Της Dorli Kahr-Gottlieb,
γενικής γραμματέα του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Υγείας Γκάσταϊν (European Heath Forum Gastein – www.ehfg.org). Συμμετέχει ενεργά στον τομέα της δημόσιας υγείας τα τελευταία 15 χρόνια.
Οικονομική κρίση, εκλογές, δημοψηφίσματα. Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη έχει έρθει αντιμέτωπη με μια σειρά πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων. Είτε μιλάμε για τον νεοεκλεγέντα Γάλλο πρόεδρο Μακρόν και τις αποζημιώσεις των Γάλλων οδοντιάτρων, είτε για τη διάσωση της ελληνικής οικονομίας και τις επιπτώσεις αυτής στις τιμές των φαρμάκων και των προμηθειών, είτε για τον Φάρατζ και τους ισχυρισμούς του ότι το Brexit θα εξοικονομήσει 350 εκατομμύρια λίρες για το βρετανικό σύστημα υγείας, το συμπέρασμα είναι ένα: Τα εθνικά συστήματα υγείας βρίσκονται πολύ συχνά στο επίκεντρο πολλών αμφιλεγόμενων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Παρ’ όλα αυτά, ενώ η υγεία αντιμετωπίζεται συχνά από τους πολιτικούς ως ένα εργαλείο για να προσελκύσουν ψηφοφόρους, έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε πριν βρεθεί πραγματικά στο επίκεντρο των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών.
Η μετατροπή αυτής της πολιτικής ρητορικής σε πραγματικότητα δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Ιδιαίτερα καθώς γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή και άλλες σημαντικές πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις έχουν όλες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική μας υγεία. Αρκετοί πολιτικοί σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν υιοθετήσει την ιδέα της «υγείας σε όλες τις πολιτικές» – αλλά την εφαρμόζουν πραγματικά; Η ερώτηση αυτή θα αποτελέσει τη βάση για τις συζητήσεις στο επερχόμενο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας στο Γκάσταϊν της Αυστρίας τον Οκτώβρη που έχει το θέμα «Υγεία σε όλες τις πολιτικές – ένα καλύτερο μέλλον για την Ευρώπη». Το φόρουμ στοχεύει να μεταφέρει την ιδέα της «υγείας σε όλες τις πολιτικές» σε ένα άλλο επίπεδο – στο επίπεδο της πολιτικής δράσης.
Κοιτώντας πίσω 20 χρόνια, το μέλλον της Ευρώπης τότε είχε μια πολύ διαφορετική προοπτική. Ήταν ένας κόσμος πριν από τη λιτότητα, ξεκινούσε το ευρώ και η ένταξη των νέων μελών ήταν μια πιθανή πραγματικότητα. Στο πρώτο τότε φόρουμ, οι συμμετέχοντες ταξίδευαν για πρώτη φορά στην κοιλάδα του Γκάσταϊν, στην Αυστρία, για να διερευνήσουν τα κοινωνικά και υγειονομικά οφέλη της ζωής στην Ευρώπη. Έτσι ξεκίνησε το πρώτο Ευρωπαϊκό Φόρουμ για την Υγεία, το οποίο έχει πλέον εξελιχθεί σε ένα είδος «Νταβός για την Υγεία» για τους πολιτικούς της Ευρώπης και τους εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα, της κοινωνίας των πολιτών, της επιστήμης και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Πρόκειται για μια ετήσια συνάντηση, κατά την οποία μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να μοιραστούν τη γνώση, την εμπειρία και τις απόψεις τους για την Ευρώπη και τις πολιτικές της.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, βλέπουμε την Ε.Ε. να αγωνίζεται για επιβίωση καθώς πολεμά τον λαϊκισμό, ο οποίος, μεταξύ άλλων παραγόντων, συχνά πηγάζει και από τη λιτότητα. Και όπου υπάρχει λιτότητα, οι κοινωνικοί τομείς είναι οι πρώτοι που αισθάνονται το πρόβλημα. Μια ματιά στους πρόσφατους τίτλους των ελληνικών εφημερίδων αρκεί για να κατανοήσουμε τη σημασία ενός λειτουργικού και βιώσιμου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.
