Του Ολύμπιου Παπαδημητρίου
Προέδρου Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος και γενικού διευθυντή Novo Nordisk
Η πανδημία του Covid-19 έφερε στο φως σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τα κενά στα συστήματα υγείας, τα οποία οφείλονται κυρίως στην υποχρηματοδότηση και στις πολυετείς στρεβλώσεις. Ταυτόχρονα, η δημογραφική κατάσταση, όπως η αύξηση του πληθυσμού (άνω των 65 ετών), τα χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και η αυξημένη συχνότητα των νεοπλασιών, συνεπάγονται την αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και φαρμάκων, επιβαρύνοντας τα δημόσια οικονομικά.
Η ανάγκη πλέον τα συστήματα υγείας να καταστούν δημοσιονομικά βιώσιμα είναι επιτακτική, αλλά και εφικτή. Σε αυτό το πλαίσιο και παρά τις παραπάνω αντιξοότητες, η φαρμακοβιομηχανία (EFPIA και ΣΦΕΕ) είναι αισιόδοξη για ένα πιο υγιές μέλλον για την Ευρώπη. Αρκεί να διδαχθούμε από αυτά που βιώσαμε κατά την περίοδο της πανδημίας και να τεθεί η υγεία σε πολιτικό και δημόσιο επίπεδο σε πρώτο πλάνο, ενδυναμώνοντας τα συστήματα υγείας. Καλύτερη υγεία σημαίνει καλύτερη ποιότητα ζωής, ανάπτυξη της οικονομίας και αύξηση της παραγωγικότητας.
Πρώτα απ’ όλα, η διασφάλιση του μέλλοντος των συστημάτων υγείας ξεκινά με τη χρηματοδότησή τους βάσει των πραγματικών αναγκών των χωρών. Οι δαπάνες υγείας δεν είναι κόστος πλέον για τις κυβερνήσεις ή στόχος για βραχυπρόθεσμο περιορισμό του κόστους, αλλά κοινωνική επένδυση τόσο στην ευημερία των πολιτών όσο και στην ανάπτυξη.
Στη χώρα μας, η Πολιτεία ξοδεύει πολύ λιγότερα χρήματα για την υγεία και ειδικότερα για το φάρμακο συγκριτικά με τις χώρες τόσο της Νότιας όσο και της Δυτικής Ευρώπης και η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν επαρκεί για να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού της χώρας. Ωστόσο η περιορισμένη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν συνοδεύεται από μέτρα περιορισμού της χρήσης φαρμάκων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται υπέρβαση δαπάνης η οποία καλύπτεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες, μέσω υποχρεωτικών επιστροφών (clawback και rebates), οι οποίες πλέον έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη και συνεχίζουν να αυξάνονται διαρκώς χωρίς καμία πρόβλεψη. Η υγειονομική κρίση που δημιούργησε η πανδημία οδήγησε όλες τις κυβερνήσεις σε αναμόρφωση των κονδυλίων τους για τη δημόσια υγεία. Αυτό πρέπει να γίνει και στη χώρα μας.
Επιπρόσθετα, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ενδυνάμωση των συστημάτων υγείας σημαίνει υιοθέτηση των μεταρρυθμιστικών εργαλείων που χρειαζόμαστε – όπως η ψηφιοποίηση και η καινοτομία που δημιουργεί αξία για τους ασθενείς, τα υγειονομικά συστήματα και την κοινωνία στο σύνολό της.
Η ενδυνάμωση των συστημάτων υγείας πρέπει να υλοποιηθεί με βάση τους παρακάτω πέντε άξονες:
1. Ανθρωποκεντρικότητα ή ασθενοκεντρικότητα: Παρά το γεγονός πως η υγειονομική περίθαλψη πρέπει να έχει επίκεντρο τον ασθενή, δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί στα συστήματα υγείας ούτε στο σύνολό τους ούτε με ολοκληρωμένο τρόπο. Η ανθρωποκεντρικότητα ή ασθενοκεντρικότητα θα πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε μελλοντικό σύστημα υγείας, στηρίζοντας τους ασθενείς και δημιουργώντας ενεργούς εταίρους και συνεργάτες. Από την πλευρά μας ως φαρμακοβιομηχανία αναπτύσσουμε θεραπείες που καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών και στηρίζουμε ενεργά την προσπάθεια ώστε τα συστήματα υγείας να προσανατολίζονται στην ικανοποίηση των αναγκών των ασθενών, στη βελτίωση της υγείας τους και της καθημερινότητάς τους. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε μια σταθερή αμφίδρομη επικοινωνία με αμοιβαίο σεβασμό και πνεύμα συνεργασίας με τους συλλόγους ασθενών και στο πλαίσιο αυτό δουλεύουμε και στο ΣΦΕΕ Patients Think Tank.
