Του Δρ. Μιχάλη Ν. Διακομιχάλη, καθηγητή στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος ΣΕΠ / Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
ΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ Λογαριασμοί αποτελούν προέκταση του Συστήματος Εθνικών Λογαριασμών (ΣΕΛ) και αποτελούν παρεπόμενους (και επιπρόσθετους) του ΣΕΛ λογαριασμούς. Επιτρέπουν τη μέτρηση μεγεθών όπως της απασχόλησης, της συνολικής κατανάλωσης, των διακλαδικών επιδράσεων, και της κατανάλωσης που δεν επηρεάζει την εθνική απασχόληση και το εισόδημα (π.χ. εισαγωγών).
Δραστηριότητες και «κλάδοι» όπως η εκπαίδευση, η υγεία, ο τουρισμός, τα νοικοκυριά, το περιβάλλον, οι μεταφορές, κ.λπ., είτε δεν μετριούνται είτε μετριούνται ανακριβώς στο ΣΕΛ.
1 ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ: Ο Δορυφόρος Λογαριασμός Τουρισμού (ΔΛΤ) έχει απασχολήσει τα αρμόδια υπουργεία για πολλά χρόνια και έχουν δαπανηθεί μερικά εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή του, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να εφαρμόζεται για την αποτύπωση της πραγματικής διάστασης που έχει ο τουρισμός στην εθνική οικονομία, όπως μαρτυρούν οι κρατικές ανακοινώσεις που περιορίζονται στον αριθμό των αφίξεων και στις εισπράξεις από τον τουρισμό. Μεγέθη όπως η τουριστική κατανάλωση ανά προϊόν και κατηγορία τουρισμού, η συνολική τουριστική κατανάλωση, η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) και το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), το Εθνικό Εισόδημα, οι λογαριασμοί τουριστικής παραγωγής, η προσφορά τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών, η κεφαλαιουχική δομή του τουρισμού, η πραγματική τουριστική απασχόληση, η θετική επίδραση στο Ισοζύγιο Άδηλων Λογαριασμών λόγω του τουριστικού εισοδήματος, η αρνητική επίδραση στο Εμπορικό Ισοζύγιο λόγω των αυξημένων εισαγόμενων αγαθών που καταναλώνονται από τους τουρίστες, τα φορολογικά έσοδα, κ.ά., συνθέτουν την ολιστική επίδραση του τουρισμού σε μια οικονομία, η οποία μπορεί να αποτυπωθεί μόνο με την εφαρμογή του ΔΛΤ.
2 ΥΓΕΙΑΣ: Τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει συναίνεση μεταξύ των ειδικών στη λογιστική υγείας ότι η μεθοδολογική συμβατότητα με τους λογιστικούς κανόνες του ΣΕΛ αποτελεί προϋπόθεση για τους λογαριασμούς υγείας που πληρούν τις βασικές απαιτήσεις της συγκρισιμότητας διαχρονικά, μεταξύ χωρών και με γενικές οικονομικές στατιστικές. Μεγέθη και κόστη όπως διακομιδής, security, σίτισης, εξοπλισμού-συντήρησης, έρευνας και ανάπτυξης για ιατρικά ζητήματα διάγνωσης και θεραπείας, κατανάλωσης φαρμάκων, ιδιωτικής ιατρικής, διαχείρισης υγειονομικών αποβλήτων, κ.ά., δεν αποτυπώνονται πάντοτε ως λειτουργίες που εντάσσονται στον τομέα της υγείας συνολικά, με αποτέλεσμα να μην αποδίδεται η πραγματική εικόνα του κόστους και του αποτελέσματος όλων των συντελεστών που συνθέτουν το σύστημα υγείας της χώρας. Η δημιουργία και η εφαρμογή του Δορυφόρου Λογαριασμού Υγείας θα επιτρέψει την πληρέστερη εκτίμηση ανά κλάδο που συνδέεται με την παροχή υπηρεσιών και αγαθών υγείας, του πραγματικού κόστους και συνεπώς του βαθμού της αποτελεσματικότητας ή και της αναγκαιότητας για μεταρρυθμίσεις σε αυτό τον ευαίσθητο τομέα.
