Του Ιωάννη Χατζηθεοδοσίου, προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά
Η ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ συνιστά ένα κρίσιμο ζήτημα με σοβαρότατες οικονομικές και κοινωνικές διαστάσεις για τη χώρα μας.
Η ΓΗΡΑΝΣΗ του πληθυσμού θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος, υποβαθμίζει το παραγωγικό δυναμικό και τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας, απειλεί την κοινωνική συνοχή, αλλά και τη μελλοντική ασφάλεια και γεωπολιτική θέση της Ελλάδας. Πρόκειται, πραγματικά, για μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της
πατρίδας μας.
ΑΠΟΔΕΙΞΗ των αρνητικών δημογραφικών εξελίξεων είναι ότι, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, ήδη από τη δεκαετία του 1980, ο συντελεστής γονιμότητας έχει υποχωρήσει κάτω από τη 1,5 μονάδα, επίπεδο που δεν αρκεί για την αναπλήρωση του πληθυσμού. Από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ο πληθυσμός της Ελλάδας έχει αρχίσει να συρρικνώνεται, παρουσιάζοντας την περίοδο 2011-2021 μείωση κατά 4%, δηλαδή 441.000 άτομα λιγότερα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, το 2100 ο πληθυσμός της χώρας θα είναι κατά 24% μικρότερος σε σχέση με αυτόν του 2021, ενώ η αντίστοιχη μείωση του πληθυσμού στην Ευρωζώνη θα είναι μόλις 4,2% κατά μέσο όρο.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟ, όμως, προκαλεί και η αλλαγή στη διάρθρωση του πληθυσμού. Πριν από 50 χρόνια, μόλις το 8% του ελληνικού πληθυσμού ήταν άνω των 65 ετών και το 26% ήταν κάτω των
14 ετών. Σήμερα, το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών έχει αυξηθεί στο 23%, ενώ αντίστοιχα ο πληθυσμός κάτω των 14 ετών βρίσκεται κάτω από το 14%. Με αυτόν τον ρυθμό το 2050 ένας
στους τρεις κατοίκους της Ελλάδας θα είναι άνω των 65 ετών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Eurostat, ήδη από το 2030 η Ελλάδα θα είναι η γηραιότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ σήμερα βρίσκεται στη δεύτερη χειρότερη θέση, πίσω από την Ιταλία.
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ είναι άκρως ανησυχητικά και επιβάλλουν τη λήψη στοχευμένων μέτρων, στη βάση ενός επεξεργασμένου σχεδίου. Μέτρων οικονομικής ενίσχυσης της οικογένειας, με φορολογικές ελαφρύνσεις, στοχευμένης επιδότησης συγκεκριμένων υπηρεσιών, ουσιαστικής βελτίωσης της ποιότητας υπηρεσιών που παρέχει το κράτος, ιδιαίτερα στους τομείς της υγείας και της παιδείας, εναρμόνισης της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, δημιουργίας επαρκών δομών φιλοξενίας και φύλαξης παιδιών προσχολικής ηλικίας κ.ά.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ η κυβέρνηση ανακοίνωσε κάποια μέτρα με σκοπό τη διευκόλυνση των νέων οικογενειών στην απόκτηση στέγης. Είναι σίγουρα μια πρωτοβουλία προς τη σωστή κατεύθυνση, που χρειάζεται να συνεχιστεί και να ενισχυθεί. Σε μεγάλο βαθμό, όμως, η απόφαση για τη δημιουργία οικογένειας συνδέεται με το αίσθημα της οικονομικής ασφάλειας, με την προσδοκία για ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης – κάτι που προϋποθέτει περισσότερες θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για καλύτερα εισοδήματα, ειδικά για τη νέα γενιά. Είναι, επομένως, επιτακτική η ανάγκη να αξιοποιηθούν σωστά σε αυτή την κατεύθυνση τα αναπτυξιακά εργαλεία και οι πόροι που διαθέτει σήμερα η χώρα. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή μιας συγκροτημένης πολιτικής για τη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης, ώστε οι νέοι άνθρωποι να αποκτήσουν κίνητρα για να παραμείνουν και να δημιουργήσουν οικογένειες στον τόπο τους.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ είναι πανευρωπαϊκό, όμως στην Ελλάδα οι εξελίξεις τρέχουν πιο γρήγορα και ο χρόνος πιέζει. Για να αποτρέψουμε την έκρηξη αυτής της «βόμβας» στην πατρίδα μας χρειάζεται, εδώ και τώρα, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο.
