Της Ανθής Αγγελοπούλου
[email protected]
Τα δεδομένα από τη λειτουργία του Πρότυπου Διεπιστημονικού Κέντρου Αναφοράς για ασθενείς με LONG COVID του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» παρουσίασαν σήμερα οι επιστήμονες Αναστασία Κοτανίδου, (καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, διευθύντρια Α’ ΚΕΘ ΓΝΑ «Ευαγγελισμός»), Παρασκευή Κατσαούνου, (αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη για τις λοιμώξεις ως Μέλος ΔΣ της Ελληνικής Πνευμονικής Εταιρείας και συντονίστρια του διεπιστημονικού κέντρου αναφοράς LONG COVID του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», Στέργιος – Στυλιανός Γκατζώνης (καθηγητής Νευρολογίας & Χειρουργικής Θεραπείας Νευρολογικών Νοσημάτων ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Ευαγγελισμός»), Παντελής Γουνόπουλος (επιμελητής Α’, Β’ Καρδιολογική Κλινική, υπεύθυνος Καρδιολογικού Ιατρείου Λιπιδίων, ΓΝΑ «Ευαγγελισμός»), Δήμητρα Βασιλειάδη (ενδοκρινολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ, ΓΝΑ «Ευαγγελισμός») και η Ελένη Ιασωνίδου (πρόεδρος της «Ένωσης ατόμων που πάσχουν από τις μακροχρόνιες συνέπειες του Covid-19») ενώ, παρέμβαση έκανε και ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρη.
Η κα Κοτανίδου τόνισε ότι το σύνδρομο LΟNG COVID είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία καθώς, σύμφωνα με μελέτες το 30% των ασθενών που θα νοσήσουν από κορωνοϊό θα αντιμετωπίσουν το σύνδρομο αυτό, δηλαδή 1 στους 5 θα παρουσιάσει κάποιες υπολειμματικές βλάβες σε ζωτικά όργανα όπως οι πνεύμονες, η καρδιά, το ήπαρ, οι ενδοκρινείς αδένες, το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Τα συμπτώματα του LONG COVID
Η κα Κατσαούνου αναφέρθηκε στην αναγνώριση του Συνδρόμου LONG COVID λέγοντας ότι τα συμπτώματα χαρακτηρίζονται ως εμμένοντα ή εμφανιζόμενα 12 εβδομάδες μετά τη νόσηση από κορονοϊό. Καινούργια ή εμμένοντα συμπτώματα (πάνω από 200) μπορεί να εμφανιστούν σε ασθενείς με COVID ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της αρχικής λοίμωξης. Επιπρόσθετα των συμπτωμάτων από το αναπνευστικό σύστημα, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν κόπωση, διαταραχές ύπνου, άγχος, κατάθλιψη, ταχυκαρδίες και νευρολογικά συμπτώματα (δυσαυτονομία, γνωστικά ελλείμματα κ.λπ.). Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι υποτροπιάζοντα και να εκλύονται μετά από στρες, αφυδάτωση, σωματική κόπωση.
Τα αποτελέσματα της αρχικής προσέγγισης στο ιατρείο έφειξαν ότι οι Έλληνες ασθενείς που δεν έχουν νοσηλευτεί έχουν παρόμοια συμπτώματα με τους νοσηλευόμενους, τα οποία όμως υποτροπιάζουν.
Σύμφωνα με την ίδια εκτός από τους ασθενείς που παρακολουθούνται μέσα στο νοσοκομείο υπάρχουν και άλλου 55 εξωνοσοκομειακοί ασθενείς με LONG COVID που έχουν ολοκληρώσει όλο τον έλεγχο, και ένα ποσοστό πάνω από 50% έχει προσβολή του νευρικού συστήματος.
«Καταγράφουμε, ερευνούμε, διαγιγνώσκουμε και αντιμετωπίζουμε ολιστικά τους ασθενείς με LONG COVID, ενώ παράλληλα προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό και την Πολιτεία ώστε να μπορέσουμε συνεχίσουμε και να διευρύνουμε το έργο μας, καθώς ήδη πάνω από 200 ασθενείς είναι σε αναμονή» τόνισε συμπληρώνοντας ότι, αν και η παραλλαγή Όμικρον φαίνεται να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για LONG COVID σε σύγκριση με τη Δέλτα, επειδή αφορά σε μεγάλο πληθυσμό ατόμων, οι τελικοί αριθμοί ανθρώπων με LONG COVID μπορεί να είναι αυξημένοι συνολικά.
Ενώ, οι επιπτώσεις του LONG COVID μπορεί να αποτελέσουν σημαντικότατο πρόβλημα δημόσιας υγείας με σημαντικότατη επιβάρυνση στην οικονομία.