3 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Ο τομέας της εκπαίδευσης αποτελείται από το σύνολο όλων των αγαθών και υπηρεσιών που απαιτούνται για τη διδασκαλία και την έρευνα. Περιλαμβάνει «όλα τα εκπαιδευτικά προϊόντα που είναι ειδικά για την εκπαίδευση συν αυτά που συνδέονται άμεσα με την εκπαίδευση με τρόπο που τα καθιστά βοηθητικά για την εκπαίδευση». Χαρακτηριστικά αγαθά είναι «όλες οι διδακτικές δραστηριότητες», εμπορικές και μη, και οι «επικουρικές δραστηριότητες» που «περιλαμβάνουν την οργάνωση μαθημάτων, την παιδαγωγική έρευνα, τη γενική διαχείριση της εκπαίδευσης, σχολικά και πανεπιστημιακά εστιατόρια, οικοτροφεία, σχολικές ιατρικές δραστηριότητες, πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες και την παραγωγή παιδαγωγικών εγγράφων από κυβερνητικούς φορείς». Ο δορυφόρος λογαριασμός εκπαίδευσης (ΔΛΕ) περιλαμβάνει «δραστηριότητα πέρα από τα όρια παραγωγής ή περιουσιακών στοιχείων», η οποία δεν περιλαμβάνεται στο εθνικό λογιστικό σύστημα και μετρά τις οικονομικές ροές της εκπαίδευσης. Στόχος του ΔΛΕ είναι η αξιολόγηση των οικονομικών ροών που αποδίδονται στην παραγωγή εκπαιδευτικών προϊόντων.
4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: Ο Δορυφόρος Λογαριασμός Περιβάλλοντος (ΔΛΠε) συγκεντρώνει και καταγράφει σημαντικά ζητήματα της περιβαλλοντικής πολιτικής, όπως η αλλαγή του κλίματος και η χρήση της ενέργειας, η φύση και βιοποικιλότητα, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι επιπτώσεις στην υγεία, και η χρήση και ρύπανση των υδάτων. Ο άμεσος στόχος της εφαρμογής ενός συστήματος δορυφόρου λογαριασμού για ολοκληρωμένη περιβαλλοντική και οικονομική λογιστική είναι να περιγράψει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και της οικονομίας. Η ολοκληρωμένη περιβαλλοντική και οικονομική λογιστική έχει στόχο τη στήριξη ολοκληρωμένων κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών πολιτικών μέσω ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού Συστήματος.
5 ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ: Ο τομέας των νοικοκυριών στο ΣΕΛ εστιάζει κυρίως στην έννοια του νοικοκυριού. Δεδομένου ότι τα ζητήματα που επηρεάζουν τα νοικοκυριά είναι διάσπαρτα σε όλο το ΣΕΛ, η προσέγγιση της έννοιας του νοικοκυριού βοηθά να τα συνοψίσουμε για τις ανάγκες των Λογαριασμών των Νοικοκυριών. Στην αντιπαράθεση και στη ρητορική για την αντικατάσταση του ΑΕΠ με νέο δείκτη που θα αποτυπώνει θέματα πλέον της μέτρησης του πλούτου ως οικονομικού αποτελέσματος, όπως την ευτυχία και την ευημερία, προτείνεται από αρκετούς η συμμετοχή της οικονομίας των νοικοκυριών. Μια τέτοια μεταρρύθμιση που θα καταγράφει την οικονομική παραγωγή των νοικοκυριών, θα ωφελήσει, μεγεθύνοντας το ΑΕΠ τους, τις χώρες που έχουν δεδομένη οικονομική δραστηριότητα νοικοκυριών, και αυτές είναι κυρίως οι μεσογειακές, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
6 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ: Η εκτίμηση των οικονομικών και άλλων επιδράσεων του Πολιτισμού μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω του Δορυφόρου Λογαριασμού για τον Πολιτισμό. Το πεδίο του πολιτισμού είναι πολύ ευρύ και καλύπτει πολλές δραστηριότητες που είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν. Οι συστάσεις των διεθνών οργανισμών αποκλίνουν αισθητά ως προς τα μέσα υλοποίησης του ΔΛΠ, αλλά σημειώνεται και αντικειμενική δυσκολία να μετρηθεί η δημιουργική οικονομία που προέρχεται από κλάδους όπως οι καλές τέχνες, τα οπτικοακουστικά, οι εκδόσεις, η μουσική, οι παραστατικές τέχνες, η φωτογραφία. Στο ΔΛΠ εντάσσονται έργα των επτά Τεχνών: Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Ζωγραφική, Λογοτεχνία και Ποίηση, Μουσική, Τέχνες του θεάματος (Θέατρο, Χορός κ.λπ.), Κινηματογράφος, Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (Πολιτιστικά, Φυσικά). Προφανέστατα, ο Δορυφόρος Λογαριασμός Πολιτισμού θα αναδείξει ένα σημαντικό περιουσιακό στοιχείο για την Ελλάδα. Η πλήρης απουσία της Ελλάδας ή το απογοητευτικό κενό τιμών δίπλα από το όνομα της χώρας μας στους σχετικούς πίνακες του ΟΟΣΑ και της Eurostat, δεν υποδηλώνει μια χώρα που επιθυμεί να τρέξει μπροστά, παράλληλα με τις προηγμένες ευρωπαϊκές και άλλες χώρες, αλλά μια χώρα χωρίς τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό πλοήγησης της εθνικής οικονομίας που θα διασφάλιζε η πυξίδα του δορυφορικού οικονομικού «εξάντα» των έξι Δορυφόρων Λογαριασμών.
