Στην Ανθή Αγγελοπούλου
Ο κ. Γρηγόρης Γεροτζιάφας, καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Sorbonne University, υπεύθυνος του Τομέα Θρόμβωσης – Αιμόστασης στον όμιλο των πανεπιστημιακών νοσοκομείων του ανατολικού Παρισιού (APHP.6) και διευθυντής του ερευνητικού κέντρου Cancer-Hemostasis-Angiogenesis INSERM UMR-S 938, μας αναλύει το οικονομικό αποτύπωμα της θρόμβωσης σε ασθενείς με καρκίνο και το πώς μπορεί να επιτευχθεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου στο μέλλον.
Μπορείτε να μας περιγράψετε τις προκλήσεις για τη σύγχρονη αιματολογία;
«Η αιματολογία είναι μια κλινικοεργαστηριακή ειδικότητα με αλματώδη ανάπτυξη, που βρίσκεται στην αιχμή των τεχνολογικών και θεραπευτικών εξελίξεων. Η έκρηξη της ποσότητας αλλά και του βάθους των πληροφοριών που προέρχονται από τη βασική και την κλινική έρευνα μας επιτρέπει να εμβαθύνουμε στην κατανόηση των παθογενετικών μηχανισμών σημαντικών αιματολογικών νοσημάτων που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ασθενών. Σήμερα έχουμε νέα φάρμακα και νέες θεραπευτικές στρατηγικές, που οδηγούν στη ριζική αλλαγή της φυσικής της ιστορίας πολλών αιματολογικών νοσημάτων, μεταξύ των οποίων η θρόμβωση. Η εισαγωγή στη θεραπευτική φαρέτρα των νέων αντιπηκτικών και αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων έχει αλλάξει ριζικά την αντιθρομβωτική αγωγή. Η Αιματολογία λόγω του κλινικοεργαστηριακού της χαρακτήρα μπορεί να παίξει κεντρικό ρόλο στην εξατομικευμένη αντιθρομβωτική αγωγή, με στόχο την κατά 60% ελάττωση του κινδύνου υποτροπής των θρομβωτικών επεισοδίων και την ελάττωση κατά 80% του κινδύνου εμφάνισης σοβαρών αιμορραγικών επεισοδίων σε ασθενείς που βρίσκονται σε αντιθρομβωτική αγωγή. Ο συνδυασμός λειτουργικών εργαστηριακών εξετάσεων και αιμοστατικών παραγόντων έχει κάνει δυνατή την εφαρμογή αιμοστατικών στρατηγικών “ιατρικής ακριβείας” στην αντιμετώπιση των αιμορραγιών. Σήμερα, οι ανοσοθεραπείες, οι κυτταρικές θεραπείες, τα αντιθρομβωτικά φάρμακα και οι αιμοστατικοί παράγοντες φέρνουν τους αιματολόγους στον πυρήνα των διεπιστημονικών θεραπευτικών ομάδων που έχουν ως αποστολή την εφαρμογή εξατομικευμένων θεραπευτικών πρωτόκολλων σε ασθενείς με καρκίνο, με θρόμβωση ή με αιμορραγικό κίνδυνο».
Ποια είναι η ενασχόληση του τομέα Θρόμβωσης – Αιμόστασης και ποιους ασθενείς παρακολουθείτε;
«Η δραστηριότητά μας εστιάζεται στην πρόληψη και στη θεραπεία των θρομβωτικών και αιμορραγικών διαταραχών. Το φάσμα των ασθενών που παρακολουθούμε είναι ευρύ. Περιλαμβάνει ασθενείς με φλεβική θρομβοεμβολική νόσο, κληρονομική θρομβοφιλία, ασθενείς που βρίσκονται σε αντιθρομβωτική θεραπεία για την πρόληψη υποτροπής αρτηριακών θρομβώσεων (οξέα στεφανιαία σύνδρομα, ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερειακή αρτηριοπάθεια), ασθενείς με καρκίνο στους οποίους χρειάζεται να γίνει πρόληψη της θρόμβωσης ή έχουν πάθει θρόμβωση, εγκύους με φλεβική θρόμβωση, γυναίκες που παρουσιάζουν αγγειακές επιπλοκές κατά την κύηση (προεκλαμψία, υποτροπιάζουσες αποβολές), γυναίκες που υποβάλλονται σε τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ασθενείς με αιμορραγική διάθεση ή αιμορροφιλία. Επίσης παρεμβαίνουμε στοχευμένα εφαρμόζοντας μεθόδους εξατομικευμένης θεραπείας και ιατρικής ακριβείας στη διαχείριση του κινδύνου αιμορραγίας και στην αντιμετώπιση αιμορραγιών κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων και τοκετών.