Δεν είναι μόνο η Ελλάδα όμως. Τα συστήματα υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη αγωνίζονται να προσφέρουν στους ασθενείς πρόσβαση σε νέα και καινοτόμα φάρμακα. Τον Μάιο, στο περιθώριο της συνάντησης μεταξύ των υπουργών Υγείας της Ε.Ε. και εκπροσώπων των φαρμακευτικών εταιρειών, οκτώ χώρες, η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Μάλτα, υπέγραψαν τη Διακήρυξη της Βαλέτα, δεσμευόμενες «να συνεργαστούν με πλήρη εμπιστοσύνη, πίστη, αλληλεγγύη και διαφάνεια για καλύτερη πρόσβαση στα φάρμακα». Αυτή η προσπάθεια αποτελεί μια ακόμα πρωτοβουλία, μεταξύ άλλων παρόμοιων, που φανερώνει έντονα την ανάγκη των κρατών-μελών της Ε.Ε. για συνεργασία ώστε να αντιμετωπίσουν τις επικείμενες προκλήσεις για τα εθνικά συστήματα υγείας.
Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη αποτελεί θεμελιώδη ευρωπαϊκή αξία. Ωστόσο, τα συστήματα υγείας βρίσκονται όλο και περισσότερο σε πίεση, καθώς προσπαθούν να προσαρμοστούν στα δεδομένα της μετανάστευσης, της γήρανσης του πληθυσμού και στο αυξημένο βάρος από τις χρόνιες ασθένειες. Όλα αυτά υπό συνθήκες περιορισμένων προϋπολογισμών και ενός συρρικνούμενου εργατικού δυναμικού. Ενώ η υγεία είναι, ως επί το πλείστον, αρμοδιότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. και όχι της ίδιας της ένωσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο γρήγορα με την αξιοποίηση κοινών εμπειριών και συνεργασίας.
Μια σεβαστή μερίδα Ευρωπαίων, και σίγουρα μεταξύ αυτών πολλοί Έλληνες, ενδέχεται να έχουν πολλά να διαμαρτύρονται σχετικά με τα εθνικά συστήματα υγείας και για τον ρόλο της Ε.Ε. στην καθημερινή τους ζωή. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνούν τα οφέλη που τους προσφέρει η Ευρώπη. Ένα ταξίδι σε οποιαδήποτε χώρα στην Ένωση δεν απαιτεί δεύτερη σκέψη όσον αφορά την υγειονομική κάλυψη, μιας και η ευρωπαϊκή κάρτα υγείας δίνει το δικαίωμα πρόσβασης σε κρατική υγειονομική περίθαλψη σε οποιαδήποτε από τις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Επίσης, χάρη στην Ε.Ε. μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι τα τρόφιμα στο τραπέζι μας είναι ασφαλή για κατανάλωση. Η συνεργασία μεταξύ EUROPOL και INTERPOL αντιμετωπίζει την απάτη σε τρόφιμα σε παγκόσμια κλίμακα, εξασφαλίζοντας ότι τα τρόφιμα που εισέρχονται στην Ευρώπη είναι αυτά που πρέπει. Επίσης, καθώς παρατηρούμε μια επικίνδυνη αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας, του διαβήτη τύπου 2 και των καρδιαγγειακών παθήσεων, η συζήτηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα, την εμπορία τροφίμων και τον υγιεινό τρόπο ζωής είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους Ευρωπαίους.
Κοιτάζοντας προς το φετινό Φόρουμ, είναι σαφές ότι η συζήτηση για την Ευρώπη και τις πολιτικές της θα είναι σημαντική. Με κύριο θέμα «Υγεία σε όλες τις πολιτικές», θα συζητήσουμε για τον ρόλο της τοπικής διακυβέρνησης, την παροχή κινήτρων για την προαγωγή της υγείας στις πόλεις, την ενδυνάμωση των κοινωνιών για την υπέρβαση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, τη βελτίωση των πολιτικών για τα τρόφιμα, τη διερεύνηση των δυνατοτήτων των χώρων εργασίας για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, το περιβάλλον και την υγεία. Άλλες θεματικές θα περιλαμβάνουν συζητήσεις για τα συστήματα υγείας, την πρόσβαση στα φάρμακα, την καινοτομία και τα δεδομένα.
Ελπίζουμε ότι αρκετοί Έλληνες συμμετέχοντες από τους τομείς της πολιτικής, των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των ενώσεων ασθενών θα μπορέσουν να παραβρεθούν, καθώς υπάρχουν πολλά να πουν και να μάθουν για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το ελληνικό σύστημα υγείας. Με τόσα ενδιαφέροντα θέματα, ελπίζω ότι θα βρεθείτε από τις 4 έως τις 6 Οκτωβρίου 2017 στην Αυστρία για να γιορτάσουμε μαζί την 20ή επέτειο του Φόρουμ.
