Τoυ Γεράσιμου Βουκελάτου, χημικού μηχανικού, MBA Total Quality Management, Product Manager at Palamidis S.A.
ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ του 1980, παρατηρήθηκε το φαινόμενο της μετακίνησης προς την Ασία της παραγωγής πλήθους ανεπτυγμένων δυτικών οικονομιών, σε μια προσπάθεια μείωσης του κόστους. Σύμφωνα με τη θεωρία του Κύκλου Ζωής ενός Προϊόντος, η ανάπτυξη νέων προϊόντων τείνει να λαμβάνει χώρα στα ανεπτυγμένα κράτη λόγω υψηλού επιπέδου έρευνας και ανάπτυξης, δικτύων διανομής, αυξημένης αγοραστικής δύναμης και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Στο στάδιο της ωρίμανσης του προϊόντος η παραγωγή μεταφέρεται σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Τελικά, όταν η παραγωγή και το αγαθό τυποποιηθούν σε βαθμό που πλέον χαρακτηρίζονται από σταθερή ζήτηση, μικρότερη αβεβαιότητα, ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό και μεγαλύτερα εργατικά κόστη, η παραγωγή μετακινείται σε αναπτυσσόμενες οικονομίες.
ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΟ αυτό οικονομικό και εμπορικό status quo διατάραξαν μια σειρά από γεγονότα. Η πανδημία του Covid-19 ανέδειξε τα τρωτά σημεία των εφοδιαστικών αλυσίδων και την εξάρτηση κρίσιμων τομέων από αυτές, την ίδια στιγμή που παγκόσμιες γεωπολιτικές αλλαγές δημιούργησαν κρίσιμες αναταράξεις, κάνοντας το ενδεχόμενο ενός εμπορικού πολέμου ή σκληρότερου ανταγωνισμού ακόμη πιο πιθανό.
ΣΕ ΑΥΤΟ το κάδρο, δεν είναι λίγες οι εταιρείες που εξετάζουν το ενδεχόμενο μετακίνησης της παραγωγής σε χώρες με γεωγραφική εγγύτητα και ευνοϊκότερα εργατικά κόστη, φορολόγηση, νομοθεσία κ.ο.κ. (Nearshoring) ή ακόμα και του επαναπατρισμού της παραγωγής τους με σκοπό τη μείωση του κόστους, τον καλύτερο ποιοτικό έλεγχο και την ενίσχυση της εγχώριας απασχόλησης (Reshoring).
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ και την αύξηση των δασμών στα εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα, ένας αριθμός αμερικανικών εταιρειών (συμπεριλαμβανομένων κολοσσών όπως η General Motors, η Intel και η US Steel) με παραγωγή στην Κίνα έχει ήδη μεταφέρει ή σχεδιάζει να μεταφέρει πίσω ένα μέρος της παραγωγής κατά την επόμενη τριετία (Kearney’s 2021 Reshoring Index). Το άλλοτε απαγορευτικό εργατικό κόστος μπορεί πλέον να υποκατασταθεί σε έναν βαθμό από επενδύσεις σε ρομποτικά συστήματα και αυτοματισμούς, με μέση απόδοση επένδυσης της τάξης του 250% και απόσβεση σε διάστημα 6-18 μηνών, ταυτόχρονα με την αποκατάσταση ενός ποσοστού χαμένων θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο επαναπατρισμός και η επαναδόμηση της δυτικής παραγωγής εξελίσσεται σε στρατηγικό στόχο για τις κυβερνήσεις και τα κέντρα λήψης αποφάσεων.
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, η ανάγκη πιο ανθεκτικών και βιώσιμων αλυσίδων αξίας, ειδικά σε στρατηγικούς τομείς, έχει ήδη αναγνωριστεί και η συζήτηση για χαλάρωση των αυστηρών κανόνων προς τις κρατικές ενισχύσεις και τις μορφές χρηματοδότησης έχει ανοίξει εκ νέου.
Χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία λαμβάνουν εθνικά μέτρα επαναπατρισμού της παραγωγής και της έρευνας και ανάπτυξης, χωρίς όμως να πραγματοποιείται διάλογος σε κοινοτικό επίπεδο.
ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ πρωτοβουλία ενδεικτική των ευρωπαϊκών προθέσεων είναι η θέσπιση του χρηματοδοτικού και συμβουλευτικού σχήματος Interregional Innovation Investments από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου υποστηρίζει καινοτόμες ιδέες που βρίσκονται στο στάδιο εμπορευματοποίησης και νέες αλυσίδες αξίας που εστιάζουν σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές.
Επιπλέον, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα BRIDGES, εντοπίζοντας συγκριτικά πλεονεκτήματα και συνάφειες μέσω ευκαιριών reshoring και nearshoring, φιλοδοξεί να βοηθήσει τα κέντρα λήψης αποφάσεων στην επιλογή των καταλληλότερων τύπων συνεργασιών προς επένδυση.
ΠΑΡΟΤΙ Ο ΟΛΙΚΟΣ επαναπατρισμός της δυτικής παραγωγής είναι σαφώς μη πρακτικός, η ανοικοδόμηση και ισχυροποίηση της δυτικής (γενικά) αλλά και της ευρωπαϊκής (ειδικά) παραγωγής, με έμφαση στην καινοτομία, την αυτάρκεια, και την ανθεκτικότητα των αλυσίδων αξίας, αναδεικνύεται σε υπαρξιακό στοίχημα προκειμένου οι δυτικές κοινωνίες να διασφαλίσουν την κατεκτημένη ποιότητα ζωής και να παραμείνουν οικονομικά ανταγωνιστικές, διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στα διεθνή τεκταινόμενα του (όχι και τόσο μακρινού) μέλλοντος.
