Του Βασίλη Κορκίδη,
προέδρου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ της ενεργειακής κρίσης, που ταλανίζει όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και του «ρωσικού χειμώνα», που επιχειρεί να φέρει στην Ευρώπη η ηγεσία του Κρεμλίνου, είναι σίγουρο ότι θα αποτελέσει όχι μόνο αντικείμενο συγγραφής αναλύσεων, αλλά και διδασκαλίας το μεταπροσεχές διάστημα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, και όχι μόνο. Ο χειμώνας που έρχεται είναι σίγουρο ότι θα δοκιμάσει την ανθεκτικότητα της ενιαίας αγοράς ενέργειας με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την επιχειρηματικότητα. Η πλήρης και επ’ αόριστον διακοπή του αγωγού Nord Stream 1 από τη Ρωσία έχει προκαλέσει τη μεγάλη αύξηση και μεταβλητότητα των τιμών ενέργειας και ιδίως του φυσικού αερίου. Το αποτέλεσμα είναι η πυροδότηση του πληθωρισμού με επιπτώσεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενώ αυξητικές είναι οι πιέσεις σε ευάλωτους και μεσαίους καταναλωτές. Επιπλέον, οι συνθήκες μειωμένης ηλεκτροπαραγωγής, που προκλήθηκαν από τη θέση εκτός λειτουργίας πυρηνικών εργοστασίων, τη χαμηλή διαθεσιμότητα των υδροηλεκτρικών σταθμών και τον περιορισμό των δυνατοτήτων μεταφοράς άνθρακα από τον Ρίνο και άλλα ποτάμια εξαιτίας της χαμηλής στάθμης νερού. Έτσι, στην ηλεκτροπαραγωγή κυριάρχησε και συνεχίζει να κυριαρχεί και να ταλαιπωρεί το ακριβό φυσικό αέριο σε συνάρτηση με τις τιμές των δικαιωμάτων ρύπων.
ΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα αυξηθούν κατά 2 τρισ. ευρώ στο αποκορύφωμά τους στις αρχές του επόμενου έτους, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για κεντρική παρέμβαση, σύμφωνα με αναλυτές της Goldman Sachs, ενώ άλλοι αναλυτές εκτιμούν, όπως μετέδωσε το Bloomberg, ότι, στο αποκορύφωμά τους, οι λογαριασμοί ενέργειας θα αντιπροσωπεύουν περίπου το 15% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ευρώπης. Ο φετινός χειμώνας θα είναι δύσκολος ιδιαιτέρως στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έχει ήδη το υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη και θα δει τους χειμερινούς λογαριασμούς να εκτοξεύονται κατά περίπου 178%. Η Ολλανδία, με τα υψηλότερα τιμολόγια φυσικού αερίου, αναμένει επίσης τριψήφιες αυξήσεις. Ο συνολικός λογαριασμός για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πλησιάζει τα 379 δισ. ευρώ, με βάση τις νέες ανακοινώσεις και στοιχεία του «think tank Bruegel». Είναι μάλιστα πιθανό να αυξηθεί αν οι παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αγορά δεν αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα, αφού η μείωση από τα κράτη-μέλη της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% και η προσπάθεια να το αποθηκεύσουν μπορεί να εξοικονομήσει έως και 45 δισ. κυβικά μέτρα. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι είναι προφανές πως μέχρι της ενάρξεως του πολέμου στην Ουκρανία δεν υπήρχε «plan b» για υποκατάσταση του φυσικού αερίου. Κατά συνέπεια η Ε.Ε. δεν εφάρμοσε την παροιμία «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν». Τώρα η Ε.Ε.- 27 τρέχει να αντιμετωπίσει έναν ζοφερό ευρωπαϊκό χειμώνα και ταυτόχρονα προσπαθεί να αυξήσει τους στόχους της για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση, αφιερώνοντας σημαντικούς πόρους για την επίτευξή τους, με το σχέδιο REPowerEU, που πρέπει επίσης να επιταχυνθεί. Άλλωστε, μια προσέγγιση-εκτίμηση της McKinsey δείχνει ότι μόνο η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών θα μπορούσε να παρέχει περίπου 45-55 TW/h επιπλέον ετησίως έως το 2030. Στις ΗΠΑ ήδη θεσπίστηκε ειδικός νόμος, δίνοντας ώθηση σε μια τεράστια γκάμα τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, από ηλιακά και αιολικά συστήματα, και ηλεκτρικά οχήματα, μέχρι τη δέσμευση άνθρακα και το πράσινο υδρογόνο. Η Ιαπωνία επιδιώκει μια ενεργειακή επανεκκίνηση και πρόκειται να κατασκευάσει περισσότερους πυρηνικούς σταθμούς για να επεκτείνει άλλες ζωτικής σημασίας τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών με το σχέδιο πράσινου μετασχηματισμού GX. Η Κίνα συνεχίζει να σπάει ρεκόρ στις ποσότητες ΑΠΕ και ηλεκτρικών οχημάτων που προσθέτει κάθε χρόνο. Η Ινδία μόλις έκανε ένα καίριο βήμα προς τη δημιουργία μιας αγοράς άνθρακα και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων και συσκευών. Σήμερα, υπό το κράτος των περιστάσεων, οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ασκούν σκληρή πίεση για καθαρή ενέργεια η οποία αποτελούσε μέρος της πολιτικής για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, αλλά όχι για την πλήρη υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων, μεταξύ των οποίων φυσικά και το LNG.
