Του Νάσου Μιχελή
Δικηγόρος LL.M. Μονάχου, ειδικός σε θέματα Δικαίου Ενέργειας
Ο ρόλος των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών επανέρχεται κατά καιρούς στην επικαιρότητα με διάφορες αφορμές και αιτίες, άλλοτε έχοντας ευρύτερες πολιτικές διαστάσεις και άλλοτε επιδρώντας σε συγκεκριμένα θέματα της αγοράς. Από τη στιγμή που ο κοινοτικός και στη συνέχεια ο εθνικός νομοθέτης επέλεξε, και ορθά, αφενός το άνοιγμα της αγοράς στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ιδιώτες και αφετέρου την απαγκίστρωση της διαχείρισης του δικτύου από το κράτος και την ανάθεσή της στον διαχειριστή ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε., ο ρυθμιστικός ρόλος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας έχει αναχθεί σε υπέρτατη ανάγκη για την εφαρμογή των συνταγματικών κανόνων και των αρχών για μία ελεύθερη, ισόρροπη και υγιή αγορά. Μία από τις πιο κρίσιμες διαστάσεις του ρυθμιστικού ρόλου της ΡΑΕ είναι η δικαιοδοτική διάσταση, στην οποία η ίδια η Αρχή πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με το παρελθόν. Η ανάγκη αυτής της διάστασης του ρόλου της ΡΑΕ, η δικαιοδοτική, διαφάνηκε πολύ καθαρά στις πρόσφατες διαδικασίες διαγωνισμών που διενήργησε η ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. για τη χορήγηση προσφορών σύνδεσης στο δίκτυο σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη.
Ουσιαστικά η διαχείριση των συνδέσεων νέων έργων ΑΠΕ με το δίκτυο και μάλιστα με κορεσμένα δίκτυα, όπως αυτά της Πελοποννήσου και της Κρήτης, αποτελεί τη διαχείριση ενός δημόσιου αγαθού, η οποία πρέπει να γίνεται με όρους ισότητας, διαφάνειας, ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού.
Δυστυχώς τα παράπονα που εκφράστηκαν για τη διαδικασία των παραπάνω διαγωνισμών, αλλά και για τις κρίσεις της ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. επί των αιτήσεων για τη χορήγηση όρων σύνδεσης που κατατέθηκαν, είναι μεγάλα και πολλά. Τα παράπονα αυτά έχουν καταγραφεί εν μέρει σε δημοσιεύσεις και σε μεγάλο βαθμό μέσα από διαδικασίες αναφορών στη ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. και καταγγελιών προς τη ΡΑΕ, είτε από συνδέσμους παραγωγών είτε από μεμονωμένους υποψήφιους παραγωγούς ΑΠΕ.
Η εταιρεία ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε., της οποίας την πλειοψηφία στο κεφάλαιο έχει απολέσει το Ελληνικό Δημόσιο και ως εκ τούτου και κατά το οργανικό κριτήριο αποτελεί ένα αμιγώς νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, είναι η εταιρεία η οποία έχει την άδεια διαχείρισης του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας και με βάση αυτή της την ιδιότητα, που δεν της προσδίδει δημόσια εξουσία αλλά απλή διαχειριστική λειτουργία αναφορικά με τη χορήγηση όρων σύνδεσης και τις σχετικές διαδικασίες, υπόκειται στον δικαιοδοτικό έλεγχο της ΡΑΕ ως προς αυτή της τη λειτουργία.
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας κινήθηκε ορθά και γρήγορα με τη λήψη προσωρινών μέτρων σύμφωνα με το Ν. 4001/2011, μετά από καταγγελία 141 νομικών και φυσικών προσώπων, που κατήγγειλαν την αθέμιτη χρήση ρομποτικών λογισμικών από κάποιους συμμετέχοντες στον διαγωνισμό χορήγησης όρων σύνδεσης για το κορεσμένο δίκτυο της Κρήτης, καταγγέλλοντας έτσι μία μη διαφανή και διαβλητή διαδικασία, της οποίας την πρόοδο ανέστειλε με την απόφαση της ΡΑΕ 937/2022.
Τόσο όμως για τον διαγωνισμό της Κρήτης όσο και αυτόν της Πελοποννήσου εκκρεμούν δεκάδες καταγγελίες από υποψήφιους παραγωγούς ενώπιον της ΡΑΕ, οι οποίοι διαμαρτύρονται για μη σύννομες, πρόχειρες και αναιτιολόγητες κρίσεις και πρακτικές της ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. επί των αιτήσεών τους, τις οποίες υποστήριξαν με τεράστια κόστη και αναλαμβάνοντας υποχρεώσεις για τις οποίες έχουν δικαιολογημένο ενδιαφέρον να κριθούν ανά περίπτωση, ορθολογικά, νόμιμα και αιτιολογημένα.
Τέτοια δικαιοδοτική ρυθμιστική κρίση επί των καταγγελιών μόνο από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας μπορεί ρητά να υπάρξει και πρέπει να υπάρξει, καθώς εκτός του ότι έχει την εμπειρία και τη δυνατότητα λόγω του κύρους και της ανεξαρτησίας της, μπορεί να εκδώσει αποφάσεις οι οποίες εν τέλει θα διαμορφώσουν δικαιοδοτικό ρυθμιστικό προηγούμενο και το σωστό πλαίσιο για το μοίρασμα ενός δημόσιου αγαθού όπως είναι η πρόσβαση στο δίκτυο, και τώρα και στο μέλλον. Έτσι θα διαμορφωθούν οι σωστές αρχές και το σωστό μέτρο για τον τρόπο διεξαγωγής του διαγωνισμού, πότε ο τρόπος υποβολής των αιτήσεων είναι προβληματικός και πότε όχι, τι είναι πραγματικά αναγκαίο και ουσιαστικό σε μία αίτηση και τι όχι, και πότε ο διαχειριστής υποχρεούται και πότε όχι να ζητά συμπληρωματικά στοιχεία από τους παραγωγούς ΑΠΕ.
