Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Χαλαρά και χωρίς πολιτικά προβλήματα το Ταμείο Ανάκαμψης θα είναι αυτό που θα ενσωματώσει τους ελέγχους της μεταμνημονιακής εποπτείας για τη χώρα μας όταν αυτή λήξει εντός δηλαδή του τρέχοντος έτους.
Αυτή είναι η εκτίμηση για τις ουρές που ενδεχομένως θα μείνουν σε επίπεδο υποχρεώσεων μετά τη λήξη της ενισχυμένης εποπτείας και με δεδομένο πως τα κεφάλαια που θα λάβει η Ελλάδα θα είναι κολοσσιαία.
Ο χρόνος λήξης της ενισχυμένης μεταμνημονιακής εποπτείας έχει προσδιοριστεί για μέσα στο 2022. Κανείς βεβαίως δεν αποκλείει μια μικρή παράταση ολίγων μηνών αν δεν έχουν εκταμιευθεί πλήρως τα ANFAS, πλην όμως η εκτίμηση είναι πως όλες οι υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί και δεν έχουν εκπληρωθεί από τη χώρα μας θα μεταφερθούν στο «χαρτοφυλάκιο» νέων υποχρεώσεων που αναλαμβάνει η Ελλάδα – μαζί και οι άλλες χώρες της Ε.Ε. – στο πλαίσιο των εγκρίσεων και των εκταμιεύσεων του RRF.
Αλλωστε και με δεδομένο πως το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπει διευρυμένους ελέγχους για όλες τις χώρες μέλη που θα εκμεταλλευτούν τους πόρους του προσαρμοσμένους στα δεδομένα του κάθε κράτους μέλους χωριστά είναι πολύ λογική μια τέτοια εξέλιξη η οποία πιστοποιείται και από την πρόσφατη ανακοίνωση της Commission:
“Το πρώτο αίτημα πληρωμής της Ελλάδας αφορά 15 ορόσημα που καλύπτουν διάφορες μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στους τομείς της ενεργειακής απόδοσης, της βιώσιμης κινητικότητας, της διαχείρισης αποβλήτων, της πολιτικής προστασίας, των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, της υγειονομικής περίθαλψης, της φορολογικής διοίκησης, της δικαιοσύνης, της επιχειρηματικής εξωστρέφειας, και του συστήματος λογιστικών και λοιπών ελέγχων που συνδέονται με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Δύο από τα ορόσημα και τους στόχους αφορούν τα πρώτα βήματα της υλοποίησης του δανειακού μέρους του Μηχανισμού”.
Eίναι προφανές από τις επικεφαλίδες των οροσήμων, πως μέσα εκεί περικλείονται και οι λοιπές υποχρεώσεις οι οποίες καθυστέρησαν ως προς την υλοποίησή τους είτε λόγω Covid είτε επειδή κάποιοι άλλοι στόχοι προηγήθηκαν στο ενδιάμεσο.
H ενσωμάτωση των παλιών υποχρεώσεων
Οι τίτλοι των υποχρεώσεων- πέραν των βασικών κατευθυντηρίων γραμμών- Ψηφιοποίηση και Μετάβαση στην Πράσινη Οικονομία- έχουν επιλεγεί με βάση τους οικονομικούς και όχι μόνον τομείς των κρατών μελών που χρειάζονται ενδυνάμωση στη λειτουργία τους.
Παρά το γεγονός πως πλήρεις αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, η προετοιμασία προς την παραπάνω κατεύθυνση αποτελεί πια γεγονός και διεξάγεται με δύο τρόπους:
-Κάποια Υπουργεία στα προγράμματά τους τα οποία έχουν εγκριθεί προς χρηματοδότηση έχουν εντάξει κομμάτια των προαπαιτούμενων της ενισχυμένης εποπτείας.
– Οι επόμενες ελεύσεις των θεσμών με πρώτη αυτήν της ερχόμενης εβδομάδας θα ανοίξουν την σχετική συζήτηση εις τρόπον ώστε να συνενωθούν τα ελλείμματα των μεταρρυθμίσεων με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις για τις εκταμιεύσεις των πόρων του RRF. Kαι αυτό θα συμβεί τόσο σε επίπεδο κυβερνητικό όσο και σε επίπεδο φορέων όπου οι φορείς συναντώνται με τους θεσμούς (τράπεζες, ενώσεις κλπ).
Και μπορεί σε κάθε περίπτωση τη μνημονιακή βάσανο για τις εκταμιεύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης να περνούν όλες οι χώρες μέλη, ωστόσο η δική μας χώρα έχει ακόμη κάποιες «ουρές» από το πρόσφατο παρελθόν οι οποίες θα πρέπει να ελεγχθούν και να ενσωματωθούν στις νέες μεταρρυθμίσεις .
Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτή είναι μια πάγια τακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να επιχειρεί δηλαδή να ευθυγραμμίσει τις οικονομικές και άλλες πολιτικές των χωρών μελών κάθε φορά που εκταμιεύει κοινοτικά κονδύλια για τις χώρες αυτές.