Ως υπεύθυνος του δικτύου ιατρείων Θρόμβωσης και Ογκολογίας/Αιματολογίας στον όμιλο των πανεπιστημιακών νοσοκομείων του ανατολικού Παρισιού (APHP.6) θα έχετε αντιμετωπίσει πολλά περιστατικά ασθενών με θρόμβωση έπειτα από καρκίνο. Εξηγήστε μας πόσο σημαντικό είναι να εστιάσουμε στην πρόληψη της θρόμβωσης.
«Η πρόοδος της επιστήμης έχει μετατρέψει τον καρκίνο σε χρόνιο νόσημα. Σήμερα, η συνολική προοπτική επιβίωσης των ογκολογικών ασθενών έχει διπλασιαστεί σε σύγκριση με την αντίστοιχη προ 30ετίας και η ποιότητα ζωής τους έχει βελτιωθεί σημαντικά. Ωστόσο, 1 στους 10 ασθενείς με καρκίνο που ξεκινά ή βρίσκεται σε αντικαρκινική θεραπεία θα νοσήσει από φλεβική θρόμβωση (εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση των κάτω άκρων ή πνευμονική εμβολή). H πνευμονική εμβολή είναι η 2η αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο. Η αντιπηκτική θεραπεία στους ασθενείς με καρκίνο είναι μια δύσκολη διαδικασία, που απαιτεί εξειδικευμένη γνώση και παρακολούθηση. Όσοι βρίσκονται σε αντικαρκινική θεραπεία και λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή ο κίνδυνος αιμορραγίας και ο κίνδυνος υποτροπής της θρόμβωσης είναι 4 φορές υψηλότερος σε σύγκριση με τους ασθενείς με φλεβική θρόμβωση που δεν έχουν καρκίνο. Επίσης, η φλεβική θρόμβωση ή η αιμορραγία κατά την αντιπηκτική θεραπεία γίνεται αιτία τροποποίησης του προγράμματος της αντικαρκινικής θεραπείας και, όπως καταλαβαίνετε, αυτές οι αλλαγές δεν είναι άμοιρες αρνητικών επιπτώσεων στη θεραπεία του καρκίνου. Κατά συνέπεια το Δίκτυο Ιατρείων Θρόμβωσης Αιματολογίας Ογκολογίας αναπτύσσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης της θρόμβωσης που σχετίζεται με το καρκίνο σε δύο επίπεδα:
- την πρόληψη χρησιμοποιώντας, σε συνεργασία με τους ογκολόγους, ευαίσθητες και μεθόδους “ιατρικής ακριβείας” για τον εντοπισμό των ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο θρόμβωσης και τη χορήγηση στοχευμένης θρομβοπροφύλαξης
- τη θεραπεία και παρακολούθηση από εξειδικευμένους αιματολόγους των ασθενών με θρόμβωση στους οποίους επίσης εφαρμόζονται μέθοδοι “ιατρικής ακριβείας” ώστε η αντιθρομβωτική αγωγή να γίνεται με τη βέλτιστη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, χωρίς να τροποποιείται το πρόγραμμα της αντικαρκινικής θεραπείας.
Επιπλέον, έχουμε ένα διεθνές πρόγραμμα συστηματικής και πολυεπίπεδης εκπαίδευσης ογκολόγων, καρδιολόγων, παθολόγων και γενικών γιατρών, με στόχο να βελτιωθεί το γενικό επίπεδο γνώσης στην πρόληψη και θεραπεία της θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο».
