσπιση των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, όπως προβλέπεται από το σχέδιο AI Act του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι διανοητικές συγκρούσεις μεταξύ των φανατικών υποστηρικτών της τεχνητής νοημοσύνης και των σύγχρονων Λουδιτών αναμένεται να συνεχιστεί με αμείωτο ενδιαφέρον το 2024. Η ανάπτυξη και η χρήση της τεχνολογίας δικτύων 5G θα παρέχει περισσότερο χώρο για τη διάδοση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες απαιτούν μεγαλύτερους όγκους μεταφοράς δεδομένων, με θετικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία.
Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ παραγωγή στην Ευρώπη πρέπει να εξελιχθεί με αυστηρούς όρους βιωσιμότητας, εάν θέλουμε να συζητάμε για πραγματική συμβολή στην κλιματική αλλαγή και στη διαχείριση των ακραίων περιβαλλοντικών συνθηκών και καταστροφικών γεγονότων που πλήττουν τις χώρες. Κυβερνήσεις και επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να προωθούν και να υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές. Η συλλογική προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής θα ενταθεί τη φετινή χρονιά. Νέα κεφάλαια θα κατευθυνθούν σε πράσινες επενδύσεις με έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προκειμένου να επιτευχθεί μια ομαλή μετάβαση, ενώ η νεοφυής επιχειρηματικότητα (startups) θα συνδράμει με το να δημιουργήσει νέα καινοτόμα προϊόντα και λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον, οδηγώντας τη διάδοση και χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα.
ΌΣΟ ΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΕΣ τεχνολογίες επικοινωνίας αναπτύσσονται, τόσο ο κόσμος μας μικραίνει σε απόσταση, επηρεάζοντας τα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα, την παραγωγικότητα, θέτοντας κινδύνους που συνοψίζονται στην ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας. Εφιστάται προσοχή και επαγρύπνηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για αυτούς που χρησιμοποιούν διαδικτυακά μέσα για τη γρήγορη διάδοση ψευδούς πληροφορίας για σκοπούς προπαγάνδας, όπως έχουμε δει από τους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Ομάδες εκμεταλλεύονται την τεχνολογία για τον κακόβουλο χειρισμό και την παραποίηση της αλήθειας με σκοπό να επηρεάσουν πολιτικά και κοινωνικά Ευρωπαίους πολίτες. Η Στρατηγική Οικονομική Ασφάλειας απαιτεί αυξημένη εστίαση σε μέτρα κυβερνοασφάλειας λόγω των αυξανόμενων απειλών και ενίσχυση της προστασίας των πολιτών.
ΝΕΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ δυνάμεις αναδύονται σε έναν πολυπολικό κόσμο. Οι κυρίαρχες χώρες του διεθνούς οργανισμού BRICS προσπαθούν να προσελκύσουν νέα κράτη ως μέλη. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη αντιμετωπίζει διαρκή περιοριστική οικονομική πολιτική εάν παρατηρήσουμε τους πρόσφατους δείκτες αποδόσεων των κυβερνητικών ομολόγων, τον πληθωρισμό που επιμένει, τις ανακατατάξεις στο εμπόριο, στις αλυσίδες τροφοδοσίας και τις βάσεις παραγωγής. Η τάση της αποδολαριοποίησης θα συνεχιστεί, καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες ενισχύονται με στόχο να απομακρυνθούν από την ηγεμονία του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές.
ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΣ στον γράφοντα μια ταπεινή προσωπική πρόβλεψη, το παγκόσμιο ενδιαφέρον και οι αγορές έχουν ήδη αρχίσει να εστιάζουν στις επόμενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ ως αφετηρία για μια νέα διεθνή ισορροπία στους πιο σημαντικούς τομείς της κοινωνικής, οικονομικής ζωής και στη γεωπολιτική. Ενώ οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επιδοτούν κρατικά τη βιομηχανία τους για την πράσινη μετάβαση και ενεργειακή αυτονομία, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ενεργοποιήσουν άμεσα τους απαραίτητους μηχανισμούς που θα προκύψουν από τη Στρατηγική Οικονομικής Ασφάλειας.