Απαιτήσεις με υπερκάλυψη
Το σχέδιο των επενδυτικών πρωτοβουλιών άλλωστε που θα υποστηριχθεί μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης, εκτείνεται χρονικά ως το 2026, χρόνος ικανός ώστε οι όποιες εκκρεμότητες από την οικονομική μετάβαση της Ελλάδας στη νέα εποχή να έχει ολοκληρωθεί.
Όπως άλλωστε έχουν αποδεχθεί πολλές φορές κοινοτικοί αξιωματούχοι η χώρα μας στον πυλώνα της ψηφιακής μετάβασης έχει διενεργήσει άλματα.
Εξάλλου Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάστηκε εντατικά με τα κράτη μέλη για την προετοιμασία της ανάκαμψής τους και τη διαμόρφωση των σχεδίων ανθεκτικότητας. Κατά τη διάρκεια εκείνης της φάσης, η Επιτροπή υπέβαλε συστάσεις στα κράτη μέλη.
Προκειμένου αυτά να αντιμετωπίσουν τα κενά και τα εκκρεμή ζητήματά τους.
Τα κριτήρια αξιολόγησης απηχούν τη φιλοσοφία της Επιτροπής όπως τα μέτρα να έχουν μόνιμο αντίκτυπο να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που εντοπίζονται με βάση τις ειδικές καταστάσεις που επικρατούν σε κάθε χώρα τη δημιουργία ορόσημων που να επιτρέπουν την παρακολούθηση της προόδου τα σχέδια παρέχουν έναν επαρκή μηχανισμό ελέγχου και ελέγχου και καθορίζουν την αληθοφάνεια του.
Χάρτης μεταρρυθμίσεων
Πάνω στα κρίσιμα ερωτήματα που απαντάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτίζεται η νέα αρχιτεκτονική ελέγχου της μετάβασης των ευρωπαϊκών οικονομιών στα νέα δεδομένα λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας.
Ακριβώς εκεί βρίσκεται και το κλειδί για τον τρόπο που οι θεσμοί θα κατευθύνουν τις απαιτήσεις και τους πόρους τους όσον αφορά και την Ελληνική Οικονομία:
-Πώς για παράδειγμα θα συνδεθούν οι εκταμιεύσεις που πραγματοποιούνται από το RRF με την πρόοδο σε ότι αφορά την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων;
Οι πληρωμές στο πλαίσιο του RRF θα συνδέονται με την απόδοση. Η Επιτροπή θα εγκρίνει τις εκταμιεύσεις με βάση την ικανοποιητική εκπλήρωση μιας ομάδας ορόσημων και στόχων που αντικατοπτρίζουν την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και τις επενδύσεις του σχεδίου. Αυτό θα συντελείται δύο φορές το χρόνο.
-Τι θα συμβεί αν όλα τα ορόσημα και οι στόχοι της δόσης δεν έχουν εκπληρωθεί;
Eίναι δυνατή η μερική αποπληρωμή αν σημαντικό κομμάτι αυτών έχει εκπληρωθεί.
-Τι γίνεται σε περίπτωση που κάποιοι στόχοι δεν είναι πλέον επιτεύξιμοι
Σε περίπτωση που τα ορόσημα και οι στόχοι δεν είναι πλέον επιτεύξιμοι για αντικειμενικές συνθήκες, το κράτος έχει τη δυνατότητα να υποβάλει ένα τροποποιημένο σχέδιο στην Επιτροπή.
-Πώς προστατεύονται τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ;
Καθιερώνεται διάλογος μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αντικείμενο την πρόοδο των εκταμιεύσεων και την επίτευξη των στόχων.
Τα εθνικά συστήματα ελέγχου των κρατών μελών θα χρησιμεύσουν ως το πρώτο μέσο για τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ε.Ε. Όμως η Επιτροπή αξιολογεί εάν παρέχουν επαρκείς διαβεβαιώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή θα εφαρμόσει τα δικά της εργαλεία ελέγχου βάσει κινδύνου. Η Επιτροπή μπορεί να διενεργεί επιτόπιους ελέγχους σε οριζόντια προσέγγιση ή με προσέγγιση βάσει κινδύνου, καλύπτοντας όλες τις χώρες.
Ακόμα κι αν τα ορόσημα και οι στόχοι έχουν εκπληρωθεί, όπου η Επιτροπή διαπιστώνει σοβαρές παρατυπίες (συγκεκριμένα απάτη, σύγκρουση συμφερόντων, διαφθορά), διπλή χρηματοδότηση ή σοβαρή παράβαση υποχρεώσεων από τις συμφωνίες χρηματοδότησης και τα κράτη μέλη δεν λαμβάνουν έγκαιρα και κατάλληλα μέτρα για τη διόρθωση τέτοιων παρατυπιών και την ανάκτηση των σχετικών κεφαλαίων, η Επιτροπή θα ανακτήσει ανάλογο ποσό ή και, στο βαθμό που ισχύει ενδέχεται να ζητήσει πρόωρη αποπληρωμή του συνόλου ή μέρος της στήριξης του δανείου.