Συνοψίζοντας η κα Κατσαούνου επισήμανε ότι το LONG COVID αποτελεί καινούργια οντότητα και απαιτεί ολιστική διεπιστημονική προσέγγιση, με εκπαίδευση του ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού και δημιουργία ομάδων με εύρυθμη λειτουργία. Το Πρότυπο διεπιστημονικό κέντρο αναφοράς για ασθενείς με LONG COVID του ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» έχει οργανωθεί, στελεχωθεί και αποκτήσει εμπειρία. Χρειάζεται όμως στήριξη για να καλύψει το πλήθος των ασθενών που είναι σε αναμονή και μόνο με τη συνεργασία πολιτείας, Ένωσης ασθενών και επιστημονικής-πανεπιστημιακής κοινότητας μπορεί να αντιμετωπιστεί ολιστικά.
Ο κ. Στέργιος – Στυλιανός Γκατζώνης, Καθηγητής Νευρολογίας & Χειρουργικής Θεραπείας Νευρολογικών Νοσημάτων ΕΚΠΑ, ΓΝΑ «Ευαγγελισμός» αναφέρθηκε στην προσβολή του νευρικού συστήματος από τον κορονοϊό. Συγκεκριμένα, το νευρικό σύστημα προσβάλλεται άμεσα μόνο σε σχετικά μικρό ποσοστό στην οξεία φάση νόσησης από Covid-19. Ωστόσο αυτό δεν ισχύει στο βεβαιωμένο πλέον μεταλοιμώδες σύνδρομο από το οποίο πάσχει σημαντικό ποσοστό όσων νόσησαν από SARS COVID-19.
«Στην πρώτη δεκάδα των συμπτωμάτων του συνδρόμου LΟNG COVID ή στα συμπτώματα που εμφανίζει πάνω από 50% των πασχόντων, η συντριπτική πλειοψηφία αποτελείται από αιτιάσεις σχετιζόμενες με δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος. Δεδομένου του επιπολασμού και της σοβαρότητας των νευρολογικών επιπλοκών που σχετίζονται με τον COVID-19, απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση σε αυτές». Η διεθνής βιβλιογραφία τόνισε ο κ. Γκατζώνης προσπαθεί να λύσει αυτό το γρίφο που μοιάζει να είναι δύσκολος, πολυπαραγοντικός, να περιέχει ίσως νέες παθολογίες ή ακόμη ενδέχεται και να μην είναι απαραίτητα αποτέλεσμα παθολογίας του COVID-19. «Ωστόσο, ενώ απαιτείται πολύ περισσότερη έρευνα για την αποσαφήνιση των αιτιών και των επίμονων επιπτώσεων μιας λοίμωξης SARS-CoV-2, υποστηρίζουμε ότι η δημιουργία κέντρων αναφοράς που θα καταγράψουν, θα αντιμετωπίσουν, θα κατευθύνουν, θα θεραπεύσουν και θα παρακολουθήσουν μακροπρόθεσμα αυτούς τους πάσχοντες είναι επιστημονικά, επιδημιολογικά, οικονομικά και κυρίως ανθρώπινα η μοναδική ορθή βάση για τους ερευνητές και τους κλινικούς γιατρούς ώστε να λύσουν αυτόν το γρίφο».
Περικαρδίτιδα και μυοκαρδίτιδα μερικές φορές δε διαγιγνώσκονται στα αρχικά στάδια
Ο κ. Γουνόπουλος αναφέρθηκε στην καρδιακή βλάβη, η οποία στην οξεία λοίμωξη είναι πολυπαραγοντική. «Γνωρίζουμε ότι μπορούν να προκληθούν μεταξύ άλλων περικαρδίτιδα και μυοκαρδίτιδα οι οποίες μερικές φορές δε διαγιγνώσκονται στα αρχικά στάδια. Η διάγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση αυτών κρίνεται απαραίτητη, με στόχο να μην παραμείνει βλάβη στο μυοκάρδιο καθώς η προσβολή της καρδίας σχετίζεται με χειρότερη πρόγνωση. Κάποια συμπτώματα του Συνδρόμου LONG COVID όπως θωρακικό άλγος, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία, δύσπνοια και άλλα μη ειδικά συμπτώματα, χρειάζονται εξειδικευμένη και διεπιστημονική συνεργασία καθώς οφείλονται σε προσβολή του νευρικού συστήματος που νευρώνει την καρδιά, σε ανοσολογικούς μηχανισμούς, μικροθρομβωσεις και άλλα άγνωστα ακόμη αίτια και μηχανισμούς» τόνισε και εξήγησε, πως όλοι οι ασθενείς υποβάλλονται σε βασικό καρδιολογικό έλεγχο με κλινική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα καρδιάς και ακολουθεί λεπτομερής έλεγχος του καρδιαγγειακού σκέλους του αυτονόμου νευρικού συστήματος. «Οι δοκιμασίες περιλαμβάνουν ενεργητική ορθοστάτηση, βαθιά εισπνοή-εκπνοή, ισομετρική χειρολαβή και δοκιμασία valsalva και μετρώνται οι επιδράσεις τους στην λειτουργία του καρδιαγγειακού. Μέχρι στιγμής έχουν εξεταστεί 40 ασθενείς με σημεία θετικότητας σε ποσοστά μέχρι και 50%. Αυτοί οι ασθενείς στη συνεχεια υποβάλλονται σε ακόμη περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως Tilt test και holter ρυθμού».
