Του Γιάννη Δ. Αναγνωστόπουλου, πιστοποιημένου επαγγελματία διαχειριστή χαρτοφυλακίων, προγραμμάτων και έργων. Εργάζεται στο βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS)
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ των έργων είναι εδώ. Σύμφωνα με το Harvard Business Review, η αξία των έργων διεθνώς θα είναι στα 20 τρισ. το 2027 (από 12 τρισ. 10 χρόνια πριν), με περίπου 88 εκατομμύρια εργαζομένους σε ρόλους που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαχείριση έργων.
ΣΕ ΕΝΑΝ ολοένα και πιο «εργο-κεντρικό» κόσμο, ζητείται ένα νέο παράδειγμα «εργο κεντρικής» διοίκησης. Η προώθηση του μετασχηματισμού, δηλαδή η διαχείριση και υλοποίηση αλλαγών μέσω έργων, αποκτά μεγαλύτερη σημασία για επιχειρήσεις και οργανισμούς απ’ ό,τι η διαχείριση των συνήθων τακτικών επιχειρησιακών δραστηριοτήτων («business as usual»). Αυτό σημαίνει μεταξύ άλλων ότι αρκετοί ρόλοι και περιγραφές θέσεων εργασίας θα αλλάξουν με έμφαση στις δεξιότητες των εργαζομένων στη διαχείριση έργων και προγραμμάτων, επηρεάζοντας τις διοικητικές βαθμίδες των οργανισμών.
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ του Chief Project Officer είναι ήδη γεγονός. Πρόκειται για έναν καινούργιο ρόλο στη λεγόμενη «C-suite» των επιχειρήσεων, δηλαδή το ανώτατο διοικητικά επίπεδο των Chief Executive Officer, Chief Finance Officer, Chief Operating Officer, κ.λπ. Όμως, ο ρόλος δεν περιορίζεται μονάχα στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και στο Δημόσιο. Για παράδειγμα, στη Μ. Βρετανία σε κάθε υπουργείο και σε πολλούς εποπτευόμενους φορείς της κυβέρνησης προβλέπεται η θέση του Chief Project Delivery Officer.
ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ της Μ. Βρετανίας -που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από άλλες χώρες στη διαμόρφωση των εθνικών τους πολιτικών αναφορικά με τη στρατηγική σχεδιασμού και υλοποίησης έργων και προγραμμάτων- βασίζεται σε 3 αλληλένδετους πυλώνες:
1) Στην ύπαρξη αναγνωρισμένου επαγγελματικού φορέα διαχειριστών έργων ως βασικού συμβούλου της πολιτείας σε ζητήματα υλοποίησης έργων και προγραμμάτων
2) Στην αναγνώριση της διαχείρισης έργων ως μία από τις 14 βασικές λειτουργίες του βρετανικού κράτους
3) Στην υιοθέτηση συγκεκριμένου πλαισίου διαχείρισης έργων και προγραμμάτων για ολόκληρο τον δημόσιο τομέα
Ο ΠΡΩΤΟΣ πυλώνας άπτεται του ρόλου του βρετανικού Συλλόγου Επαγγελματιών Διαχειριστών Έργων (Association for Project Management- APM) που ιδρύθηκε το 1972, αριθμεί πάνω από 40.000 μέλη και κύρια αποστολή του είναι η προαγωγή και διάδοση του επαγγέλματος και γνωστικού αντικειμένου της διαχείρισης έργων και προγραμμάτων. Πρόκειται για τον μοναδικό σύλλογο παγκοσμίως που χορηγεί τίτλο ορκωτού επαγγελματία διαχειριστή έργων (Chartered Project Professional).
Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ πυλώνας αφορά την ίδια τη φιλοσοφία της λειτουργίας του βρετανικού κράτους. Σε αντίθεση με δημόσιες διοικήσεις όπως η ελληνική που χαρακτηρίζεται διαχρονικά από μια «νομικίστικη» προσέγγιση, η αγγλοσαξονική εστιάζει περισσότερο στην αποτελεσματικότητα και πρακτικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, πριν από λίγα χρόνια η Μ. Βρετανία προχώρησε σε μια σημαντική μεταρρύθμιση εκσυγχρονισμού του κράτους, θεσπίζοντας το μοντέλο της λειτουργικής διοίκησης. Πρόκειται για την οργάνωση του κράτους μέσω της ομαδοποίησης όλων των λειτουργιών του σε 14 βασικές κατηγορίες/ τομείς ειδίκευσης, όπως μεταξύ άλλων: ο χρηματοοικονομικός, ακίνητης περιουσίας, εσωτερικού ελέγχου, η επικοινωνία, ο ψηφιακός χώρος, η καταπολέμηση της απάτης, και η υλοποίηση έργων. Οι κατηγοριοποιήσεις αυτές προέκυψαν από τη σημαντικότητά τους ως οριζόντιες λειτουργίες για την εκτέλεση των εκάστοτε δημόσιων πολιτικών. Κάθε λειτουργία, δε, έχει το δικό της τεκμηριωμένο πρότυπο που προσδιορίζει τι κάνει και γιατί. Τα λειτουργικά πρότυπα δημιουργήθηκαν για να καθοδηγήσουν τους δημοσίους υπαλλήλους που έχουν επιφορτιστεί με τις σχετικές λειτουργίες ως προς τον ορθό τρόπο εκτέλεσής τους. Το κρατικό λειτουργικό πρότυπο διαχείρισης έργων δημοσιοποιήθηκε το 2018 και αποτελεί έκτοτε τον βασικό οδηγό διαχείρισης του κρατικού χαρτοφυλακίου έργων και προγραμμάτων με συγκεκριμένες απαιτήσεις και βέλτιστες πρακτικές.
