Το «Έξυπνο Νοσοκομείο» αποτελεί ένα λειτουργικό πλαίσιο στο οποίο οι τεχνολογικές υποδομές και η παροχή περίθαλψης είναι σχεδιασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να αξιοποιούν στο έπακρο επερχόμενες ψηφιακές τεχνολογίες προς όφελος των ασθενών αλλά και της αποτελεσματικότερης λειτουργίας των μονάδων υγείας.
Αυξανόμενα κόστη υγείας για παρόχους
Το κόστος της υγείας υπολογίζεται πως θα αυξάνεται κατά μέσο όρο 5% στην Ευρώπη κάθε χρόνο (παρόμοια και στην Ελλάδα) τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι οργανισμοί όπως τα νοσοκομεία οφείλουν να αλλάξουν και με τη βοήθεια της τεχνολογίας να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της νέας εποχής, υιοθετώντας λύσεις που προσφέρουν αυτοματοποιήσεις και βελτιστοποιήσεις. Η μετάβαση προς ένα «Έξυπνο Νοσοκομείο» έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε μείωση κόστους και βελτιστοποίηση αποδοτικότητας για τους παρόχους υγείας. Πρωταρχικός στόχος των έξυπνων νοσοκομείων είναι η βέλτιστη φροντίδα των ασθενών, αξιοποιώντας στο έπακρο προηγμένες τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών.
Στον πυρήνα του «έξυπνου νοσοκομείου» βρίσκεται η κεντρική μονάδα παρακολούθησης δεδομένων, η οποία διασφαλίζει τη δυνατότητα για κεντρική και υποστηριζόμενη από δεδομένα λήψη αποφάσεων, συγκεντρώνοντας κλινικά αλλά και λειτουργικά δεδομένα από όλο το εύρος του νοσοκομείου καθώς και από τα εξωτερικά σημεία παροχής φροντίδας (περίθαλψη στο σπίτι). Μέσω της μονάδας αυτής, ενεργοποιείται η συνολική εποπτεία του συστήματος για διαχείριση παραπομπών και μεταβάσεις περίθαλψης αλλά και ορθή λειτουργία των ίδιων των εγκαταστάσεων του νοσοκομείου καθώς και η διασύνδεση με τρίτους, π.χ. για τη διαχείριση προμηθειών. Μέσα από φορητές συσκευές το ιατρικό προσωπικό αποκτά ανά πάσα στιγμή την εικόνα του ασθενούς μέσα από τον πλήρη ιατρικό φάκελο ασθενή, αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων αλλά και συνεχή ροή ζωτικών στοιχείων του ασθενούς που συγκεντρώνονται με τη βοήθεια wearables.
Συνδεδεμένα ιατρικά μηχανήματα και τεχνολογίες wearables επιτρέπουν την παροχή εναλλακτικών επιλογών περίθαλψης, όπως η εικονική και η απομακρυσμένη παροχή περίθαλψης. Η εικονική παροχή περίθαλψης συνδέει ιατρούς, ασθενείς και επαγγελματίες υγείας σε πραγματικό χρόνο για την παροχή υπηρεσιών υγείας, την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των επαγγελματιών, την υποστήριξη της διαχείρισης της ασθένειας και το συντονισμό της φροντίδας.
Μέσα από τεχνολογίες τηλεϊατρικής το «Έξυπνο Νοσοκομείο» μπορεί να παρέχει φροντίδα έξω από τα φυσικά όρια του νοσοκομείου, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτό την εμπειρία του ασθενούς (αφού η περίθαλψη πραγματοποιείται στην άνεση του σπιτιού του), αλλά και τη λειτουργική αποδοτικότητα της νοσοκομειακής μονάδας, αφού χρόνιες καταστάσεις αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα με τον τρόπο αυτό, εξοικονομώντας πόρους.
Ενισχυμένες διαγνωστικές και επεμβατικές ικανότητες
Η σύγκλιση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) παρέχει τη δυνατότητα για ανάπτυξη νέων μεθόδων θεραπείας (για παράδειγμα χειρουργικά ρομπότ είναι σε θέση να εκτελέσουν επεμβάσεις μικροχειρουργικής, οι οποίες δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν από κλινικούς ιατρούς), ενώ παράλληλα μπορεί να βελτιώσει και τις ήδη υπάρχουσες μεθόδους. Τα νοσοκομεία όλο και περισσότερο κάνουν χρήση τεχνικών εξόρυξης δεδομένων ασθενών (data mining) για σκοπούς διάγνωσης και επιλογής της καλύτερης δυνατής θεραπείας.