Πρόσφατα μιλήσατε στο Ευρωκοινοβούλιο, με αφορμή την ενημέρωση για τον καρκίνο και τη θρόμβωση, για την ανάγκη εκπαίδευσης νέων επιστημόνων στην κατεύθυνση αυτή. Ουσιαστικά μιλάμε για μια νέα ιατρική ειδικότητα;
«Νομίζω ότι γίνεται αντιληπτό ότι η πρόληψη και θεραπεία της θρόμβωσης στους ασθενείς με καρκίνο είναι μέρος της συνολικής πολιτικής που στοχεύει στην ελάττωση της θνητότητας των ασθενών και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Άρα χρειάζονται εξειδικευμένες δομές και δίκτυα γιατρών και νοσηλευτών ώστε να αυξηθεί η εγρήγορση για τον κίνδυνο της θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο, να εφαρμόζεται ασφαλής και αποτελεσματική θρομβοπροφύλαξη και θεραπεία στους ασθενείς που βρίσκονται σε κίνδυνο, χωρίς να επιβαρύνεται το πρόγραμμα της αντικαρκινικής θεραπείας, των χειρουργικών επεμβάσεων αλλά και η ψυχολογία των ασθενών. Για την ανάπτυξη ενός τέτοιου προγράμματος χρειάζεται να ενεργοποιηθούν και να συνεργαστούν διαφορετικές ειδικότητες επιστημόνων αλλά και οι ασθενείς μέσω των συλλόγων τους».
Τα Θεραπευτικά Πρωτόκολλα (ΘΠ) για τη θρομβοεμβολική νόσο και οι Κατευθυντήριες Οδηγίες επαρκούν ή πρέπει να ανασυνταχθούν δεδομένων των εξελίξεων;
«Οι Κατευθυντήριες Οδηγίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αποτυπώνουν την πρακτική που πρέπει να εφαρμόζεται σε ένα συγκεκριμένο πεδίο της ιατρικής και στηρίζεται από τα δεδομένα των κλινικών μελετών που έχουν ήδη γίνει και δημοσιευθεί. Κατά συνέπεια, αποτελούν ένα γενικό πλαίσιο που ανανεώνεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα. Τα ΘΠ είναι εξειδικευμένες διαδικασίες στις οποίες εντάσσονται συγκεκριμένες θεραπευτικές και διαγνωστικές μέθοδοι. Θεωρητικά πρέπει να οργανώνονται με τρόπο που επιτρέπει τη συνταγογράφηση φαρμάκων σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες. Ωστόσο, θεωρώ ότι η πρόκληση στο άμεσο μέλλον, ως προς την πρόληψη και θεραπεία της θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο είναι η εκπόνηση αλγορίθμων που συνδέονται με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που προσαρμόζονται στα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά των ασθενών και εισάγουν στοιχεία της ιατρικής ακριβείας».
Έχουμε νέες θεραπείες στο προσκήνιο ή αναμένουμε για την αντιμετώπιση της θρόμβωσης σε ασθενείς με καρκίνο;
«Νέα φάρμακα θα εμφανιστούν στο άμεσο μέλλον. Σήμερα προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τις καλύτερες φαρμακευτικές στρατηγικές για την πρόληψη της θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο. Επίσης, εκπονούνται κλινικές μελέτες που ερευνούν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των αντιπηκτικών φαρμάκων που είναι εξειδικευμένοι αναστολείς παραγόντων της πήξης και είναι δραστικοί έπειτα από λήψη από το στόμα. Τα αποτελέσματα των μελετών αυτών αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς σήμερα στους περισσότερους ασθενείς η αντιπηκτική θεραπεία χορηγείται με υποδόριες ενέσεις».
