Του Άγγελου Χρυσόγελου, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο London Metropolitan University
ΕΙΝΑΙ μάλλον απίθανο ο πρωθυπουργός να συζήτησε στις πρόσφατες συνομιλίες του στη Νέα Υόρκη με τον Τούρκο πρόεδρο, έστω και φευγαλέα, τις εξελίξεις στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Προφανώς τα ζητήματα στενού ελληνικού ενδιαφέροντος έχουν προτεραιότητα στις επαφές των δύο πλευρών, που έχουν αναθερμανθεί, αλλά έτσι κι αλλιώς το Αρτσάχ (όπως το λένε οι Αρμένιοι) είναι άλλο ένα θέμα διεθνούς πολιτικής στο οποίο εδώ και χρόνια η Ελλάδα παραπέμπει στις Βρυξέλλες, έχοντας παραιτηθεί από κάθε φιλοδοξία άρθρωσης δικής της θέσης. Ναι μεν το ευρωπαϊκό πλαίσιο μεγεθύνει τη δυνατότητα της Ελλάδας να προωθεί τις θέσεις της, όμως από αυτό μέχρι τη σιωπή, την ώρα που ο σημαντικότερος σύμμαχος της Τουρκίας στον Καύκασο προχωρά σε ντε φάκτο εθνοκάθαρση, υπάρχει απόσταση.
ΣΕ ΟΠΟΙΑ περίπτωση, η εξέλιξη της σύρραξης και η πλήρης κατίσχυση του Αζερμπαϊτζάν στέλνει πολλαπλά μηνύματα στην Αθήνα. Δεν μπορεί να περάσει αδιάφορο για παράδειγμα το ότι δίπλα στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται σταθερά το Ισραήλ, που στηρίζει το Μπακού ως αντίβαρο στο Ιράν. Το πεδίο του Καυκάσου, δηλαδή, λειτουργεί ως ευκαιρία αποκατάστασης επαφών του Ισραήλ με την Τουρκία, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη στάση του πρώτου σε μελλοντικές κρίσεις που θα εμπλέκουν τη δεύτερη.
Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ Άγκυρας και Μπακού αποτελεί δικαίωση των προσπαθειών δύο χωρών βαθιά συνδεδεμένων εθνοτικά και γλωσσικά να ανατρέψουν τα εις βάρος τους περιφερειακά δεδομένα -τον εδαφικό ακρωτηριασμό του Αζερμπαϊτζάν στη δεκαετία του ’90- αντί να αποδεχτούν τη μοίρα τους. Αντίθετα, το καθεστώς Αλίγεφ επιδόθηκε σε μια μακρόχρονη στρατηγική στρατιωτικής ενίσχυσης και δραστήριας διπλωματίας, έπαιξε το ενεργειακό χαρτί με τη Δύση και αποκατέστησε τους διαύλους του με τη Μόσχα. Την κατάλληλη στιγμή, εκμεταλλευόμενο και τον πόλεμο στην Ουκρανία που απέσπασε την προσοχή της Ρωσίας, κατόρθωσε να ανατρέψει τετελεσμένα 30 ετών, βοηθούμενο από μια Τουρκία η οποία διατηρεί ακέραιη την επιρροή της στο Κρεμλίνο παρά το ότι παρέχει στρατιωτική τεχνολογία στην Ουκρανία (την ίδια που και το Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποιεί κατά των Αρμενίων).
ΚΑΠΩΣ έτσι, αντί να είναι η Τουρκία αυτή που θα έλεγε το «κείται μακράν» για το Αζερμπαϊτζάν, αυτό τώρα αναγκάζεται να το πει για το Αρτσάχ η Αρμενία, εγκαταλελειμμένη από τους συμμάχους της. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η Γαλλία, η οποία για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι είναι μια δύναμη των πομπωδών λόγων παρά των πράξεων, και η περίφημη αρμενική διασπορά, της οποίας ο μύθος ως πανίσχυρο λόμπι σε ΗΠΑ και Ευρώπη καταρρέει παταγωδώς. Στους θεωρούμενους, όμως, συμμάχους της Αρμενίας συγκαταλέγονταν επίσης τόσο η Ρωσία όσο και, παραδόξως, οι ΗΠΑ, με τις οποίες είχε φλερτάρει πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να εκμαιεύσει οφέλη από την προσπάθεια των Αμερικανών να περιορίσουν τη ρωσική επιρροή στον Καύκασο. Τελικά το μόνο που κατάφερε η Αρμενία ήταν να μείνει έκθετη.
ΜΕΘΟΔΙΚΟΤΗΤΑ, άρνηση αποδοχής των τετελεσμένων, διπλωματική αυτοπεποίθηση στα όρια του θράσους, επένδυση στις ίδιες δυνάμεις, σύμπνοια μεταξύ δύο αδελφών κρατών από τη μια. Επανάπαυση, πίστη στις υποσχέσεις των συμμάχων, ξεριζωμός από πατρογονικές εστίες από την άλλη. Οι ευθείες αναλογίες δεν είναι πάντα ακριβείς στις διεθνείς σχέσεις, όμως το δράμα των Αρμενίων, που ζουν μια δική τους «Μικρασιατική Καταστροφή» και «Κυπριακή τραγωδία» συμπυκνωμένες στην ίδια γεωπολιτική ήττα, ανακαλεί ανατριχιαστικές μνήμες για εμάς όσο και καταδεικνύει μεγάλες προκλήσεις για το μέλλον. Τα μηνύματα του Καυκάσου δεν είναι καθόλου αδιάφορα για τον Ελληνισμό.