2. Έμφαση στις εκβάσεις: Επόμενη βασική αρχή των συστημάτων υγείας είναι η επίτευξη των καλύτερων δυνατών εκβάσεων -μεγιστοποιώντας την αξία των χρησιμοποιούμενων πόρων- και θα πρέπει να τα χαρακτηρίζει σε όλη τους την έκταση. Από τις υπηρεσίες, τους τομείς θεραπείας, τις ομάδες ασθενών έως και τα φάρμακα. Ο φαρμακευτικός κλάδος έχει δεσμευτεί να μεγιστοποιήσει την αξία των καινοτομιών που φέρνει στους ασθενείς, στα συστήματα υγείας και στην κοινωνία και υποστηρίζει σθεναρά τη μετάβαση στη φροντίδα με βάση τα αποτελέσματα. Ο ΣΦΕΕ και οι εταιρείες-μέλη του εργάζονται προσανατολισμένοι διαχρονικά προς αυτήν την αρχή. Έχουν προτείνει μάλιστα και την πληρωμή/αποζημίωση βάσει αποτελέσματος, όπως γίνεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
3. Ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού: Μέσα από την κρίση της πανδημίας αναδείχθηκε επίσης και η συμβολή των υγειονομικών στην κοινωνία. Ένας τομέας που αποτελεί τον μεγαλύτερο τομέα απασχόλησης στην Ευρώπη και στον οποίο θα χρειαστούν 11 εκατ. νέοι εργαζόμενοι για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών. Συνεπώς η ανάγκη επένδυσης στους εργαζόμενους του τομέα υγείας είναι άμεση. Νέες δεξιότητες, αλλά και εργαλεία και καινοτομίες που θα τους βοηθήσουν να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή αξία για τους ασθενείς και για το σύστημα υγείας, αποτελούν βασικές συνιστώσες σε αυτήν την προσπάθεια ενδυνάμωσης. Παράλληλα, κρίσιμης σημασίας είναι και η εκπαίδευση των εργαζομένων στον χώρο της υγείας, κάτι που οι εταιρείες-μέλη του ΣΦΕΕ προσφέρουν στους επαγγελματίες υγείας μέσα από συνέδρια και εκπαιδευτικές συναντήσεις, αλλά και με την απασχόλησή τους σε κλινικές μελέτες.
4. Αποδοτικότητα των συστημάτων υγείας: Βασικό συστατικό αυτής της στρατηγικής είναι και ο περιορισμός της σπατάλης πόρων. Η αύξηση των δαπανών πρέπει να συνοδεύεται και από ταυτόχρονο έλεγχο και αξιολόγησή τους, μειώνοντας το ποσοστό αυτών των αναποτελεσματικών εξόδων. Η ολοκλήρωση των δομικών μεταρρυθμίσεων που εκκρεμούν, όπως π.χ. μητρώα ασθενών, θεραπευτικά πρωτόκολλα κ.ο.κ., αλλά και ο έλεγχος των υπερβάσεων σε όλους τους τομείς μέσω της πλήρους ψηφιοποίησης και καταγραφής όλων των ιατρικών πράξεων και δεδομένων είναι βασικός άξονας των θέσεων του Συνδέσμου.
5. Ανθεκτικότητα και μελλοντική διασφάλιση των συστημάτων υγείας: Η επένδυση στην ψηφιακή τεχνολογία, σε μοντέλα πρόβλεψης της ζήτησης, στην υποστήριξη του υγειονομικού δυναμικού, στις αλυσίδες εφοδιασμού, στην καινοτομία, στην ενίσχυση των κλινικών μελετών και βέβαια στη συνεργασία χωρών, κυβερνήσεων και όλων των εμπλεκόμενων φορέων της υγείας, μετά και την πανδημία της Covid-19, είναι πιο αναγκαία από ποτέ και ταυτόχρονα αποτελεί τη μεγάλη ευκαιρία για κάθε μελλοντικό σύστημα υγείας. Η ψηφιοποίηση της υγείας, η ανάλυση των δεδομένων ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων κατανομής πόρων είναι απαραίτητες αν θέλουμε να μιλάμε για βιώσιμα και αποτελεσματικά συστήματα υγείας.
Από την πλευρά του, ο φαρμακευτικός κλάδος έχει δεσμευτεί για τη συνεχή στήριξη της Ε&Α σε νέες καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές και βελτιώνουν την καθημερινότητα των ασθενών και των οικογενειών τους. Ταυτόχρονα, καλούμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς αλλά και τις κυβερνήσεις σε συνεργασία, ώστε το κατάλληλο φάρμακο να φτάνει στον κατάλληλο ασθενή, την κατάλληλη ώρα.
