Tέσσερα πολύ σημαντικά προγράμματα για την Υγεία, καθώς και την Έρευνα και την Καινοτομία εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και αφορούν την προστασία όλων των κρατών-μελών τόσο σε τρέχοντα θέματα υγείας όσο και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση πιθανής επόμενης πανδημίας.
Επενδύσεις σε 400 δισ. ευρώ σε όλη την Ευρώπη
Το πρώτο πρόγραμμα είναι το InvestEU, το οποίο παρέχει κίνητρα για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις και εγγυάται την απλούστερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Το InvestEU θα στηρίξει στρατηγικές επενδύσεις στον τομέα της παραγωγής φαρμάκων, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και ιατρικών εφοδίων, κρίσιμης σημασίας σε συνθήκες πανδημίας, καθώς και στην παραγωγή ανταλλακτικών και συσκευών στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στην Ε.Ε.
Θα χρηματοδοτήσει επίσης βιώσιμα έργα που έχουν αποδεδειγμένα θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στο κλίμα και στην κοινωνία. Τα έργα αυτά θα διέπονται υποχρεωτικά από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», δεν θα πρέπει δηλαδή να αντιβαίνουν στους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους που έχει θέσει η Ε.Ε.
Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν επίσης ότι το InvestEU θα συμβάλει στην επίτευξη έως το 2027 του στόχου διάθεσης τουλάχιστον του 30% των κονδυλίων της Ε.Ε. σε δράσεις για την προστασία του κλίματος.
Διασφάλισαν ακόμη ότι θα στηριχθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από την πανδημία και αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο χρεοκοπίας.
Οι επιπλέον επενδύσεις σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες αναμένεται να ανέλθουν σε 400 δισ. ευρώ, και οι εγγυήσεις της Eυρωπαϊκής Ένωσης θα κατανεμηθούν ως εξής.
- βιώσιμες υποδομές: περίπου 38%
- έρευνα, καινοτομία και ψηφιοποίηση: 25%
- μικρομεσαίες επιχειρήσεις: περίπου 26%
- κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες: περίπου 11%
Επίσης, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) θα λάβει επιπλέον 375 εκατ. ευρώ με σκοπό να συμβάλει στην εφαρμογή του προγράμματος InvestEU.
Οικονομικά προσιτά φάρμακα και ιατρικός εξοπλισμός
Το δεύτερο πρόγραμμα είναι το «EU4Health» το οποίο αφορά την περίοδο 2021-2027 και στόχο έχει να προετοιμαστούν τα συστήματα υγείας της Ε.Ε. για μελλοντικές απειλές κατά της υγείας και πανδημίες.
Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα αυτό θα προετοιμάσει καλύτερα τα συστήματα υγείας, ώστε να βελτιωθεί η ανθεκτικότητά τους απέναντι σε σοβαρές διασυνοριακές απειλές. Με αυτόν τον τρόπο, η Ε.Ε. θα μπορέσει να αντιμετωπίσει όχι μόνο πιθανές μελλοντικές πανδημίες, αλλά και πιο μακροπρόθεσμες προκλήσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού και οι ανισότητες σε θέματα υγείας. Επιπλέον, θα στηρίξει δράσεις που αφορούν την ηλεκτρονική υγεία και τη δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία.
Θα στηριχθούν επίσης η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη υψηλής ποιότητας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε σεξουαλική και αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη, η βελτίωση της ψυχικής υγείας και η επιτάχυνση των προσπαθειών για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Τέλος, θα ενισχυθεί η διαθεσιμότητα οικονομικά προσιτών φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού. Ο προϋπολογισμός είναι ύψους 5,1 δισ. ευρώ και τουλάχιστον 20% αφορά την πρόληψη ασθενειών και την προώθηση της υγείας.
Εμβληματικό πρόγραμμα για την έρευνα «Ορίζων Ευρώπη»
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν πρόσφατα το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για την έρευνα και την καινοτομία το οποίο έχει στόχο να θωρακίσει τα συστήματα υγείας στην Ε.Ε. και να στηρίξει την οικονομία στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Το πρόγραμμα εξασφαλίζει άμεση και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για δράσεις έρευνας και καινοτομίας που στόχο έχουν την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πανδημία COVID-19. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τα υψηλότερα κονδύλια που έχει διαθέσει ποτέ η Ε.Ε. για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την έρευνα στον ψηφιακό τομέα. Στήριξη θα δοθεί επίσης σε καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην ανάπτυξη των ερευνητικών υποδομών στην Ευρώπη, ενώ το Κοινοβούλιο εξασφάλισε ότι, μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, θα διατεθεί 1 δισ. ευρώ επιπλέον για την επιστημονική έρευνα. Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» θα έχει συνολικό προϋπολογισμό 95,5 δισ. ευρώ. Από τα χρήματα αυτά, τα 5,4 δισ. ευρώ θα προέλθουν από το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ «Next Generation EU», ενώ επιπλέον 4 δισ. ευρώ επενδύσεων θα διατεθούν μέσω του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου (ΠΔΠ) της Ε.Ε.
Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» αποτελείται από τρεις πυλώνες
Ο πρώτος πυλώνας «επιστήμη αριστείας» θα στηρίξει πρωτοποριακά ερευνητικά προγράμματα που θα αναπτύξουν και θα υλοποιήσουν ερευνητές μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας. Θα χρηματοδοτήσει επίσης υποτροφίες και ανταλλαγές ερευνητών μέσω των δράσεων Marie Sklodowska-Curie και θα εξασφαλίσει επενδύσεις για τη βελτίωση των ερευνητικών υποδομών. Ο δεύτερος πυλώνας «παγκόσμιες προκλήσεις και ευρωπαϊκή βιομηχανική ανταγωνιστικότητα» θα προσφέρει άμεση στήριξη σε ερευνητικά έργα στον τομέα της κοινωνίας, της τεχνολογίας και τη βιομηχανίας και θα καθορίσει τις ερευνητικές προτεραιότητες της Ε.Ε. Θα χρηματοδοτηθούν ακόμα συμπράξεις μεταξύ δημοσίων φορέων, συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, και δράσεις του Κοινού Κέντρου Ερευνών, το οποίο παρέχει ανεξάρτητα επιστημονικά στοιχεία και τεχνική υποστήριξη σε φορείς χάραξης πολιτικής σε επίπεδο Ε.Ε. και κρατών-μελών. Και ο τρίτος πυλώνας «καινοτόμος Ευρώπη» έχει ως στόχο να καταστήσει την Ευρώπη ηγετική δύναμη στην καινοτομία για την ανάπτυξη αγορών. Μέσω της περαιτέρω ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT), ο πυλώνας αυτός έχει ως στόχο να προωθήσει την καλύτερη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Νομικό πλαίσιο για την προμήθεια ιατρικών αποθεμάτων
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν επίσης τον αναθεωρημένο μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ε.Ε. με στόχο να διασφαλίσουν ότι τα κράτη-μέλη θα είναι καλύτερα προετοιμασμένα για την αντιμετώπιση καταστροφών μεγάλης κλίμακας, ιδίως όταν αυτές επηρεάζουν πολλές χώρες ταυτόχρονα. Ως εκ τούτου, για την ταχύτερη παροχή βοήθειας στην αντιμετώπιση κρίσεων, η Επιτροπή θα είναι σε θέση να αποκτήσει άμεσα, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τους αναγκαίους πόρους μέσω του αποθεματικού rescEU.
Για τον μηχανισμό θα διατεθούν 1,263 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027 και το ποσό αυτό θα συμπληρωθεί με 2,056 δισ. από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης (περίπου πενταπλάσιο του ποσού που είχε διατεθεί κατά το προηγούμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο). Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην ολομέλεια οι ευρωβουλευτές αναγνώρισαν τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισε ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και την ανάδειξή του σε σύμβολο αλληλεγγύης της Ε.Ε. Τόνισαν ότι οι προσαρμογές του μηχανισμού (που εγκρίθηκαν στην ολομέλεια) θα φέρουν μεγαλύτερη ευελιξία, καλύτερο συντονισμό και περισσότερους πόρους για την αντιμετώπιση μελλοντικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας. Να θυμίσουμε ότι ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ένωσης δημιουργήθηκε το 2013 σε εθελοντική βάση για να βοηθά τα κράτη-μέλη με τις ολοένα και συχνότερες φυσικές καταστροφές. Από το 2019, όταν συστάθηκε το rescEU, η Ε.Ε. είναι σε θέση να προμηθεύεται από κοινού πόρους και να βοηθά τις χώρες που πλήττονται από φυσικές καταστροφές και των οποίων οι εθνικοί πόροι φτάνουν στα όριά τους.
Ένα νέο στρατηγικό ιατρικό απόθεμα του rescEU, στο οποίο συμμετέχουν αυτή τη στιγμή εννέα κράτη-μέλη, δίνει τη δυνατότητα στην Ε.Ε. να αντιδρά γρηγορότερα όταν συμβαίνουν κρίσεις.
Οι ευρωβουλευτές εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τη δημιουργία, σε επίπεδο Ε.Ε., ενός αποθέματος βασικών ιατρικών εφοδίων και εξοπλισμού, το οποίο συμπληρώνει το έργο που επιτελείται στο πλαίσιο του rescEU, και ενός αποθέματος ιατρικού και βοηθητικού προσωπικού που θα κινητοποιείται σε περίπτωση κρίσης στον τομέα της υγείας.
