Του Μάκη Μάτσα,
προέδρου Δ.Σ. Minos EMI Α.Ε. – Universal και προέδρου Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
Η ΕΚΘΕΣΗ «Λίθινες Διαδρομές – Ιστορίες από Πέτρα: Εβραϊκές επιγραφές στην Ελλάδα», που διοργάνωσε το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας σε συνεργασία με το Επιγραφικό Μουσείο, εγκαινιάστηκε προ ημερών με επιτυχία. Tα εγκαίνια τίμησε με την παρουσία της η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία στην ομιλία της χαρακτήρισε πολύ εύστοχα τις αρχαίες επιγραφές με «λαλούντες λίθους». Και όντως οι επιγραφές που εξετέθησαν στην έκθεση αυτή «λάλησαν» με απόλυτη ειλικρίνεια και αποκατέστησαν την ιστορική αλήθεια του εβραϊκού στοιχείου στην Ελλάδα όπως ακριβώς διαδραματίστηκε από τον 4ο π.Χ. αιώνα.
Η ΕΚΘΕΣΗ αυτή, πέρα από ένα προσωπικό στοίχημα ζωής, αποτελεί και το επιστέγασμα μιας προσπάθειας ετών που αλλάζει τα δεδομένα στην ιστορική ανίχνευση των εβραϊκών πληθυσμών στη χώρα μας. Η συγκεκριμένη έκθεση είναι ακριβώς αυτό που είχα στο μυαλό μου ως ιδανικό από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα την ευθύνη της προεδρίας του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας. Ήθελα ένα μουσείο που θα κάνει την είδηση. Ένα μουσείο που δεν θα είναι ένας παθητικός οργανισμός με μόνο προορισμό τη συλλογή και συντήρηση αντικειμένων. Αλλά ένα μουσείο που θα αποδεικνύεται σε ζωντανό, δυναμικό και δραστήριο οργανισμό, που θα δημιουργεί τάσεις. Ένα μουσείο-σχολή κι όχι ένα μουσείο-αρχείο.
ΤΗΝ ΑΦΟΡΜΗ έδωσε ο οραματισμός της διευθύντριας του μουσείου μας, της αρχαιολόγου Ζανέτ Μπαττίνου, για την πολυετή έρευνα και τη δημιουργία του «Συντάγματος Ιουδαϊκών και Εβραϊκών Επιγραφών από την Ηπειρωτική και Νησιώτικη Ελλάδα». Η Ζανέτ Μπαττίνου μαζί με τους συνεργάτες της και ιδιαίτερα την αρχαιολόγο Αναστασία Λουδάρου και μια διεθνή επιτροπή επιστημόνων, αρχαιολόγων και ιστορικών κατόρθωσαν ύστερα από 20 χρόνια επίπονης εργασίας να παραδώσουν το 2018 την έκδοση αυτή στο παγκόσμιο κοινό. Το Corpus, αφενός τιμήθηκε το 2019 από την Ακαδημία Αθηνών και αφετέρου μας έδωσε την ιδέα της παρούσας έκθεσης, την οποία πραγματοποιήσαμε με την πολύτιμη συνεργασία του Επιγραφικού Μουσείου και του διευθυντή του δρος Αθανασίου Θέμου.
Η ΕΚΘΕΣΗ αυτή έχει πολυσήμαντη σημασία διότι:
πρώτον, τεκμηριώνει την ύπαρξη και την παρουσία των Εβραίων στον ελλαδικό χώρο από τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα,
δεύτερον, αναδεικνύει το εβραϊκό στοιχείο στην Ελλάδα ως μια από τις αρχαιότερες καταγεγραμμένες θρησκευτικές και πολιτισμικές κοινότητες της Ευρώπης και
τρίτον, τονίζει και αναδεικνύει το πολυπολιτισμικό παρελθόν της πατρίδας μας, της Ελλάδας.
Ο ΤΡΟΠΟΣ της έκθεσης αποτελεί μια μουσειακή καινοτομία από μόνος του, καθώς εξασφαλίζει έναν ανανεωμένο διάλογο του παρελθόντος με το παρόν. Μέρος της κοινής μουσειακής παρουσίασης αποτελεί η έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «Τέχνη της Μνήμης και της Μνημόνευσης», που παρουσιάζεται στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, με την επιμέλεια του Βίκτωρ Κοέν, και συνδυάζει δέκα αρχαίες επιγραφές και αντικείμενα με ισάριθμα έργα σύγχρονης τέχνης. Προτείνει μια νέα ανάγνωση του αρχαιολογικού υλικού μέσα από τη σύγχρονη ματιά καλλιτεχνών από τον κόσμο των καλών και των εφαρμοσμένων τεχνών, μια πρώτη προσπάθεια επικοινωνίας με τα συγκεκριμένα κατάλοιπα ενός κόσμου που δεν υπάρχει πια.
ΣΥΝΟΛΙΚΑ, η έκθεση συμβάλλει στην ανάδειξη του παραδείγματος συμβίωσης και συνύπαρξης κουλτουρών, γλωσσών, παραδόσεων και εθίμων που έρχεται στην επιφάνεια και όλοι εμείς που συμβάλαμε ελπίζουμε να εμπνεύσει προς την κατεύθυνση της κατανόησης της αξίας της διαφορετικότητας και της αλληλοκατανόησης ως όπλα στη μάχη ενάντια στη μισαλλοδοξία και την κάθε είδους συνωμοσιολογία.
