Του Νάσου Μιχελή,
δικηγόρου, LLM Μονάχου Γερμανίας, ειδικού σε θέματα δικαίου Ενέργειας
Στα μέσα του περασμένου Αυγούστου δημοσιεύτηκε η Yπουργική Aπόφαση ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123 (ΦΕΚ Β 4333/12.8.2022), βάσει της εξουσιοδότησης του άρθρου 89 του νόμου 4951/2022, η οποία κατάργησε το προηγούμενο νομικό πλαίσιο για τη χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης (ΟΠΣ) σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Άμεσα ενδιαφερόμενοι είναι ιδιώτες παραγωγοί ενέργειας, από τον χώρο των φωτοβολταϊκών και των αιολικών πάρκων κυρίως, των οποίων τα έργα πρόκειται να διασυνδεθούν με το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας.
Με την παραπάνω Υπουργική Απόφαση δημιουργείται μία κατηγοριοποίηση για χορήγηση ΟΠΣ, βάσει προτεραιοτήτων, σε έργα ΑΠΕ τα οποία πρόκειται να υλοποιηθούν, ενώ παράλληλα τίθεται, εντός των παραπάνω κατηγοριών, μία σειρά από όρους, προϋποθέσεις και περιορισμούς.
Το προηγούμενο νομικό πλαίσιο είχε ως βασική παράμετρο για τη χορήγηση ΟΠΣ τη χρονική σειρά βάσει πληρότητας της κάθε αίτησης. Το νέο πλαίσιο δημιούργησε νέες προτεραιότητες και περιορισμούς, φέρνοντας ανατροπή στη σειρά που είχαν έργα με το προηγούμενο καθεστώς, με αποτέλεσμα κάποια έργα ΑΠΕ με την παραπάνω ΥΑ να αποκτήσουν προτεραιότητα έναντι άλλων έργων ΑΠΕ, ανατρέποντας την προσδοκία που είχαν τα τελευταία για λήψη Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης (ΟΠΣ).
Όπως είναι γνωστό, η χορήγηση ΟΠΣ από τους διαχειριστές στους φορείς των έργων ΑΠΕ έχει καταστεί το σημαντικότερο πρόβλημα για την ανάπτυξη της σχετικής αγοράς, λόγω των περιορισμένων δικτύων στην ελληνική επικράτεια και της περιορισμένης χωρητικότητάς τους.
Η ανάπτυξη των έργων ΑΠΕ να σημειώσουμε ότι ενισχύεται από την Ε.Ε. τις τελευταίες δεκαετίες στο πλαίσιο της ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης και των μέτρων για την κλιματική αλλαγή. Ειδικά μετά την πολεμική επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία και τους ρωσικούς εκβιασμούς στην ενέργεια, η ανάγκη της ολοκλήρωσής τους έχει γίνει επιτακτική και αυτό εκφράστηκε τους τελευταίους μήνες μέσω του προγράμματος REpower EU.
Και ενώ στη χώρα μας υπάρχει μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον και διαθέσιμα κεφάλαια για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ, δεσπόζει το πρόβλημα με τις δυνατότητες των δικτύων ενέργειας να δεχθούν τη διασύνδεση των σχεδιαζόμενων έργων.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα δημόσιο αγαθό, προς το παρόν σε μικρή επάρκεια, για το οποίο η πολιτεία θα έπρεπε να εστιάσει το ενδιαφέρον της, προχωρώντας με ταχείς ρυθμούς στην κατασκευή δικτύων, ειδικά όταν στόχος είναι να καταστήσουμε τη χώρα ενεργειακό κόμβο. Επιπλέον, όμως, επειδή ακριβώς είναι ένα δημόσιο αγαθό, η διάθεσή του πρέπει να γίνεται βάσει των αρχών της ισότητας, της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικούμενου και της διαφάνειας, χωρίς αυθαίρετες και άδικες ρυθμίσεις.
Η κανονιστική πρωτοβουλία του υπουργείου, μέσω της έκδοσης της υπουργικής απόφασης ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123, απέβλεψε στη θέσπιση προτεραιοτήτων, προκειμένου να ρυθμιστεί ορθολογικά η κατανομή ενός δημόσιου αγαθού, αυτού της διασύνδεσης μέσω της χορήγησης οριστικών προσφορών σύνδεσης έργων ΑΠΕ με το σύστημα και το δίκτυο από τους διαχειριστές ΑΔΜΗΕ Α.Ε. και ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. αντίστοιχα.