Ως συντονιστής της διεπιστημονικής ομάδας που διεξάγει ένα πολυεθνικό project για τη θρόμβωση και τον καρκίνο, το «COMPASS-Cancer-Associated Thrombosis», μας εξηγείτε τι ακριβώς είναι;
«Το πρόγραμμα COMPASS-CAT εντάσσεται στην κατηγορία των μεταφραστικών μελετών και έχει στόχο την ανάπτυξη μεθόδων εκτίμησης κινδύνου (risk assessement models – scores) που επιτρέπουν την επιλογή των ογκολογικών ασθενών που είναι σε κίνδυνο θρόμβωσης. Το πρόγραμμα είναι πρωτότυπο ως προς τον σχεδιασμό του, καθώς πρόκειται για ένα σύνολο προοπτικών πολυκεντρικών μελετών που περιλαμβάνουν εξειδικευμένα κέντρα από χώρες της Μέσης Ανατολής (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Λίβανο, Συρία, Ιορδανία) από την Ευρώπη (Γαλλία, Ελλάδα, Σερβία, Ισπανία, Ιταλία) και τις ΗΠΑ. Το πρόγραμμα βασίζεται στην αρχή ότι κάθε τύπος καρκίνου σχετίζεται με διαφορετικό κίνδυνο φλεβικής θρόμβωσης. Έχουμε ήδη δημοσιεύσει ένα νέο score εκτίμησης κινδύνου θρόμβωσης σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, των ωοθηκών και του παχέος εντέρου. Το score COMPASS-CAT έχει αξιολογηθεί σε ανεξάρτητες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε μεγάλα κέντρα στη Νέα Υόρκη, στην Αθήνα και στη Βαρσοβία και έδωσαν εξαιρετικά αποτελέσματα, επιβεβαιώνοντας την ακρίβεια και την κλινική του αξία. Το COMPASS-CAT score αναφέρεται στις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του American Society of Clinical Oncology. Στο COMPASS-CAT εντάσσεται το score THROLY που είναι εξειδικευμένο για τους ασθενείς με λέμφωμα και εκπονήθηκε από ένα μέλος της ομάδας μας στη Σερβία. Τέλος, σε συνεργασία με την Ιατρική σχολή του ΕΚΠΑ ολοκληρώνουμε μια προοπτική μελέτη που θα οδηγήσει σε ένα νέο score για την εκτίμηση κινδύνου θρόμβωσης σε ασθενείς με πολλαπλό μυέλωμα. Μια καινοτόμος διάσταση του προγράμματος είναι η χρησιμοποίηση βιοδεικτών ενεργοποίησης της πήξης του αίματος (ROADMAPCAT project). Η μέθοδος αυτή εντάσσεται στη στρατηγική της “ιατρικής ακριβείας” και θα οδηγήσει στην εφαρμογή φαρμακευτικής θρομβοπροφύλαξης σε εξατομικευμένη βάση. Σύντομα τα score του προγράμματος COMPASS-CAT θα ενταχθούν στους θεραπευτικούς αλγορίθμους και στα λογισμικά δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων και θα συνδεθεί με τις τεχνολογίες της artificial intelligence και machine learning. Σύντομα θα ξεκινήσουμε το πρόγραμμα COMPASS-Cancer Associated Arterial Thrombosis. Η προφύλαξη και θεραπεία της αρτηριακής θρόμβωσης είναι ένα πεδίο που ξεκινά σήμερα και ελπίζω ότι θα βρεθούμε και πάλι στην πρωτοπορία».
Η επιστημονική σας ομάδα παρέχει εξειδικευμένες συμβουλές για τη διάγνωση υπερπηκτικών καταστάσεων και χορήγηση αντιθρομβωτικής αγωγής σε ασθενείς με κληρονομική ή επίκτητη θρομβοφιλία ή με αθηροθρόμβωση. Εξηγήστε μας τι ακριβώς κάνετε;
«Προσπαθούμε να απαντήσουμε σε 3 βασικά ερωτήματα των ασθενών: 1. γιατί έγινε η θρόμβωση, 2. είναι αποτελεσματική η αντιθρομβωτική αγωγή και 3. ποια είναι η πιθανότητα να εμφανιστεί καινούργια θρόμβωση εάν σταματήσει η αντιθρομβωτική αγωγή και αντίστροφα ποιος είναι ο κίνδυνος αιμορραγίας κατά τη διάρκεια της αντιθρομβωτικής αγωγής. Για να απαντήσουμε χρησιμοποιούμε κλινικά και απεικονιστικά δεδομένα, γενετικές εξετάσεις και εξειδικευμένες λειτουργικές εξετάσεις της πήξης και των αιμοπεταλίων. Η απάντηση ουσιαστικά οδηγεί στην εξατομίκευση της αντιθρομβωτικής θεραπείας ως προς τον τύπο του αντιθρομβωτικού φαρμάκου, την ένταση της αντιθρομβωτικής αγωγής και τη διάρκειά της».
