Των Δημήτρη Αποστολίδη και Ράλλη Ρετέλα
Εύλογα θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί τι είναι τα «πράσινα ομόλογα» (γνωστά και ως «Green Bonds») που όλο και περισσότερο ακούμε γύρω μας και πώς μπορούν, άραγε, να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της χώρας μας; Η κεντρική ιδέα των Green Bonds και γενικότερα των Social Bonds τα οποία κυκλοφορούν στις διάφορες χρηματιστηριακές αγορές, είναι ουσιαστικά οι επενδύσεις κεφαλαίων σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνα έργα (projects) που αναλαμβάνουν να φέρουν εις πέρας επιχειρήσεις και δημοτικοί ή κρατικοί φορείς ανά τον κόσμο.
Ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων έργων είναι η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, εγκαταστάσεων και μηχανολογικού εξοπλισμού ή ακόμα και η υλοποίηση μιας καινοτόμου ιδέας με περιβαλλοντική χροιά, όπως η περίπτωση της Apple για την αποδοτικότερη ανακύκλωση των υλικών από απαξιωμένες ηλεκτρονικές συσκευές.
Η δυναμική που παρουσιάζουν σήμερα τα Green Bonds αποτυπώνεται, από το «Climate Bonds Initiative», στην έκδοση με τίτλο: «Green Bonds: The State of the market 2018». Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτής, η αθροιστική έκδοση πράσινων ομολόγων, από το 2007 έως σήμερα, ξεπερνά τα ΗΠΑ $ 520 δισ. Η ισχυρή ζήτηση που εμφανίζεται από πλευράς επενδυτών και κυβερνήσεων λόγω και της συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή, εκτοξεύουν τις εκτιμήσεις των εκδόσεων για το 2019 στα ΗΠΑ $ 250 δισ. Το 2018 το αντίστοιχο ποσό ανήλθε σε ΗΠΑ $ 167,6 δισ.
Οι 5 μεγαλύτερες χώρες και εκδότες πράσινων ομολόγων το 2018
Μεταξύ των χωρών που έχουν ήδη αξιοποιήσει αυτά τα χρηματοοικονομικά εργαλεία είναι: η Γαλλία (άντλησε περί τα ευρώ 7 δισ.), το Βέλγιο (ευρώ 4,5 δισ.), η Πολωνία (ευρώ 2 δισ.), η Ολλανδία, καθώς και οι ΗΠΑ, Κολομβία, Βραζιλία, Περού, Ουρουγουάη, Αργεντινή και Χιλή. Στο σημείο αυτό, αναφέρουμε πως το 2018 η Ευρώπη, βάσει δημοσιευμένων στοιχείων, ήταν πρώτη στο ρυθμό αύξησης εκδόσεων τέτοιων ομολόγων.
Η Ελλάδα δεν αναφέρεται πουθενά στην ανωτέρω ανάλυση της αγοράς για τα Green Bonds. Όμως θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε συγκεκριμένες περιοχές ή κλάδοι της εθνικής οικονομίας αποκτήσουν μεγαλύτερη πρόσβαση στις αγορές και ταυτόχρονα υποστηρίξουν την έξοδο της χώρας μας στις αγορές. Από τον επιχειρηματικό κλάδο, η ναυτιλία είναι μια υποψήφια δραστηριότητα, λόγω των κανονισμών και σχετικών υποχρεώσεων που θα τεθούν σε εφαρμογή στο εγγύς μέλλον.
Μια άλλη σημαντική περιοχή ενδιαφέροντος είναι η τοπική αυτοδιοίκηση γενικότερα. Λαμβάνοντας υπόψη τη στενότητα πόρων που πολλοί δήμοι και περιφέρειες αντιμετωπίζουν, θα μπορούσαν να αναζητήσουν επιπλέον χρηματοδότηση-πόρους μέσω των Green Bonds προκειμένου να επιτύχουν βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών τους.
Τα ανωτέρω μπορούν να επιτευχθούν, εφόσον πληρούνται οι τυπικές προϋποθέσεις έκδοσης και χαρακτηρισμού των συγκεκριμένων ομολόγων (π.χ. Climate Bonds Standard, Green Bond Principles κ.α.) από την επιχείρηση ή τον φορέα.
