Του Μανώλη Γ. Αντωνόπουλου,
Δικηγόρου – DEA στο Δημόσιο Δίκαιο Παν. René Descartes (Paris V), πτυχιούχου πολιτικών επιστημών
Σε μια χώρα υπερχρεωμένη, στην οποία επί δεκαετίες το 10% των φορολογουμένων πληρώνει το 90% των φόρων και το 90% των φορολογουμένων πληρώνει το 10% των φόρων και έως τη χρονική στιγμή που η ψηφιοποίηση του χρήματος υιοθετηθεί στο σύνολο της οικονομίας, οιαδήποτε πρόταση για περαιτέρω μείωση των έμμεσων φόρων είναι παράλογη και αποκαρδιωτική. Κάθε τετραετία η αντιπολίτευση την εισηγείται ανέξοδα και η κυβέρνηση «κάθιδρη» την αποκρούει, υποχωρώντας στη συνέχεια με μικρά βήματα στη μείωση των ποσοστών των έμμεσων φόρων.
Δυστυχώς έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος τις τελευταίες δεκαετίες για την εύρυθμη λειτουργία των αγορών. Το κράτος παραιτήθηκε του ρόλου του υπέρ ανεξάρτητων διοικητικών αρχών στον χώρο της αγοράς, αρχές οι οποίες δεν εκπλήρωσαν, ως φαίνεται, με επάρκεια την αποστολή τους. Σήμερα, με την έλευση της πανδημίας και του πολέμου στην Ευρώπη, η οποία έχει οδηγήσει σε ιλιγγιώδη αύξηση των τιμών, η αδυναμία τους είναι περίτρανα ορατή και η σιωπή τους εξοργιστική. Παραθέτουμε πέντε προτάσεις άμεσης εθνικής δράσης:
1. Επιτροπή Ανταγωνισμού: Από το 1977, έτος ίδρυσής της, και τη μετεξέλιξή της σε ανεξάρτητη διοικητική αρχή, το 1994, βρίσκεται σε χειμερία νάρκη. Πέρασαν δεκαετίες ώστε τα πρόστιμα που επιβάλλει να προσδιορίζονται επί του κύκλου εργασιών της εταιρείας που παραβιάζει τον ανταγωνισμό και όχι ως αυτοτελές ποσό. Όσες σοβαρές υποθέσεις βρίσκονται στο περισκόπιό της σκουριάζουν. Η τελευταία παρέμβασή της ήταν η παραβίαση της νομοθεσίας από τους συντηρητές ανελκυστήρων Βορείου Ελλάδας! Άμεση παρέμβασή της στη στρεβλή σχέση δικτύων διανομής (Σ/Μ) – βιομηχανίας, εναρμονισμένων πρακτικών, κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης εταιρειών.
2. Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας: Αυτή η ανεξάρτητη διοικητική αρχή εξελίχθηκε σε γραφειοκρατική υπηρεσία. Η πρόσφατη διαπίστωση ότι επί ένα έτος επιτρέπει, μη εφαρμόζοντας τη νομοθεσία, να μην ανταποκρίνονται οι εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στις υποχρεώσεις τους προς τους Διαχειριστές ηλεκτρικής ενέργειας, προς τους Δήμους [παρακρατώντας(!) τα καταβαλλόμενα από τους πολίτες δημοτικά τέλη] και τέλος να παρακρατούν κάποιες και τις κρατικές επιδοτήσεις(!), δηλώνει περίτρανα την ολιγωρία της. Υποχρεώνοντας τον υπουργό Ενέργειας, ως κηδεμόνας της(!), να συγκαλέσει σύσκεψη για το θέμα, στην οποία αποφασίστηκε νέα παράταση της εκκρεμότητας. Όταν αδυνατεί να ανταποκριθεί σε θέματα ρουτίνας (εφαρμογή των κανόνων από τους φορείς της αγοράς ενέργειας) είναι ατελέσφορο να προτείνει κάποιος δράσεις σύνθετες. Όπως για παράδειγμα, άμεση και αυστηρή εποπτεία σε θέματα μονοπωλιακής νομοθεσίας στον τομέα της ενέργειας, δράσεις για την εφοδιαστική επάρκεια της αγοράς.
3. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη: Επαναλειτουργία όλων των λιγνιτικών μονάδων και κατάθεση αιτήματος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως την ομαλοποίηση της αγοράς ενέργειας για απαλλαγή από τα τέλη περιβάλλοντος επί της εξόρυξης του λιγνίτη, εξαιτίας των απρόβλεπτων και εξαιρετικών συνθηκών που έχουν οδηγήσει σε απρόβλεπτη μεταβολή των συνθηκών εφαρμογής του κοινοτικού κεκτημένου. Επίσης κατάθεση αιτήματος για μετάθεση του χρόνου απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων. Σε περίπτωση μη ικανοποίησης του αιτήματος, προσφυγή στο Δικαστήριο της Ε.Ε. με αίτημα παροχής πολύμηνης εξαίρεσης εφαρμογής της υποχρέωσης.
4. Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής: Ως συνταγματικά αρμόδια, να καλέσει άμεσα τις διοικήσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για την παροχή εξηγήσεων, αφού εκ του αποτελέσματος κρίνεται ότι δεν ασκούν με επάρκεια και αποτελεσματικότητα τον ρυθμιστικό ρόλο τους. Την ώρα που η αγωνία των καταναλωτών βρίσκεται στα ύψη για τα μελλούμενα, αυτές σιωπούν με κρότο! Απαξιούν να απευθυνθούν στους πολίτες δίνοντας εξηγήσεις για τις καταιγιστικές εξελίξεις. Επίσης, να διερευνήσει την ύπαρξη πάσης φύσεως ευθυνών στα μέλη των αρχών από τη μη εφαρμογή της νομοθεσίας, με βλάβη τόσο των δραστηριοποιούμενων υγιώς, όσο και των καταναλωτών.
5. Παρέμβαση του κράτους στην αγορά:
α) Επιδίωξη άμεσα «συμφωνίας κυρίων» με τους δραστηριοποιούμενους στο σύστημα βιομηχανίας – διανομής.
β) Εφαρμογή αγορανομικών διατάξεων και διατίμησης σε βασικά προϊόντα διατροφής (γάλα, ψωμί, μακαρόνια, όσπρια, λαχανικά). Η απρόοπτη μεταβολή των συνθηκών και οι εξαιρετικά απρόβλεπτες ανάγκες επιτρέπουν την ανάληψη πρόσκαιρων, μερικών μηνών, μέτρων για την προστασία των καταναλωτών στην οποία υποχωρούν οι αρχές της ελεύθερης αγοράς.
γ) Αυστηρή εφαρμογή και άμεση επανεξέταση των κανονιστικών ρυθμίσεων που διέπουν τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών στον τομέα των αγορών (με έμφαση στην ενέργεια) και έχει οδηγήσει αφενός σε ελλιπή εποπτεία από το κράτος και αφετέρου σε στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό.
Ο δημόσιος διάλογος εξαντλείται σε παρεμβάσεις – προτάσεις άμεσων οικονομικών ενισχύσεων οι οποίες προέρχονται, καταχρηστικώς, κυρίως από τα κοινοτικά ταμεία αφαιρώντας πολύτιμους πόρους σε δράσεις αναγκαίες για την ανάπτυξη της χώρας. Η λύση της «απέραντης τραπεζαρίας», όπου προσέρχονται κάθε φορά οι θιγόμενοι, δεν είναι ούτε πρόσφορη, ούτε αέναη, ούτε παιδαγωγικά ορθή. Οι θεσμικές παρεμβάσεις δεν έχουν άμεσα αποτελέσματα, είναι χρονοβόρες, τεχνικά περίπλοκες και απαιτούν μελέτη και συνεχή εποπτεία της εφαρμογής τους. Όταν όμως υλοποιηθούν, εξαιτίας της πολύχρονης αβελτηρίας θα φέρουν απίστευτους καρπούς. Σε αντίθετη περίπτωση επιτρέπουν σε κάποιους άκοπα να πλουτίζουν σε βάρος της κοινωνίας. Η μάχη πρέπει να δίνεται όχι για το ύψος των επιδοτήσεων, αλλά για την απαρέγκλιτη εφαρμογή των κανονιστικών ρυθμίσεων και τη θέσπισή τους με γνώμονα το συμφέρον των καταναλωτών. Τις διεθνείς τιμές των αγαθών προφανώς και δεν μπορούμε να τις επηρεάσουμε, όταν όμως περνούν τα σύνορά μας γιατί παραδινόμαστε αμαχητί επιτρέποντας σε κάποιους να κερδοσκοπούν;