Με την υπουργική απόφαση γίνεται διαχωρισμός σε ομάδες και υποομάδες προτεραιοτήτων, με κριτήρια, μεταξύ άλλων, την απόσταση των μεγάλων έργων από τα σύνορα της χώρας, την υπαγωγή τους στις στρατηγικές επενδύσεις, τη θέση τους στις απολιγνιτοποιημένες περιοχές, τον συνδυασμό τους με μονάδες αποθήκευσης ενέργειας, τη σύναψη διμερών συμβάσεων με τελικούς μη οικιακούς πελάτες. Σε όσο υψηλότερη ομάδα και υποομάδα υπάγεται ένα υποψήφιο έργο, τόσο μεγαλύτερο προβάδισμα έχει η εξέταση της αίτησής του για χορήγηση ΟΠΣ.
Μία επίσης σημαντική ρύθμιση είναι η περικοπή της ισχύος των έργων κατά 20% σε σχέση με την ισχύ της βεβαίωσης παραγωγού, κάτι που δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούν περισσότερα έργα στο σύστημα.
Αν και κάποιες από τις παραπάνω προτεραιότητες μπορούν να δικαιολογηθούν ως έναν βαθμό, δεν συμβαίνει το ίδιο με την πλειονότητα των περιορισμών της Υπουργικής Απόφασης, οι οποίοι προκαλούν αδικίες μεταξύ των υποψήφιων προς υλοποίηση έργων.
Συγκεκριμένα τίθενται ανομοιογενώς όροι σε κάποιες ομάδες ενώ σε κάποιες άλλες όχι, σε άλλες περιφέρειες αθροίζονται τα έργα του ίδιου παραγωγού για προτεραιότητα και σε άλλες όχι, τίθενται διαφορετικά όρια ισχύος εκάστου έργου για να λάβει προτεραιότητα ανά περιφέρεια, ενώ δεν υπάρχει ποτέ δικαιολόγηση για το ύψος του ορίου ισχύος εκάστου έργου που του δίνει ή δεν του δίνει προτεραιότητα. Επίσης τίθενται όρια συνολικής διατιθέμενης ισχύος ανά περιφέρεια χωρίς κάποια επεξήγηση.
Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, εντελώς αυθαίρετα, υπάρχει ο όρος ότι αιτήσεις με πληρότητα μέχρι την 31η.12.2020 που έχουν υποβληθεί στον Διαχειριστή του Συστήματος εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι άλλων αιτήσεων και δεν εντάσσονται σε ομάδες προτεραιότητας.
Με τους όρους αυτούς, όμως, οι οποίοι δεν έτυχαν κάποιας διαβούλευσης με φορείς της αγοράς, παρακάμφθηκαν έργα που με το προηγούμενο καθεστώς ήταν ήδη ψηλά στη σειρά προτεραιότητας για ΟΠΣ και τώρα εντάχθηκαν στην τελευταία κατηγορία προτεραιότητας.
Έλληνες και ξένοι επενδυτές αιφνιδιάστηκαν, καθώς προσκλήθηκαν να επενδύσουν στη χώρα στον τομέα των ΑΠΕ δείχνοντας εμπιστοσύνη σε ένα νομικό πλαίσιο στο οποίο θεμελίωσαν δικαιώματα τα οποία ανατράπηκαν σε μία ημέρα.
Ξένες εταιρείες επένδυσαν σε ελληνικό επιστημονικό δυναμικό, παρέδωσαν εγγυητικές επιστολές τεραστίων ποσών σε αρχές και φορείς αδειοδότησης και χρηματοδότησαν άμεσα την ανάπτυξη των έργων τους στην ελληνική περιφέρεια, αλλά ξαφνικά εντάχθηκαν στην τελευταία κατηγορία προτεραιότητας της παραπάνω υπουργικής απόφασης (την ΣΤ’) για να λάβουν ΟΠΣ.
Το υπουργείο, για να αποφύγει τις εντεινόμενες διαμαρτυρίες των επενδυτών και κινήσεις αμφισβήτησης της νομικής ορθότητας πολλών ρυθμίσεων της υπουργικής απόφασης, οι οποίες θα προκαλέσουν αναταραχή, έχει τη δυνατότητα άμεσα και σε συνεννόηση με τους θεσμικούς φορείς της αγοράς, μέσα από μία νέα υπουργική απόφαση να συμπληρώσει αβλεψίες και αδικίες, επαναφέροντας το φιλοεπενδυτικό κλίμα που επικράτησε το προηγούμενο διάστημα στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πριν να είναι αργά και πριν δούμε επενδυτές να αποχωρούν από την Ελλάδα.