Παραδείγματα πόλεων/ δήμων, οργανισμών κοινής ωφέλειας και επιχειρήσεων οι οποίοι έχουν επιτυχώς χρησιμοποιήσει τα νέα χρηματοοικονομικά εργαλεία, και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στη χώρα μας για αντίστοιχους σκοπούς, είναι τα ακόλουθα:
Στη Νότια Αφρική, η πόλη του Cape Town το 2017 εξέδωσε ομόλογο ύψους ΗΠΑ $ 75 εκατ. με στόχο να προβεί στην υλοποίηση του στρατηγικού της σχεδιασμού για την κλιματική αλλαγή μέσω έργων αναβάθμισης των κτηριακών της εγκαταστάσεων, συστημάτων διαχείρισης των υδάτινων πόρων, επεξεργασίας αστικών λυμάτων καθώς και αποκατάστασης-προστασίας των παράκτιων δομών.
Η Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης, μέσω ενός πλαισίου δεσμεύσεων που έχει αναπτύξει για τη βιωσιμότητα, μπορεί να εκδίδει πράσινα ομόλογα. Τα κεφάλαια που συγκεντρώνονται από τα ομόλογα διατίθενται για περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς σκοπούς με απώτερο στόχο την προστασία των κοινωνικά ευαίσθητων ομάδων. Παραδείγματα τέτοιων παρεμβάσεων αποτελούν τα έργα προσιτής κοινωνικής στέγασης, παροχή επαγγελματικής εκπαίδευσης σε νέους και ενσωμάτωση των ευάλωτων ομάδων, αντιμετώπιση της μακροχρόνιας ανεργίας και ενίσχυση του τοπικού συστήματος υγείας.
Το 2014, η Υπηρεσία Ύδρευσης και Αποχέτευσης της Columbia των ΗΠΑ εξέδωσε ομόλογο ύψους ΗΠΑ $ 350 εκατ. για τη μερική χρηματοδότηση του έργου βελτίωσης των υποδομών διαχείρισης και απόθεσης των λυμάτων. Η παραπάνω έκδοση ήταν ιστορικής σημασίας μιας και ήταν η πρώτη στην ιστορία των ΗΠΑ.
Η σουηδική πόλη του Gothenburg ήταν η πρώτη πόλη που εξέδωσε το 2013 πράσινο ομόλογο και έκτοτε επανέκδωσε και άλλα μέχρι το 2017 για διάφορα έργα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων, μεταξύ των οποίων: χρήση ηλεκτρικών Ι.Χ., ποδηλατοδρόμοι, ενεργειακά αποδοτικοί σηματοδότες, τηλεθέρμανση, πεζοδρομήσεις και δενδροφυτεύσεις.
Τέλος, ο ιαπωνικός όμιλος NYK είναι πρωτοπόρος στην έκδοση πράσινων ομολόγων στον ναυτιλιακό κλάδο με σκοπό τη χρηματοδότηση φιλικών προς το περιβάλλον έργων, όπως είναι οι πράσινες μετασκευές πλοίων, που σκοπό έχουν τη μείωση των οξειδίων του θείου (SOx) και του αζώτου (NOx), ώστε να συμμορφώνονται με τα όσα ορίζουν ο ΙΜΟ και η Ε.Ε. για τις εκπομπές των πλοίων από το 2020. Το παράδειγμα της NYK ακολούθησε η Evergreen με την έκδοση παρόμοιου Green Bond.
Έχοντας ως γνώμονα την προώθηση του «κοινού καλού» σε παγκόσμιο επίπεδο, από τα προαναφερθέντα παραδείγματα γίνεται αντιληπτό πως, άμεσα ή έμμεσα, τα πράσινα χρηματοοικονομικά εργαλεία, μέσω των κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνων έργων που χρηματοδοτούν, μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη επτά από τους δεκαεπτά Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ-Sustainable Development Goals) του ΟΗΕ. Αυτοί οι στόχοι είναι οι ακόλουθοι: 6-Καθαρό νερό και αποχέτευση, 7-Φθηνή και καθαρή ενέργεια, 9-Βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές, 11-Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες, 13-Δράση για το κλίμα, 14-Ζωή στο νερό και 15-Ζωή στη στεριά.
