Του Αλέξανδρου Καρχιμάνη,
περιφερειάρχη Ηπείρου
Η κρίση που ταλαιπωρεί την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι θεσμική, πολιτική, οικονομική. Σταθερός «πυλώνας» στήριξης των πολιτών όλα αυτά τα χρόνια υπήρξε η Αυτοδιοίκηση. Οι δυνατότητές της όμως ήταν και είναι περιορισμένες, συνυπολογίζοντας τις μεγάλες περικοπές πόρων που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια, αλλά και την αφαίρεση ή και μη απόδοση αρμοδιοτήτων.
Η ελληνική Πολιτεία, ατυχώς, δεν έχει αντιληφθεί τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση στην αντιμετώπιση της κρίσης. Σήμερα δε διαπιστώνουμε ότι αντί οι συζητήσεις να εστιάζονται στην ενδυνάμωση του ρόλου των περιφερειών και στο πώς αυτές θα συμβάλουν στην αναπτυξιακή ανάταση της χώρας, να έχει αναδειχθεί σε μείζον θέμα το εκλογικό σύστημα, η διάρκεια της θητείας των περιφερειακών (και δημοτικών) αρχών κ.λπ.
Η δική μας θέση είναι ξεκάθαρη: Η κεντρική διοίκηση πρέπει να εμπιστευτεί τις περιφέρειες. Να προχωρήσει στην πράξη σε αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και να την ενισχύσει με τους αναγκαίους πόρους.
Οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις
Οι περιφέρειες έχουν αποδείξει με τη διαχείριση του ΕΣΠΑ, των αναπτυξιακών νόμων κ.λπ. ότι είναι σε θέση να προχωρούν σε στοχευμένες παρεμβάσεις, να αναδεικνύουν και να επενδύουν στις παραγωγικές δομές της κάθε περιοχής. Έγινε ένα βήμα με το νέο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά αυτό από μόνο του δεν φτάνει. Χρειάζονται περισσότερες και πιο ουσιαστικές πρωτοβουλίες.
Η Περιφέρεια Ηπείρου αποτελεί σήμερα μια από τις περιφέρειες της Ελλάδος με το χαμηλότερο ΑΕΠ. Στοιχείο που οφείλεται και στο γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της είναι είτε μισθωτοί είτε συνταξιούχοι, απόρροια της πολιτικής των τελευταίων δεκαετιών. Μειώθηκαν οι μισθοί, περικόπηκαν οι συντάξεις, επόμενο είναι να επηρεαστεί και το βιοτικό επίπεδο των Ηπειρωτών. Το δημοσιοϋπαλληλικό «μοντέλο» δημιουργίας θέσεων εργασίας και «παραγωγής πλούτου» έχει ξεπεραστεί πλέον. Η Περιφέρεια Ηπείρου, αντιλαμβανόμενη την πραγματικότητα που διαμορφώθηκε, στρέφει τις δράσεις της σε παραγωγικές μορφές ανάπτυξης, μιας ανατροφοδοτούμενης ανάπτυξης που να στηρίζεται στα πλεονεκτήματά της. Κι αυτά είναι ο τουρισμός και ο πρωτογενής τομέας.
Ο τουρισμός έχει ήδη αποκτήσει μια πολύ καλή δυναμική, στην οποία εκτός του γενικότερου κλίματος έχει συμβάλει η Περιφέρεια με τη συμμετοχή της σε στοχευμένες διεθνείς αγορές, καλύπτοντας ως έναν βαθμό και τη μείωση του εσωτερικού τουρισμού. Η τουριστική προβολή της Ηπείρου, για πρώτη φορά εδώ και δύο χρόνια καταβάλλεται προσπάθεια να συνδυαστεί και με τα τοπικά αγροτικά προϊόντα, καθώς στη δική μας αντίληψη ο τουρισμός είναι αλληλένδετος με την τοπική παραγωγή.
Η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα
Εκεί που διαπιστώνεται όμως υστέρηση είναι ο πρωτογενής τομέας, ο μόνος άλλωστε που μπορεί να δώσει άμεσα νέες θέσεις εργασίας. Έχουμε ξεκινήσει μια επίπονη προσπάθεια, ώστε να λυθούν θέματα που «λιμνάζουν» εδώ και χρόνια, όπως οι αδειοδοτήσεις των μονάδων που αντιμετωπίστηκαν με νομοθετικές πρωτοβουλίες, η επίλυση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα αρδευτικά δίκτυα των ΓΟΕΒ – ΤΟΕΒ, η βελτίωση των υποδομών πρόσβασης και ηλεκτροδότησης των μονάδων κ.ά. Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανανέωση του αγροτικού παραγωγικού δυναμικού, επιδιώκοντας να αξιοποιήσουμε προς τούτο και τα ευρωπαϊκά προγράμματα, ώστε σταδιακά οι αγρότες μας, οι κτηνοτρόφοι μας, να μετατραπούν σε σύγχρονους επιχειρηματίες.