Η έρευνά σας εστιάζει και σε γυναίκες που υποβάλλονται σε τεχνητή γονιμοποίηση και σε εγκύους που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο αγγειακών επιπλοκών. Εγκυμοσύνη, εξωσωματική και θρόμβωση είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που αφορά χιλιάδες γυναίκες σήμερα. Τι συμβαίνει, πώς μπορεί να προληφθεί, τι πρέπει να γνωρίζουν οι γυναίκες, τι πρέπει να γνωρίζει ο επαγγελματίας υγείας, υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα, είναι μερικά από τα ερωτήματα που προκύπτουν.
«Το πλήθος των ερωτημάτων που θέτετε σχετικά με την υπογονιμότητα, την κύηση και τις αγγειακές επιπλοκές φανερώνει την πολυπλοκότητα του προβλήματος. Συνήθως η ασφαλέστερη προσέγγιση προκειμένου να αποφευχθεί η λάθος διάγνωση και θεραπευτική αγωγή σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η συμβουλή και συνοδεία της ασθενούς σε εξειδικευμένο κέντρο και σε συνεργασία με τον γυναικολόγο που την παρακολουθεί. Οι αγγειακές επιπλοκές που σχετίζονται με την κύηση, με τα προβλήματα υπογονιμότητας και με τον κίνδυνο αποτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι το αποτέλεσμα ενός συνόλου δυναμικών διαταραχών της αιμόστασης και του αγγειακού τοιχώματος. Η οποιαδήποτε θεραπευτική παρέμβαση πρέπει να είναι στοχευμένη και τα αποτελέσματά της μετρήσιμα. Πρόκειται δηλαδή για ένα μοντέλο εξατομικευμένης ιατρικής ακριβείας. Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε ανάπτυξη τη δομή των Ιατρείων Θρόμβωσης στο δίκτυο των Πανεπιστημιακών νοσοκομείων του ανατολικού Παρισιού στην Ιατρική Σχολή του Sorbonne University».
Γνωρίζουμε ποιο είναι το οικονομικό αποτύπωμα της θρόμβωσης σε ασθενείς με καρκίνο στην Ευρώπη;
«Η συχνότητα εμφάνισης συμπτωματικής φλεβικής θρόμβωσης σε ασθενείς που λαμβάνουν αντικαρκινική θεραπεία είναι περίπου 10%. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη περίπου 544.000 θάνατοι οφείλονται σε θρόμβωση που σχετίζεται με τον καρκίνο. Η θρόμβωση είναι η δεύτερη αιτία θνησιμότητας μετά τον ίδιο τον καρκίνο. Επιπλέον, η εμφάνιση της φλεβικής θρόμβωσης επηρεάζει δραματικά τις δυνατότητες επιβίωσης των ασθενών, καθώς το ποσοστό θνησιμότητας των ασθενών με καρκίνο και θρόμβωση είναι 2-3 φορές υψηλότερο σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς θρόμβωση. Δηλαδή, ενώ οι ασθενείς υποβαλλόμενοι συχνά σε επώδυνες και ακριβές θεραπείες μπορεί ακόμα και να θεραπευτούν από τον καρκίνο, κινδυνεύουν να πεθάνουν ή να επιβαρυνθεί η ποιότητα ζωής τους από την flebikmh θρόμβωση και τις επιπλοκές της. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η πρόληψη της φλεβικής θρόμβωσης μπορεί να γίνει σχετικά εύκολα και με χαμηλό οικονομικό κόστος. Η θρόμβωση που σχετίζεται με τον καρκίνο συγκαταλέγεται μεταξύ των κυριότερων αιτιών παρατεταμένης νοσηλείας και επανεισαγωγής στο νοσοκομείο, προκαλώντας σημαντική αύξηση των δαπανών για τα συστήματα υγείας. Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις του θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο είναι σημαντικές: το άμεσο κόστος για τα συστήματα υγείας της Ε.