Του Ιωάννη Χατζηθεοδοσίου, προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και
επίτιμου διδάκτορος του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη ένας εμπορικός και τεχνολογικός πόλεμος ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, τις ΗΠΑ και την Κίνα, με διακύβευμα την παγκόσμια οικονομική κυριαρχία – αλλά και τη γεωπολιτική επιρροή. Παράλληλα, ενισχύεται διαρκώς ο ρόλος της Ινδίας, η οποία είναι σήμερα η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μεγάλη οικονομία στον κόσμο. Όσο οι σημερινές εμπορικές δυνάμεις ασχολούνται με τη μεταξύ τους διελκυστίνδα, η Ινδία επιταχύνει τις διαδικασίες ψηφιοποίησης και ενισχύει με κίνητρα τις μεταποιητικές της επιχειρήσεις. Προσφέροντας επενδυτικά κίνητρα, φορολογικές ελαφρύνσεις και νέες υποδομές, προσελκύει επενδύσεις στον κλάδο της μεταποίησης, φιλοδοξώντας να γίνει το νέο «εργοστάσιο» του κόσμου.
Σήμερα, η μάχη ανάμεσα σε Κίνα και ΗΠΑ συνεχίζεται, στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης. Μέχρι τώρα δεν φαίνεται καμία πρόθεση από την πλευρά των ΗΠΑ να άρουν τους δασμούς στις κινεζικές εξαγωγές. Αντίθετα, συνεχίζουν να εγκαλούν την Κίνα για καταχρηστικές πρακτικές σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, κρατικών επιδοτήσεων, αναγκαστικής μεταφοράς τεχνολογίας από αμερικανικές εταιρείες σε κινεζικές. Πρόσφατα, επίσης, επεκτάθηκαν οι περιορισμοί των αμερικανικών εξαγωγών ημιαγωγών σε κινεζικές εταιρείες, σε μια προσπάθεια των ΗΠΑ να διατηρήσουν το προβάδισμα στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών.
Η στροφή των ΗΠΑ σε μια πολιτική οικονομικού «εθνικισμού», όχι μόνο δεν ατονεί, αλλά φαίνεται να ενισχύεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο νέος νόμος για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο οποίος δίνει γενναίες φοροαπαλλαγές στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και της καθαρής ενέργειας για εταιρείες που εδρεύουν στις ΗΠΑ. Η απάντηση από την πλευρά της Κίνας και της Ινδίας είναι η αύξηση της αυτάρκειάς τους σε στρατηγικούς τομείς, όπως είναι η ενέργεια, τα τρόφιμα, τα μεταλλεύματα, αλλά και η τεχνολογία.
Ο κίνδυνος να μετατραπεί η Ευρωπαϊκή Ένωση σε παράπλευρο θύμα αυτού του πολέμου είναι ορατός. Η διατήρηση του ελεύθερου, ανοιχτού εμπορίου είναι μείζον ζητούμενο, καθώς αποτελεί βασικό όχημα για την ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και την ειρήνη και τη σταθερότητα. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή οφείλει να διέπεται από δίκαιους, ισότιμους και διαφανείς κανόνες, τους οποίους η Ευρώπη οφείλει να υπερασπιστεί δυναμικά. Οφείλει να αξιοποιήσει υγιή μέσα εμπορικής άμυνας ενάντια σε αθέμιτες πρακτικές και να διασφαλίσει ότι οι επενδύσεις τρίτων χωρών σε στρατηγικούς τομείς ακολουθούν τους κανόνες και τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στον προστατευτισμό των μεγάλων ανταγωνιστών της πρέπει να είναι η γενναία και αποτελεσματική στήριξη των επιχειρήσεών της, ώστε να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους, μέσα από την καινοτομία, την ψηφιοποίηση, την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Η Ευρώπη πρέπει να δώσει δραστική λύση στο πρόβλημα της εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους, που απειλεί σήμερα, όχι μόνο την ανταγωνιστικότητα, αλλά και την ίδια την επιβίωση ολόκληρων παραγωγικών κλάδων. Χρειάζεται να δημιουργήσει περισσότερες πηγές χρηματοδότησης για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, ώστε να ενισχυθεί η ρευστότητα ειδικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και να περιοριστεί ο βαθμός εξάρτησης από το τραπεζικό σύστημα.
Μέσα σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον που μετασχηματίζεται, μέσα από τον εντεινόμενο ανταγωνισμό υφιστάμενων και νέων οικονομικών δυνάμεων, η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει αδρανής.
