Της Αλεξίας Κατσανίδου
Καθηγήτριας Εμπειρικής Κοινωνικής Έρευνας στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας και Επιστημονικής Διευθύντριας στο GESIS – Leibniz Institute for the Social Sciences.
ΜΕ ΜΕΓΆΛΗ μεθοδικότητα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, τις δεκαετίες που βρίσκεται στην εξουσία, προετοίμαζε τα βήματά του για την πραγματοποίηση του οράματός του για τη Ρωσία. Το όραμα αυτό το παρουσίαζε χωρίς περιστροφές και όποιος έχει απορίες μπορεί να δει την τηλεοπτική του παρουσίαση λίγες μέρες πριν από την επίθεση στην Ουκρανία, όπου δίνει το δικό του πολιτικό και ιστορικό υπόβαθρο στη στρατιωτική επιχείρηση που ακολούθησε. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της προετοιμασίας ήταν η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης. Με μεγάλες υποδομές, όπως ο αγωγός Nord Stream 1 και ο (όχι πλέον) υπό κατασκευή Nord Stream 2, η Ρωσία κατάφερε από τη μία να γίνει απαραίτητος οικονομικός εταίρος των ευρωπαϊκών οικονομιών και από την άλλη να αποφύγει τον σχεδιασμό μιας ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής.
ΤΑΥΤΌΧΡΟΝΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρισκόταν για χρόνια στο μεταίχμιο ανάμεσα σε μια πλήρη οικονομική ένωση και μια αδρανή πολιτική ένωση. Τόσο οι πολίτες όσο και οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί παράγοντες δεν συμφωνούσαν αν η Ε.Ε. έχει ήδη επιτύχει αρκετά στην υπόθεση της σύγκλισης ή αν χρειαζόταν περαιτέρω βήματα στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε σε μία στιγμή αυτά τα δεδομένα. Ο Πούτιν κατάφερε να συσπειρώσει την Ευρώπη μέσα από την άμεση αίσθηση απειλής που προκάλεσε και να δώσει ώθηση σε ένα κομμάτι της ευρωπαϊκής σύγκλισης που είχε αδρανήσει.
ΞΕΚΊΝΗΣΕ έτσι με μεγαλύτερη πίεση και ξεκάθαρους στόχους ο διάλογος για την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης, αλλά και για ένα θέμα που ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προωθούσε για χρόνια χωρίς αποτέλεσμα: αυτό της κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Η Ευρώπη είχε αφήσει για χρόνια το θέμα της κοινής της ασφάλειας στο ΝΑΤΟ. Η πολιτική των ΗΠΑ, όμως, μέχρι τώρα ήταν η μείωση της εμπλοκής τους και η μεγαλύτερη συμμετοχή των ευρωπαϊκών χωρών. Η επιλογή του ΝΑΤΟ ήταν η εύκολη λύση για την Ευρώπη, χωρίς να πρέπει να πάρει σημαντικές αποφάσεις για την ταυτότητά της και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τα δεδομένα αυτά άλλαξε ο Πούτιν με την επίθεση στην Ουκρανία.
Η ΑΠΟΧΏΡΗΣΗ της Βρετανίας από την Ένωση ευνόησε κατά πολύ αυτή την εξέλιξη, ενώ η αλλαγή ηγεσίας στη γερμανική καγκελαρία ήταν μια βασική συνθήκη για να προχωρήσει η συζήτηση της περαιτέρω σύγκλισης. Αυτό που απομένει είναι να δούμε τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών. Στην πολύ πιθανή περίπτωση νίκης του Εμανουέλ Μακρόν, η πιθανότητα ενός νέου γαλλογερμανικού άξονα με το δίδυμο Μακρόν – Σολτς αυξάνεται. Έτσι, ένα παράπλευρο αποτέλεσμα της επίθεσης στην Ουκρανία είναι το ξύπνημα του ευρωπαϊκού γίγαντα και το επόμενο βήμα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
