Του Παναγιώτη Γκανιάτσου, δικηγόρου Αθηνών, παρ’ Αρείω Πάγω, LLM Ποινικού Δικαίου, μέλους της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, αν. τομεάρχη Αθλητισμού του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ
ΜΙΑ ΡΑΓΔΑΙΑ αύξηση των περιπτώσεων ηλεκτρονικής εξαπάτησης έχει σημειωθεί κατά τα τελευταία έτη, με χιλιάδες ανυποψίαστους συμπολίτες μας να πέφτουν θύματα επιτηδείων, έχοντας απολέσει τεράστια χρηματικά ποσά. Το φαινόμενο αυτό συνιστά το λεγόμενο phishing (ηλεκτρονικό «ψάρεμα»), που συνίσταται σε πρακτικές εξαπάτησης με πλαστές ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα ή ειδοποιήσεις, διά των οποίων οι δράστες πληροφορούνται ή υφαρπάζουν τους μυστικούς κωδικούς (ΡΙΝ, ΤΑΝ) των καταναλωτών για διαδικτυακές συναλλαγές και μεταφορές χρημάτων.
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής μιλούν από μόνα τους, καταδεικνύοντας ότι κάθε χρόνο στην Ελλάδα χάνονται περισσότερα από 22 εκατ. ευρώ από τις ηλεκτρονικές απάτες, με τη συντριπτική πλειονότητα να επιβαρύνει τους καταναλωτές.
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΟΜΕΝΟΙ την εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων, οι δράστες αποκτούν μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα προσώπων και κατ’ επέκταση αποκομίζουν οικονομικό όφελος. Λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, το phishing αποτελεί φαινόμενο που απασχολεί τις Αρχές σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, δοθέντος ότι οι δράστες κινούνται ταχύτατα και με ευελιξία, χωρίς εδαφικούς περιορισμούς, χρησιμοποιώντας τεχνικές απόκρυψης των ψηφιακών τους ιχνών και αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες της τεχνολογίας (σκοτεινό διαδίκτυο, ψηφιακά κρυπτονομίσματα κ.ά.).
ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ έννομη τάξη, η ηλεκτρονική απάτη τυποποιείται στο άρθρο 386Α Π.Κ., κατά το οποίο: Όποιος, με σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος, βλάπτει ξένη περιουσία, επηρεάζοντας το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας επεξεργασίας δεδομένων υπολογιστή, τιμωρείται με φυλάκιση, και αν η ζημία που προξενήθηκε είναι ιδιαίτερα μεγάλη, με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών και χρηματική ποινή. Αν η ζημία που προκλήθηκε υπερβαίνει συνολικά το ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) ευρώ, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΚΟΠΟ της προστασίας των καταναλωτών, αξιομνημόνευτη είναι και η νεοπαγείσα διάταξη του άρθρου 22, για τον περιορισμό της ευθύνης του πληρωτή για μη εγκεκριμένες πράξεις πληρωμής (phishing), την οποία περιλαμβάνει ο νέος Νόμος 5019/2023, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Κατά τα προβλεπόμενα στην ως άνω διάταξη, ο πληρωτής ευθύνεται μέχρι του ανώτατου ποσού των πενήντα (50) ευρώ για τις ζημίες από τη διενέργεια μη εγκεκριμένων πράξεων πληρωμής, οι οποίες προκύπτουν είτε από τη χρήση απολεσθέντος ή κλαπέντος μέσου πληρωμών είτε από υπεξαίρεσή του.
Η ΕΝ ΛΟΓΩ υποχρέωση δεν ισχύει εφόσον: α) η απώλεια, κλοπή ή υπεξαίρεση του μέσου πληρωμών δεν ήταν δυνατό να εντοπιστεί από τον πληρωτή πριν από τη διενέργεια πράξης πληρωμής, εκτός αν ο πληρωτής είχε ενεργήσει με δόλο ή β) η ζημία είχε προκληθεί από πράξεις ή παραλείψεις υπαλλήλου, αντιπροσώπου ή υποκαταστήματος ενός παρόχου υπηρεσιών πληρωμών ή οντότητας στην οποία ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών είχε αναθέσει τις δραστηριότητές του. Αν ο πληρωτής είναι καταναλωτής και εφόσον οι ζημιές οφείλονται σε βαριά αμέλεια, ευθύνεται μέχρι του ανώτατου ποσού των χιλίων (1.000) ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τη φύση των εξατομικευμένων διαπιστευτηρίων ασφαλείας και τις ειδικότερες περιστάσεις υπό τις οποίες το μέσο πληρωμής απωλέσθη, εκλάπη ή υπεξαιρέθηκε.
ΣΕ ΚΑΘΕ περίπτωση, αφ’ ης στιγμής κάποιος συμπολίτης μας διαπιστώσει πως έπεσε θύμα ηλεκτρονικής απάτης, θα πρέπει κατευθείαν να επικοινωνήσει με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και να προβεί σε καταγγελία. Κατόπιν, πρέπει να καλέσει αμέσως τις τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης των τραπεζών, προκειμένου να δηλώσει την ηλεκτρονική απάτη σε βάρος του. Τέλος, προαιρετικά, θα μπορούσε να απευθυνθεί σχετικά και στον Συνήγορο του Καταναλωτή.
ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ που οι επίδοξοι κυβερνοαπατεώνες εφευρίσκουν ολοένα και πιο ευφάνταστους τρόπους, αλλά και πιο ισχυρές τεχνικές παραπλάνησης, οι πολίτες θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο υποψιασμένοι, αλλά και ψύχραιμοι, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν υπεύθυνα κάθε κατάσταση.
