Του Δημήτρη Τζάνα,
οικονομολόγου
ΑΠΟΤΕΛΕΙ γενική διαπίστωση ότι οι συνθήκες της πανδημίας του κορονοϊού λειτούργησαν ως ένας επιταχυντής προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης της νέας τεχνολογίας. Συσκέψεις, μαθήματα σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και εργασία εξ αποστάσεως καθιερώθηκαν μέσω διαδικτύου με διαδικασίες fast track σε όλο τον πλανήτη. Είναι δε πλέον κοινή η πεποίθηση ότι η νέα κανονικότητα θα ενσωματώνει αυτές τις διαδικασίες σε μεγάλο τουλάχιστον βαθμό ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του κύκλου της πανδημίας.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, η διάρκειας δύο μηνών ουκρανική κρίση έφερε τον πόλεμο στην Ευρώπη, 77 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Χωρίς μάλιστα να υπάρχει ακόμη πρόβλεψη για το πότε θα λήξει! Εκτός δε από τη δραματική σε ακούσματα καθημερινότητα, με τις εκατόμβες ανθρώπινων θυμάτων και τα αυξανόμενα κύματα προσφύγων, ο πόλεμος λειτουργεί σαν επιταχυντής και μιας άλλης διαδικασίας: εκείνης που αφορά την αναδιάταξη του νομισματικού status quo, του σκηνικού δηλαδή που για πρώτη φορά έπειτα από οκτώ δεκαετίες μπορεί να μεταβάλει τον επικυρίαρχο ρόλο του δολαρίου στην παγκόσμια οικονομία.
ΟΠΩΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ, ακόμη και σήμερα το δολάριο συμμετέχει με ποσοστό πάνω από 60% στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα και σε ανάλογο ποσοστό στις εμπορικές συναλλαγές. Ήταν το αποτέλεσμα της συμφωνίας που έγινε το 1944 στο Bretton Woods, ενώ στη διάρκεια της πετρελαϊκής κρίσης του ’70 οι ΗΠΑ διενήργησαν συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία που είχε ως αποτέλεσμα την τιμολόγηση των πετρελαϊκών συναλλαγών σε δολάρια, οδηγώντας έτσι περίπου στο 80% για αρκετά χρόνια την εκτόξευση των δολαριακών συναλλαγματικών αποθεμάτων.
ΜΕ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ κρίση, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ανήγγειλαν σειρά κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, σύμφωνα με τις οποίες «πάγωσαν» περίπου τα μισά συναλλαγματικά αποθέματά της, ενώ διαμορφώθηκε λίστα ρωσικών τραπεζών και άλλων φυσικών και νομικών προσώπων, τα περιουσιακά στοιχεία των οποίων «πάγωσαν». Επιπλέον, η μη διενέργεια εμπορικών συναλλαγών μέσω SWIFT δεν επιτρέπει στη Ρωσία να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα που εισπράττει από την πώληση φυσικού αερίου, κυρίως για αγορές άλλων προϊόντων από δυτικές χώρες!
Η ΡΩΣΙΑ πρέπει άμεσα να βρει προϊόντα από αλλού, στον βαθμό που σκοπεύει να συνεχίσει τον πόλεμο, καθώς εναλλακτικά τα ράφια των καταστημάτων της θα αδειάσουν από τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης κυρίως, προκαλώντας εκτόξευση του πληθωρισμού και καταβύθιση του βιοτικού επιπέδου του ρωσικού λαού. Επιπλέον, το διάταγμα Πούτιν για διενέργεια συναλλαγών φυσικού αερίου με άνοιγμα λογαριασμού σε ρούβλια από μέρους των ευρωπαϊκών χωρών έχει για την ώρα ως βασικό αποτέλεσμα την ανατίμηση του ρωσικού νομίσματος, καθώς η Ευρώπη προχωρεί στη σταδιακή απεξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Η ΛΥΣΗ για τη Ρωσία είναι προς την κατεύθυνση της κλιμάκωσης της οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα. Και αυτό ήδη το επιδιώκει, καθώς δεν διαφαίνεται ότι το σενάριο της αναζήτησης συμφωνίας με την Ουκρανία είναι επικείμενη επιλογή. Στόχος της Ρωσίας θα είναι να κλιμακωθεί η ενεργειακή συμφωνία με την Κίνα, στο πλαίσιο της οποίας η Κίνα θα πωλεί όλα εκείνα τα αναγκαία προϊόντα για τη ρωσική οικονομία που μέχρι τώρα προμηθευόταν από δυτικές χώρες. Αν η Κίνα συνομολογήσει, τότε μεγάλο μέρος των ενεργειακών συναλλαγών θα διενεργούνται σε γιουάν, διαδικασία που αποτελεί στόχο των Κινέζων εδώ και αρκετά χρόνια. Ήδη, μάλιστα, από το 2019 δημιούργησαν στη Σαγκάη μια προθεσμιακή αγορά πετρελαίου, επιτρέποντας στους συναλλασσόμενους να αγοράζουν πετρέλαιο αποτιμημένο σε renminbi και όχι στο αμερικανικό νόμισμα.
ΑΝ Η ΚΙΝΑ επιλέξει να αυξήσει αισθητά την οικονομική συνεργασία της με τη Ρωσία θα κάνει και ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός νέου πολυπολικού νομισματικού συστήματος σε συνέχεια του ήδη διαμορφωμένου πολυπολικού τοπίου με βάση την οικονομική ισχύ των χωρών, καθώς η Κίνα απειλεί ήδη την αμερικανική πρωτοκαθεδρία. Όμως, η Κίνα είναι ήδη σε υψηλό βαθμό αλληλεξάρτησης με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της παγκοσμιοποίησης που έχει ήδη συντελεστεί, σύμφωνα με τις εμπορικές συναλλαγές μαζί της (αν και την πρωτιά έχει το εμπόριο με τις χώρες ASEAN!), τις άμεσες επενδύσεις και κυρίως το ύψος των δικών της τοποθετήσεων σε αμερικανικούς τίτλους και στο αμερικανικό νόμισμα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ τους, οι ΗΠΑ θα αντιδράσουν με κυρώσεις σε βάρος της, διαδικασία που θα πλήξει την Κίνα πολύ περισσότερο από την κλιμάκωση της συνεργασίας με μια οικονομία δέκα φορές μικρότερη από τη δική της, όπως είναι σήμερα η ρωσική οικονομία. Άλλωστε, η αμερικανική πολιτική φρόντισε ήδη από το άνοιγμα Νίξον το 1972 να διαμορφώσει τις προϋποθέσεις προκειμένου να φέρει την Κίνα πιο κοντά προς τη Δύση, ενώ και οι ίδιοι οι Κινέζοι με την πορεία που χάραξε ο Ντεν Ξιάο Πιγκ μετά το 1979 συνέβαλαν ώστε να ξεκινήσουν τα ελεγχόμενα φιλελεύθερα οικονομικά ανοίγματα της κινεζικής οικονομίας.
ΑΝ ΚΑΙ Η πανουργία της ιστορίας πάντα επιφυλάσσει εκπλήξεις, δεν διαφαίνεται ότι ένα νέο νομισματικό σκηνικό με την προοπτική εκθρόνισης του δολαρίου είναι πιθανό στο εγγύς μέλλον. Από το γιουάν τουλάχιστον, καθώς υπάρχουν και άλλες απειλές λόγω των καταιγιστικών τεχνολογικών αλλαγών που είναι σε εξέλιξη…