Στην Ήπειρο υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για την ανάπτυξη νέων καλλιεργειών και ειδικά των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, που μαζί με τις ήδη υπάρχουσες δραστηριότητες -την κτηνοτροφία, την πτηνοτροφία, τις ιχθυοκαλλιέργειες κ.λπ.- μπορούν να δώσουν αναπτυξιακή ώθηση και οικονομικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Στο μέτρο του δυνατού συνδράμουμε νέους και παλιούς επιχειρηματίες, ώστε να αξιοποιήσουν τους αναπτυξιακούς νόμους. Πρέπει ωστόσο να επισημάνω ότι την τρέχουσα περίοδο οι επιχειρηματίες που έχουν εντάξει επενδυτικά σχέδια προς χρηματοδότηση, υφίστανται κι αυτοί τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, αντιμετωπίζοντας, πέραν των άλλων, και δυσκολίες στη διακίνηση κεφαλαίων.
Υπάρχει προβληματισμός, υπάρχει όμως και η αίσθηση ότι αρκεί μια «σπίθα» για να σημάνει αναπτυξιακή έκρηξη, η οποία απαραίτητα πρέπει να συνοδεύεται και από μέτρα άμβλυνσης των φορολογικών βαρών που λειτουργούν ανασταλτικά στην επιχειρηματικότητα και οδηγούν επιχειρήσεις στη μετανάστευση.
Η αξιοποίηση του ΕΣΠΑ
Από την πλευρά της Περιφέρειας γίνεται ό,τι είναι εφικτό. Είμαστε άλλωστε μια από τις Περιφέρειες της χώρας, που όχι μόνο ολοκλήρωσε με επιτυχία το προηγούμενο ΕΣΠΑ, αλλά υλοποιεί με ταχύτατους ρυθμούς και το τρέχον. Το προηγούμενο πρόγραμμα έκλεισε σε ποσοστό 108% της εκχωρηθείσας δημόσιας δαπάνης και ενδεικτικό της επιτυχημένης υλοποίησής του αποτελεί το γεγονός ότι πλέον αυτών, εννέα έργα του προγράμματος με συνολικές δαπάνες 27,2 εκατ. ευρώ μεταφέρθηκαν σε άλλα Επιχειρησιακά Προγράμματα (Αλιείας, Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Αλβανία, Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα-Ιταλία και ΕΠΠΕΡΑΑ), ώστε να αποφευχθεί η απώλεια κοινοτικών πόρων.
Το νέο ΕΣΠΑ εξελίσσεται με πολύ ικανοποιητικούς ρυθμούς και ήδη έχουν δημοπρατηθεί σημαντικά έργα περιβάλλοντος, όπως οι βιολογικοί καθαρισμοί και οι αποχετεύσεις στο παραλιακό «μέτωπο» της Ηπείρου, δράσεις για τις κοινωνικές δομές και την αντιμετώπιση της φτώχειας, ως επίσης και τα πρώτα έργα αναστήλωσης και συντήρησης των πέντε αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου, που εντάσσονται στο Καινοτόμο Πρόγραμμα των Διαδρομών στα αρχαία θέατρα. Ένα πολύ σπουδαίο έργο για την Περιφέρεια Ηπείρου είναι η υπογραφή -έπειτα από πολλές περιπέτειες- της σύμβασης ΣΔΙΤ για την κατασκευή της μονάδας Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων, επιτυγχάνοντας μάλιστα ιδιαίτερα χαμηλό κόστος.
Η Ήπειρος αποδεικνύει ότι και εν καιρώ κρίσης προχωρεί βασικές υποδομές, προωθεί την αναδιάρθρωση των αναπτυξιακών της δομών. Χρειάζεται όμως και την απαραίτητη κρατική αρωγή, ώστε να βελτιωθούν περαιτέρω (και να ολοκληρωθούν) οι βασικές της υποδομές, μεταξύ των οποίων οι κάθετες οδικές συνδέσεις της Ιόνιας Οδού με Κακαβιά, Μαυρομάτι, Πρέβεζα, ο πλήρης εκσυγχρονισμός του αεροδρομίου Ιωαννίνων κ.λπ., έργα που θα βελτιώσουν έτι περαιτέρω το επιχειρηματικό κλίμα και τις αναπτυξιακές της προοπτικές.
