Τoυ Nίκου Μηλαπίδη, νομικού, γενικού γραμματέα Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο υπουργείο Εργασίας
ΣΗΜΕΡΑ, το νομοθετικό μας πλαίσιο προβλέπει ότι όταν ένας συνταξιούχος απασχολείται παρακρατείται από τον e-ΕΦΚΑ το 30% της σύνταξής του. Το ποσοστό παρακράτησης, μάλιστα, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν 60%, προτού μειωθεί στο 30% κατά τη διακυβέρνηση της προηγούμενης τετραετίας. Η αναμόρφωση του καθεστώτος απασχόλησης των συνταξιούχων που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, εξυπηρετεί τρεις βασικούς στόχους:
α) την παροχή κινήτρων για την απασχόληση των συνταξιούχων που επιθυμούν να απολαύσουν τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη της ένταξης και παραμονής τους στην αγορά εργασίας, β) την εξασφάλιση της νομιμότητας της συμμετοχής αυτής, δηλαδή την αύξηση της δηλωμένης εργασίας, γ) την άμβλυνση των συνεπειών της δημογραφικής τάσης της χώρας στο ασφαλιστικό σύστημα και στην αγορά εργασίας.
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ της χώρας θα μειωθεί μέσα στα επόμενα 50 χρόνια. Αυτή είναι μια ισχυρή τάση πανευρωπαϊκά, χωρίς να διαφαίνεται κάποια ρεαλιστική πιθανότητα να αντιστραφεί μεσοπρόθεσμα. Άμεση συνέπεια αυτού είναι η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του εργατικού δυναμικού.
ΣΥΜΦΩΝΑ με τα δεδομένα της Έκθεσης για τη Γήρανση του Πληθυσμού (Ageing Report) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ποσοστό συμμετοχής στην απασχόληση των ατόμων ηλικίας 65-74 ετών στην Ελλάδα ήταν 8,0% κατά το 2021. Άλλα κράτη-μέλη έχουν αρκετά υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής (π.χ. Εσθονία 28,1, Λετονία 20,7, Σουηδία 17,8, Λιθουανία 17,5, Ιρλανδία 16,7, Πορτογαλία 16,1). Στην Ελλάδα, μάλιστα, έχουμε το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην απασχόληση των ατόμων ηλικίας 50-64 ετών (50,4).
Η ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ νομοθετική πρόβλεψη που εφαρμόστηκε τον Μάρτιο του 2020 (νόμος 4670/2020) μείωσε την παρακράτηση επί του ακαθάριστου ποσού της σύνταξης από το 60% στο 30% για όσους συνταξιούχους εργάζονταν, βελτιώνοντας έτσι σημαντικά τον αριθμό τους. Οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι το 2023 είναι σχεδόν 5 φορές περισσότεροι απ’ ό,τι ήταν το 2019. Παρά την αισθητά αυξητική αυτή τάση, διατηρήθηκε η ιδιαιτερότητα ότι η παρακράτηση 30% της σύνταξης ισχύει, είτε ένας συνταξιούχος εργαστεί για μία ημέρα είτε έχει πλήρη απασχόληση, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα στην αδήλωτη εργασία και στους κόλπους των εργαζόμενων συνταξιούχων.
Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ πρωτοβουλία του υπουργείου Εργασίας έρχεται να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα, ενισχύοντας έτι περαιτέρω τα κίνητρα της νόμιμης απασχόλησης. Η συντριπτική πλειονότητα των εργαζόμενων συνταξιούχων και ειδικά οι χαμηλοσυνταξιούχοι που θα επιλέξουν να εργαστούν θα έχουν οικονομικό όφελος.
ΜΕΣΑ ΣΤΟ 2024 καταργείται η κατά 30% μείωση της σύνταξης, κύριας και επικουρικής, και η σύνταξη καταβάλλεται πλέον ακέραιη σε όλους τους συνταξιούχους που αναλαμβάνουν ή έχουν ήδη αναλάβει απασχόληση υπακτέα στον e-ΕΦΚΑ. Με γνώμονα τη δικαιότερη και αναλογική αντιμετώπιση των απασχολούμενων συνταξιούχων, θεσπίζεται πόρος μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υπέρ του e-ΕΦΚΑ. Ο πόρος αυτός αντανακλά μία αναλογική και μη οριζόντια συνεισφορά, ικανοποιώντας παράλληλα το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος περί ισότητας στα δημόσια βάρη. Ειδικότερα, για τους μισθωτούς ο ανωτέρω πόρος θα ανέρχεται στο 10% επί του ακαθάριστου μισθού. Η επιβολή του θα γίνεται με την ΑΠΔ, κατά τον ίδιο τρόπο που επιβάλλεται και η εισφορά ανταποδοτικού χαρακτήρα, ενώ θα βαραίνει αποκλειστικά τον εργαζόμενο.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΗ μισθωτούς, ο αντίστοιχος πόρος θα ανέρχεται στο 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κλάσης. Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για όσους αυτοαπασχολούμενους έχουν υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης (δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί κ.λπ.).
Η ΔΗΛΩΣΗ των υποψηφίων προς εργασία συνταξιούχων θα γίνεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας του e-ΕΦΚΑ.
ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της απασχόλησης καταβάλλονται ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες αξιοποιούνται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης κύριας και επικουρικής σύνταξης. Παράλληλα, θεσπίζεται ανώτατο όριο στο ύψος πόρου που θα κρατείται, το οποίο υπολογίζεται στο δωδεκαπλάσιο της εθνικής σύνταξης (€413,76*12=€4.965,12), κατά τρόπο ώστε να μη στερείται ο συνταξιούχος το ανταποδοτικό τμήμα της σύνταξής του.
ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ρύθμιση θα εξαιρεθούν οι κατηγορίες απασχολούμενων συνταξιούχων οι οποίες εξαιρούνταν από την περικοπή σύνταξης υπό το προϊσχύον καθεστώς, όπως, για παράδειγμα, συνταξιούχοι του π. ΟΓΑ, οι πολύτεκνοι με ανήλικα τέκνα, όσοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα, οι ψυχικά ασθενείς κ.ά.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ, απώτερος στόχος της μεταρρύθμισης του καθεστώτος της απασχόλησης συνταξιούχων είναι η αύξηση της συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας, τόσο για την κάλυψη κενών θέσεων εργασίας, όπου υπάρχει έλλειμμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, όσο και για την επιμήκυνση του εργασιακού βίου τους και την τόνωση του εισοδήματός τους. Από τον εξορθολογισμό των κρατήσεων, ένα μέρος της εργασίας που πραγματοποιείται σήμερα από τους συνταξιούχους στον ανεπίσημο τομέα της οικονομίας αναμένεται να περάσει στον επίσημο, με την προσδοκία να επανεντάξει στην αγορά εργασίας πολλούς, να τονώσει και να ενισχύσει περαιτέρω τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, ενισχύοντας παράλληλα και τα κρατικά έσοδα.
