Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Ολοκληρώνεται μέχρι τις 16 Φεβρουαρίου η υιοθέτηση από την Ευρωβουλή και το Συμβούλιο ΕCOFIN του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο οποίος με τα 672,5 δισ. ευρώ αποτελεί τη βασική συνιστώσα του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η Ευρωβουλή αναμένεται να ανακοινώσει το αργότερο μέχρι αύριο την ολοκλήρωση της διαδικασίας σε ό,τι την αφορά, ενώ το Συμβούλιο ΕCOFIN θα επικυρώσει τον μηχανισμό στη συνεδρίαση της 16ης Φεβρουαρίου. Τόσο η διαδικασία της Ευρωβουλής όσο και του Συμβουλίου έχουν πλέον τυπικό χαρακτήρα, αλλά πρέπει να ολοκληρωθούν.
Από τη 17η Φεβρουαρίου, επόμενη της οριστικής έγκρισης του κανονισμού από το Συμβούλιο, μέχρι και τις 30 Απριλίου τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν υποβάλει τα εθνικά τους σχέδια μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Τα σχέδια θα εγκρίνονται το αργότερο μέσα σε δύο μήνες από την υποβολή τους, αρχικά από την Κομισιόν και στη συνέχεια από το Συμβούλιο της Ε.Ε. με ειδική πλειοψηφία.
Όπως επισήμανε χθες Ευρωπαίος αξιωματούχος, μέχρι στιγμής η μεγάλη πλειονότητα των κρατών-μελών έχει υποβάλει για διαβούλευση στα κράτη-μέλη μεγάλο ή μικρότερο μέρος των εθνικών σχεδίων. Η υποβολή για διαβούλευση δεν είναι υποχρεωτική, ωστόσο είναι προς το συμφέρον των κρατών-μελών, ώστε να μη χαθεί χρόνος.
Όροι επιλεξιμότητας
Προκειμένου να είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση, τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας πρέπει να εστιάζουν σε βασικούς τομείς πολιτικής της Ε.Ε., δηλαδή στην πράσινη μετάβαση συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας, στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στην οικονομική συνοχή και στην ανταγωνιστικότητα, καθώς και στην κοινωνική και εδαφική συνοχή. Θα είναι επίσης επιλέξιμα για χρηματοδότηση όσα εστιάζουν στην ενίσχυση της δυνατότητας των αρχών να αντιμετωπίζουν κρίσεις και της ετοιμότητάς τους, καθώς και στις πολιτικές για τα παιδιά και τους νέους, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Ευρωπαίο αξιωματούχο, τα σχέδια πρέπει να βασίζονται στην καθοδήγηση που εξέδωσε η Κομισιόν στις 22 Ιανουαρίου, σύμφωνα με την οποία το πεδίο εφαρμογής του Μηχανισμού Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης είναι επικεντρωμένο γύρω από έξι πυλώνες: 1) Την πράσινη μετάβαση, 2) τον ψηφιακό μετασχηματισμό, 3) την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, 4) την κοινωνική και εδαφική συνοχή, 5) την υγεία και ανθεκτικότητα και 6) πολιτικές για την επόμενη γενιά, παιδιά και νέους, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων.
Τα σχέδια θα περιλαμβάνουν επίσης τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζουν να κάνουν, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε χώρας, σε τομείς όπως η βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, η φορολογία και η αγορά εργασίας.
Ειδικότερα, πρέπει να αποδεικνύουν ότι συμβάλλουν στην υλοποίηση της δέσμευσης της Ε.Ε. για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, καθώς και στην ενδιάμεση μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Κατά συνέπεια, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις που στηρίζουν την κλιματική μετάβαση. Η συμφωνία προβλέπει ότι τουλάχιστον το 37% των δαπανών για τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιληφθούν στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας του κάθε κράτους-μέλους θα πρέπει να συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων. Επιπλέον, όλες οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να τηρούν την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής ζημίας», διασφαλίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ότι δεν θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον.
Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν υψηλό βαθμό φιλοδοξίας κατά τον καθορισμό των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων για τη διευκόλυνση της ψηφιακής μετάβασης στο πλαίσιο των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Τουλάχιστον το 20% των δαπανών για τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις που θα περιληφθούν σε κάθε εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να συμβάλει στην επίτευξη της ψηφιακής μετάβασης.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, από τα μέχρι τώρα στοιχεία προκύπτει ότι ορισμένες χώρες δεν έχουν καλύψει την υποχρέωση του 37% των χρηματοδοτήσεων με σχέδια προς την κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης, ρίχνοντας μεγαλύτερο βάρος σε έργα υποδομής, όπως οι αυτοκινητόδρομοι. Οι χώρες αυτές κλήθηκαν στα τελικά σχέδια που θα υποβάλουν να λάβουν υπόψη την υποχρέωση για το ποσοστό των επενδύσεων που θα πρέπει να κινούνται στην κατεύθυνση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Όπως είπε, σε γενικές γραμμές οι περισσότερες χώρες κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, παρουσιάζοντας σημαντικό αριθμό επενδυτικών σχεδίων προς την κατεύθυνση των περιβαλλοντικών στόχων, όπως η ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, η προώθηση του υδρογόνου και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), ή ακόμη η ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, της Δικαιοσύνης, των ΜΜΕ, καθώς και αρκετά διασυνοριακά προγράμματα.
Και φυσικό αέριο
Ερωτηθείς σχετικά με τη δυνατότητα χρηματοδότησης σχεδίων που περιλαμβάνουν το φυσικό αέριο, ο αξιωματούχος διευκρίνισε ότι ο μηχανισμός δεν αποκλείει αυτού του τύπου τις χρηματοδοτήσεις υπό την προϋπόθεση ότι εντάσσονται σε ένα πλαίσιο μετάβασης, δηλαδή βοηθούν στο σταδιακό πέρασμα από τον άνθρακα στην πράσινη ενέργεια. Το ίδιο ισχύει και για τους αυτοκινητόδρομους, οι οποίοι θα χρηματοδοτούνται σε συνδυασμό με την προώθηση βιώσιμων μεταφορών βασισμένων σε ένα πράσινο σχέδιο μετάβασης.
Με την υποβολή των προγραμμάτων και υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης επικύρωσης από όλα τα κράτη-μέλη του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της περιόδου 2021-2027, δηλαδή των ιδίων πόρων της Ε.Ε., θα ξεκινήσουν και οι χρηματοδοτήσεις προς τα κράτη-μέλη με την εκταμίευση σε πρώτη φάση της προκαταβολής, που θα είναι ίση με το 13% των επιχορηγήσεων. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα αναλογεί ως προκαταβολή το ποσό των 2,1 δισ. ευρώ. Στη συνέχεια οι χρηματοδοτήσεις θα γίνονται ανά εξάμηνο.
Υπενθυμίζεται ότι ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει 312 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 360 δισ. ευρώ σε δάνεια, όλα σε τιμές 2018. Η χρηματοδότηση θα καλύπτει και αναδρομικά δαπάνες που έγιναν από την 1η Φεβρουαρίου μέχρι και τον Αύγουστο του 2020, δηλαδή πριν από τη συμφωνία των Ευρωπαίων ηγετών για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τέλος, θυμίζουμε ότι στη χώρα μας από το Ταμείο Ανάκαμψης αναλογούν 32 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 19,5 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και 12 δισ. ευρώ δάνεια.