Ε. ανέρχεται σε 1,5-2,2 δισ. ευρώ ετησίως, που προέρχεται κυρίως από νοσηλεία που απαιτείται για πολλούς ασθενείς με θρόμβωση. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, η θρόμβωση που σχετίζεται με τον καρκίνο είναι η συχνότερη διάγνωση που οδηγεί στην εισαγωγή σε νοσοκομείο σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή του προστάτη. Το μέσο κόστος ανά διαμονή για το πρώτο θρομβωτικό συμβάν υπολογίζεται σε περίπου 3.611 ευρώ. Τα στοιχεία από μια διετή εθνική έρευνα στη Γαλλία έδειξαν ότι 6% – 9% των ασθενών με καρκίνο μαστού, πνεύμονα, παχέος εντέρου ή προστάτη (που είναι οι συχνότερες μορφές καρκίνου) νοσηλεύθηκαν λόγω φλεβικής θρόμβωσης, ενώ 1 στους 3 εξ αυτών ξανανοσηλεύθηκε τουλάχιστον μία φορά λόγω υποτροπής της θρόμβωσης. Αυτή η έρευνα έδειξε ότι το μέσο κόστος ανά νοσοκομειακή διαμονή είναι περίπου 3.599 ευρώ, ενώ το συνολικό κόστος νοσηλείας ανά ασθενή για τουλάχιστον μία υποτροπή της φλεβικής θρόμβωσης φτάνει τα 5.692 ευρώ. Το συνολικό κόστος της νοσηλείας λόγω φλεβικής θρόμβωσης που σχετίζεται με τον καρκίνο είναι 1,98 εκατ. ευρώ για τον καρκίνο του μαστού, 1,43 εκατ. ευρώ για τον καρκίνο του προστάτη, 5,9 εκατ. ευρώ για τον καρκίνο του πνεύμονα».
Κύριε καθηγητά, για τον κόσμο που δεν γνωρίζει, πόσα χρόνια είστε με το ένα πόδι στην Ελλάδα και το άλλο στη Γαλλία επαγγελματικά και τι είναι αυτό που προσφέρει η Γαλλία περισσότερο έναντι της χώρας μας;
«Από το 1992 βρίσκομαι σε ένα διαρκές εκκρεμές μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας. O συνδυασμός και η διαρκής τροφοδότησή μου από δυο χώρες που έχουν μεν διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης αλλά πολλά κοινά δομικά χαρακτηριστικά, μου δίνει τη δυνατότητα να βρίσκομαι στην πρωτοπορία στον επιστημονικό μου χώρο.»
Η επιλογή των μνημονίων
Πώς βλέπετε τις εξελίξεις στον τομέα υγείας στην Ελλάδα έπειτα από μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης;
«Στην Ελλάδα των μνημονίων, με την πτώση κατά 20%25% του ΑΕΠ, συντελέστηκε μια πραγματική υγειονομική καταστροφή, με χιλιάδες θύματα, προερχόμενα κυρίως από λαϊκά στρώματα των πόλεων και της υπαίθρου. Η πορεία ήταν προβλέψιμη ήδη από το 2009. Οι επιδημιολογικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν στην τελευταία τριετία απλώς επιβεβαίωσαν την πρόβλεψη. Άρα, εκείνοι που πήραν την πολιτική απόφαση εφαρμογής όλων των μνημονίων είχαν απόλυτη επίγνωση των συνεπειών των επιλογών τους. Σήμερα η χώρα καλπάζει προς ένα πλήρως ιδιωτικοποιημένο μοντέλο υγείας υψηλής έντασης εργασίας συνδεδεμένο με μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες. Αντικειμενικά δημιουργούνται συστήματα υγείας πολλαπλών ταχυτήτων με τις υπηρεσίες των δημοσίων νοσοκομείων να βρίσκονται σε δίνη απαξίωσης χωρίς πόρους και προσωπικό. Ωστόσο, το μοντέλο αυτό δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα. Δυστυχώς είναι η κανονικότητα που εξελίσσεται προς ένα δυστοπικό μέλλον στο σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Γαλλίας».