Ο ΤΡΙΤΟΣ πυλώνας συμπληρώνει το κρατικό πρότυπο διαχείρισης έργων, με το πλαίσιο διαχειριστικής ικανότητας ανθρώπινου δυναμικού και την ύπαρξη αρμόδιας υποστηρικτικής κρατικής αρχής. Το πλαίσιο διαχειριστικής ικανότητας περιγράφει τον τρόπο πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των εμπλεκομένων στη διαχείριση έργων και προγραμμάτων κατ’ εφαρμογή του σχετικού κρατικού προτύπου. Πρόκειται για πιστοποίηση επαγγελματικής επάρκειας και προσόντων που επιτυγχάνεται μέσω της περιγραφής των απαιτούμενων δεξιοτήτων, των απαραίτητων ρόλων και περιγραμμάτων θέσεων εργασίας και των δυνατοτήτων σταδιοδρομίας στο επάγγελμα του διαχειριστή έργων και προγραμμάτων. Μέσω του πλαισίου διαχειριστικής ικανότητας επιτυγχάνεται η αντιστοίχιση του κατάλληλου επαγγελματία διαχειριστή έργου με το κατάλληλο έργο, μειώνοντας το ρίσκο αποτυχίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ της σημασίας που προσδίδει το βρετανικό κράτος στο πλαίσιο αυτό, είναι η ίδρυση Κρατικής Ακαδημίας Έργων για να υποστηρίξει την πιστοποίηση 2.000 επαγγελματιών διαχειριστών έργων σε όλα τα υπουργεία και εποπτευόμενους φορείς μέχρι τον Μάρτιο του 2025. Για την απρόσκοπτη εφαρμογή όλων των παραμέτρων της ολοκληρωμένης προσέγγισης διαχείρισης έργων και προγραμμάτων υπάρχει μία και μόνο υποστηρικτική κρατική δομή, η Αρχή Υποδομών και Έργων (Infrastructure and Projects Authority). Βρίσκεται στον πυρήνα της κυβέρνησης, λογοδοτώντας στο Γραφείο Υπουργικού Συμβουλίου και στο υπ. Οικονομικών και συνεργάζεται με όλα τα υπουργεία αποσκοπώντας στη βελτίωση της υλοποίησης των μεγάλων δημόσιων έργων.
ΣΕ ΤΙ ΟΜΩΣ μπορούν να σχετίζονται τα προαναφερθέντα ως προς την ελληνική πραγματικότητα διαχείρισης έργων; Εκ πρώτης όψης φαίνεται αδόκιμη η σύγκριση δύο χωρών με τελείως διαφορετική κουλτούρα και πρακτικές δημόσιας διοίκησης. Εντούτοις η Ελλάδα έχει εμπειρία σε συστήματα διαχείρισης δημοσίων έργων, λόγω των 20 και επιπλέον χρόνων υλοποίησης ευρωπαϊκών συγχρηματοδοτούμενων έργων (κοινοτικά πλαίσια στήριξης/ ΕΣΠΑ). Μάλιστα η χώρα μας είχε πρωτοτυπήσει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο το 2007 με τη θέσπιση του εθνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1429 για την επιβεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας οργανισμών που θα λάμβαναν επιδότηση για την υλοποίηση έργων ΕΣΠΑ της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Επρόκειτο για πρωτοποριακό για την εποχή του πρότυπο, που απαιτούσε την ύπαρξη συστήματος διαχειριστικής επάρκειας με συγκεκριμένες απαιτήσεις που έπρεπε να πληρούν οι οργανισμοί που θα διαχειρίζονταν συγχρηματοδοτούμενα έργα.
ΤΙ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ η χώρα μας να υιοθετήσει από τη βρετανική προσέγγιση; Θα μπορούσε ως πρώτο βήμα να προωθήσει την πιστοποίηση της επαγγελματικής επάρκειας και των προσόντων των στελεχών του Δημοσίου που εμπλέκονται στη διαχείριση δημόσιων έργων, συγχρηματοδοτούμενων και μη. Η -υποχρεωτική- πιστοποίηση θα μπορούσε να δρομολογηθεί είτε μέσω του ίδιου του κράτους (π.χ. από το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης) είτε μέσω υφιστάμενων ελληνικών παραρτημάτων διεθνών φορέων επαγγελματιών διαχειριστών έργων, ή συνδυαστικά μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να βασίζεται σε διεθνώς παραδεδεγμένες βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης έργων και προγραμμάτων:
1. Υιοθέτηση υποχρεωτικού κρατικού πρότυπου διαχείρισης έργων, όπως το εθνικό πρότυπο ΕΛΟΤ 1429 ή εναλλακτικά το ISO 21500:2021 (Project, programme and portfolio management)
2. Δημιουργία μίας και μόνο υποστηρικτικής κρατικής δομής που θα λειτουργεί ως θεματοφύλακας της προτεινόμενης ολοκληρωμένης προσέγγισης διαχείρισης έργων και προγραμμάτων, στελεχωμένη με επαγγελματίες project managers. Θα αποφευχθεί έτσι η χρόνια παθογένεια του κατακερματισμού των αρμοδιοτήτων μεταξύ συναρμόδιων υπουργείων. Για να διασφαλιστεί το κύρος, η ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητά της θα πρέπει να αναφέρεται σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο.
ΣΛΟΓΚΑΝ του βρετανικού συλλόγου επαγγελματιών διαχειριστών έργων είναι το «όταν τα έργα επιτυγχάνουν η κοινωνία επωφελείται». Ας το ενστερνιστεί και η χώρα μας!
