Του Νίκου Ροδόπουλου, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Online Data
Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ και η τεχνολογία μέσω της τεχνητής νοημοσύνης (AI) γίνεται όλο και πιο σημαντική για τον καθορισμό του μέλλοντος, επειδή έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει κάθε πτυχή της ζωής μας, από τον τρόπο που εργαζόμαστε και μαθαίνουμε, μέχρι τον τρόπο που αλληλοεπιδρούμε μεταξύ μας και με το περιβάλλον μας. Επί της ουσίας αλλάζει τον τρόπο ζωής των κοινωνιών, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) δεν είναι κάτι καινούργιο. Η ιστορία της ξεκινά από τη δεκαετία του 1950, όταν ερευνητές άρχισαν να επεξεργάζονται την ιδέα δημιουργίας μηχανών που θα μπορούσαν να «σκέφτονται» και να εκτελούν εργασίες που παραδοσιακά γίνονταν από ανθρώπους.
ΟΙ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ισχυρές ενδείξεις της ωφελιμότητας της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είναι στοιχεία ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα κρύβουν σημαντικούς κινδύνους, που κατ’ ελάχιστον πρέπει να μελετηθούν και να θεσμοθετηθούν από τις κυβερνήσεις. Από την προοπτική της ωφελιμότητας έχουμε την αποδοτικότητα μέσω της αυτοματοποίησης, διότι οι μηχανές και τα συστήματα που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη είναι ικανά να εκτελούν εργασίες ταχύτερα και
με μεγαλύτερη ακρίβεια από τους ανθρώπους. Το έχουμε βιώσει σε επίπεδο βιομηχανικής παραγωγής. Η δυνατότητα ανάλυσης τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων σε μηδενικό ή μικρό
χρόνο μπορεί να δημιουργήσει εξατομικευμένες εμπειρίες για άτομα, αγορές και κυβερνήσεις, προσφέροντας «προσαρμοσμένες» προτάσεις για νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες, αλλά και -το
πλέον επικίνδυνο- νέες εφαρμοστικές πολιτικές. Ταυτόχρονα η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενδυναμώσει τη Βιωσιμότητα και τη Διαχείριση Κρίσεων συμβάλλοντας στις προκλήσεις της
κλιματικής αλλαγής, με βελτιστοποίηση της διαχείρισης των πόρων, των αποβλήτων, της κυκλικής οικονομίας.
ΑΠΟ ΤΗ «ΣΚΟΤΕΙΝΗ» πλευρά της τεχνητής νοημοσύνης κρύβονται μια σειρά κρίσιμων κινδύνων. Η Εξάλειψη και η Μετατόπιση Θέσεων Εργασίας δημιουργούν χαμένες και αναδυόμενες γενιές. Την ίδια στιγμή η Μεροληψία μπορεί να διαιωνίσει προκαταλήψεις στα δεδομένα και τους αλγόριθμους,
οδηγώντας σε διακρίσεις εις βάρος ορισμένων κοινωνικών ομάδων, κρατών και κυβερνήσεων, ακόμα και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ενώ πλήττεται η Ασφάλεια με τη δημιουργία εξελιγμένων κακόβουλων λογισμικών και η Απουσία Ανθρώπινης Εποπτείας μπορεί να οδηγήσει τα συστήματα να λαμβάνουν αποφάσεις που έχουν συνέπειες στον πραγματικό κόσμο χωρίς ενσυναίσθηση και τήρηση ρυθμιστικών αρχών κρατών δικαίου που προαπαιτείται η ανθρώπινη εποπτεία.
ΓΙΑΤΙ ΣΗΜΕΡΑ εμφανίζεται η τεχνητή νοημοσύνη ως κυρίαρχο συστατικό της εξέλιξης; Απλά γιατί σήμερα υπάρχει πληθώρα ψηφιακών καταγεγραμμένων δεδομένων (π.χ. διαδίκτυο), ενώ η συλλογή αυτών, μέσω έξυπνων συσκευών (τηλεφώνων, αισθητήρων κ.ο.κ.), συνεχίζεται σε ρυθμό ασύλληπτο. Τα δεδομένα κάνουν τη διαφορά, προσφέροντας τη δυνατότητα στα συστήματα να «μάθουν» ή να «ανακαλύψουν» μοτίβα και να κάνουν προβλέψεις. Αυτή η «εποπτευόμενη μάθηση» κρύβει τον κίνδυνο της υποκειμενικής πρόβλεψης, γιατί συνήθως τα δεδομένα παραμένουν ίδια. Στην αντίπερα όχθη υπάρχουν επίσης μορφές τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να δημιουργήσουν νέες προσεγγίσεις μέσω τεχνικών, όπως η «μη εποπτευόμενη μάθηση», η οποία περιλαμβάνει την εκπαίδευση ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης σε ένα σύνολο δεδομένων χωρίς ετικέτες, επιτρέποντάς του να εντοπίζει μοτίβα και δομές στα δεδομένα χωρίς προηγούμενη γνώση τού τι πρέπει να αναζητήσει. Ενώ ταυτόχρονα μπορεί να μαθαίνει μέσω δοκιμών και σφαλμάτων, ανακαλύπτοντας νέες στρατηγικές και προσεγγίσεις μέσω των αλληλεπιδράσεών του με ένα περιβάλλον.
ΜΠΟΡΕΙ, λοιπόν, στο άμεσο μέλλον να σας προσφέρεται ένα γυναικείο φόρεμα σχεδιασμένο αποκλειστικά για εσάς ή ένα νέο πιάτο ειδικά για εσάς στο αγαπημένο σας εστιατόριο, όμως
τα βαθιά ηθικά διλήμματα που εγείρονται είναι σημαντικά: Μπορούν στο μέλλον οι «μηχανές» να αποφασίζουν ποιος θα ευημερήσει, ποιος θα επιζήσει, ποιος θα κυβερνήσει και ποια είναι η αλήθεια; Μπορούν να αντικαταστήσουν τη διανόηση, τον πολιτισμό, τη στρατηγική πολιτική, τη χαρισματική ηγεσία; Κατηγορηματικά, δεν θα μπορέσει η τεχνητή νοημοσύνη να αντικαταστήσει την ανθρώπινη διανόηση. Η λήψη μιας απόφασης, ο σχεδιασμός ενός νέου προϊόντος, ασχέτως των προβλέψεων και των προτάσεων, στηρίζεται στο ένστικτο, την ενσυναίσθηση και τον οραματισμό του ανθρώπινου νου. Η διαλεκτική σκέψη και η σύνθεση δεν είναι αποτέλεσμα ενός μοτίβου ή αλγορίθμου