Η κα Βασιλειάδη ανέφερε ότι ένα από τα πιο συχνά και επίμονα συμπτώματα που περιορίζει σημαντικά την καθημερινότητα των ατόμων αυτών είναι το αίσθημα χρόνιας κόπωσης, σε συνδυασμό με άλλα μη ειδικά συμπτώματα όπως μυϊκοί πόνοι, υπόταση, νοητική σύγχυση, διαταραχές ύπνου. Τα συμπτώματα αυτά παρατηρούνται και σε ασθενείς με ενδοκρινικές διαταραχές, κυρίως των επινεφριδίων και του θυρεοειδούς. Η μέχρι τώρα εμπειρία τους, όπως είπε, έχει δείξει ότι κάποιοι ασθενείς με LΟNG-COVID θα βρεθούν πράγματι να πάσχουν από ενδοκρινικές διαταραχές των επινεφριδίων ή του θυρεοειδή η αντιμετώπιση των οποίων εφόσον διαγνωσθούν έγκαιρα θα συμβάλει σημαντικά στην βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής αυτών των ασθενών.
Το 10 με 20% των ατόμων που θα νοσήσει με SARS COV 2 θα αναπτύξει συμπτώματα LONG COVID
Η κα Ιασωνίδου από την πλευρά των ασθενών, τόνισε ότι σύμφωνα με τον ΠΟΥ ένα ποσοστό 10 με 20% των ατόμων που θα νοσήσει με SARS COV 2 θα αναπτύξει συμπτώματα LONG COVID. Στις ΗΠΑ, ελέγχοντας τις ηλεκτρονικές καρτέλες 65 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 50 πολιτείες για 1 έτος βρέθηκε πως 1 στους 5 ενήλικες 18-65 ετών παρουσίαζε μία πάθηση η οποία σχετιζόταν με προηγούμενη λοίμωξη από covid, νούμερο που ανέβαινε στους 1 προς 4 στους ασθενείς, άνω των 65. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτη REACT, 37.7% των ατόμων που είχαν νοσήσει με covid συνέχιζαν να εμφανίζουν τουλάχιστον ένα σύμπτωμα 12 ή περισσότερες εβδομάδες post covid, ενώ ένα ποσοστό 14,8% εμφάνιζε 3 ή περισσότερα συμπτώματα στον αντίστοιχο χρόνο. Στην Ελλάδα με 3.5 εκατομμύρια καταγεγραμμένες λοιμώξεις ένας άγνωστος αριθμός ατόμων εμφανίζει εμμένοντα συμπτώματα κόπωσης, δύσπνοιας, γνωστικών διαταραχών και διαταραχών αυτόνομου νευρικού συστήματος που έχουν ανάγκη διεπιστημονικής προσέγγισης, διάγνωσης και αποκατάστασης μακριά από στερεότυπα και διακρίσεις με βάση την βαρύτητα αρχικής νόσησης.
132 ιατρεία post COVID
Όπως ανέφερε ο υπουργός Υγείας από το 2020 έως και σήμερα λειτουργούν στην Ελλάδα 132 ιατρεία post COVID, τα 82 σε νοσοκομεία και τα 50 σε κέντρα Υγείας και στις 7 υγειονομικές περιφέρειες ενώ 24.500 ασθενείς έχουν λάβει την απαραίτητη ιατρική φροντίδα. Το Υπουργείο σύμφωνα με τον κ. Πλεύρη, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, βάσει των ευρωπαϊκών κατευθυντήριων οδηγιών, στοχεύει στη θεσμοθετημένη αντιμετώπιση του συνδρόμου LΟNG COVID, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου, ώστε ο ασθενής να γνωρίζει όλο τον «οδικό» χάρτη για την αντιμετώπιση και διαχείριση του συνδρόμου.