ΔΙΑΝΥΟΥΜΕ μια πολεμική περίοδο διεθνούς ενεργειακής κρίσης και η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να στηρίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ανακοινώνοντας εγκαίρως ένα νέο πακέτο στήριξης 1,92 δισ. ευρώ για τον Σεπτέμβριο. Εφαρμόζει έναν «κόφτη» στην επιδότηση του ρεύματος με πλαφόν στην κατανάλωση και σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση ενέργειας, αρχικά στον δημόσιο τομέα, επιχειρεί να περιορίσει τη κατανάλωση με στόχο τη μείωση της δαπάνης. Παράλληλα με το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης διατηρεί τη δυνατότητα για στοχευμένα μέτρα υπέρ νοικοκυριών και επαγγελματιών σε μηνιαία βάση, που το 2022 θα ξεπεράσουν τα 10 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα, θα λειτουργεί ένας μόνιμος μηχανισμός αντιστάθμισης κινδύνου, που θα τροφοδοτείται από έναν νέο αποθεματικό λογαριασμό. Το ερώτημα είναι εάν το πλαφόν θα αφορά στο μέλλον τις επιχειρήσεις με μεσαίες και μεγάλες καταναλώσεις ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς επίσης πώς οι παρεμβάσεις μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου θα έχουν τη μικρότερη δυνατή επίπτωση στη βιομηχανική παραγωγή. Σε εθνικό επίπεδο ομολογουμένως γίνεται φιλότιμη προσπάθεια να προστατευθούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις απέναντι στο ακραίο ενεργειακό κόστος, ουδετεροποιώντας την απειλή συρρίκνωσης της αντοχής της κοινωνίας μας με την υλοποίηση όλων των σχεδίων που αφορούν την ενεργειακή επάρκεια ενός δύσκολου χειμώνα.
Η Ε.Ε. επιτέλους συνειδητοποίησε ότι ήρθε η ύστατη ώρα να λάβει άμεσα γενναίες αποφάσεις ικανές να δημιουργήσουν ενεργειακή ασφάλεια τον φετινό χειμώνα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα είναι αδύνατο να υπολογιστούν. Η ανησυχία για τις επιπτώσεις του ασφυκτικού «ανοδικού σπιράλ» του ενεργειακού κόστους στην επιχειρηματικότητα είναι παραπάνω από έντονη, καθώς κάθε εταιρεία προσπαθεί να μάθει πόσο σύντομα θα μειωθούν οι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου, για να μπορέσει να κοστολογήσει την παραγωγή, να καθορίσει την τιμή πώλησης, να γνωρίζει το κόστος αντικατάστασης και να μάθει εάν τελικά κερδίζει ή χάνει από τη λειτουργία της. Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς υποστηρίζει την ανάπτυξη όλου του φάσματος των ΑΠΕ με προτάσεις όπως την «3Α» στα συναρμόδια υπουργεία για την κάλυψη των επιχειρηματικών αναγκών ηλεκτροδότησης με αυτοπαραγωγή, αποθήκευση και αυτοκατανάλωση, κάτω από προϋποθέσεις τεχνικών συμβουλών και ενεργειακών ελέγχων, αλλά με άμεση σύνδεση στους υφιστάμενους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η Ε.Ε. πρέπει εδώ και τώρα να αναλάβει «να πληρώσει τον λογαριασμό» της αναξιόπιστης συνεργασίας και ενεργειακής εξάρτησης που δημιούργησε, όπως και όσο ακριβά πληρώνονται τα λάθη στην επιχειρηματικότητα.