Έμφαση στην παροχή υπηρεσιών υγείας
Δίνει επίσης έμφαση τόσο στην παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλής ποιότητας όσο και στην ομαλή ροή των ασθενών εντός των νοσοκομείων καθώς έτσι μπορεί να οδηγηθεί σε μείωση των χρόνων αναμονής και της διάρκειας παραμονής των ασθενών εντός αυτού, καθώς και σε μείωση σφαλμάτων και ενίσχυση της ικανοποίησης ασθενών και εργαζομένων. Οι σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να αξιοποιηθούν για τον εντοπισμό, την ανάλυση και την επίλυση συμφορήσεων στο σύστημα, συνεισφέροντας με τον τρόπο αυτό στην αποτελεσματικότερη παροχή των υπηρεσιών υγείας και την εξομάλυνση της ροής των ασθενών. Η διαθεσιμότητα της πληροφορίας σε όλα τα στάδια από τα οποία περνάει ο ασθενής, από την εισαγωγή, τον προγραμματισμό της θεραπείας, έως και την έξοδο, καθώς και η απλούστευση και βελτιστοποίηση των διαδικασιών εισαγωγής, εξετάσεων και εξιτηρίου έχει ως αποτέλεσμα τη βελτιωμένη ροή των ασθενών.
Διασυνδεδεμένες συσκευές
Αξιοποιεί τις διασυνδεδεμένες συσκευές (IoT) οδηγώντας σε υπέρβαση των «φυσικών ορίων» του χώρου του νοσοκομείου και επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο την παροχή απομακρυσμένης ιατρικής περίθαλψης. Μια πληθώρα ιατρικών συσκευών π.χ. εμφυτεύσιμες ή «φορετές» (wearables), επιτρέπουν την παρακολούθηση ασθενών σε πραγματικό χρόνο μέσω καταγραφής ζωτικών δεικτών, ενώ οι μετρήσεις αυτές είναι άμεσα διαθέσιμες σε νοσοκομειακό προσωπικό και συστήματα. Αυτές οι απομακρυσμένες δυνατότητες επαυξάνονται μέσα από διάφορες ιατρικές συσκευές οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα δράσης (π.χ. χορήγηση φαρμακευτικής δόσης) στον ασθενή ανάλογα με την κατάστασή του ή μέσω απομακρυσμένων ελέγχων. Επομένως, η εισαγωγή ασθενών στα νοσοκομεία μπορεί να περιοριστεί στις περιπτώσεις στις οποίες κρίνεται απαραίτητη, επιτυγχάνοντας μειωμένα κόστη περίθαλψης και βελτίωση της εμπειρίας για τον ασθενή, αφού έχει πλέον τη δυνατότητα να λάβει τη θεραπεία από την άνεση του σπιτιού του.
Αποτελεσματική διαχείριση
Επιπλέον, αξιοποιεί επερχόμενες ψηφιακές τεχνολογίες για την αποτελεσματική διαχείριση πολύπλοκων υποστηρικτικών διαδικασιών. Έτσι λ.χ. συμμετέχει σε ψηφιακές αλυσίδες εφοδιασμού και αναπληρώνει αυτοματοποιημένα τα αποθέματα σε αναλώσιμα, αξιοποιεί τεχνολογίες ΙοΤ για την παρακολούθηση της διαχείρισης του ιατρικού εξοπλισμού, κάνει χρήση robotic process automation για τη διεκπεραίωση backoffice λειτουργιών μεγάλου όγκου, κ.ο.κ.
Ασφάλεια και ιδιωτικότητα
Και φυσικά βασίζεται στη διαχείριση πληθώρας δεδομένων για την ομαλή του λειτουργία. Η ασφάλεια των ασθενών και η ιδιωτικότητα είναι αδιαπραγμάτευτες έννοιες για τα «Έξυπνα Νοσοκομεία», ενώ μέσα από την αξιοποίηση τεχνολογιών επόμενης γενιάς όπως το blockchain, οι σχέσεις με τα τρίτα μέρη καθίστανται αξιόπιστες και ασφαλείς.
Τι χρειάζεται για να λειτουργήσει ένα τέτοιο νοσοκομείο
Διασυνδεδεμένες φορητές ιατρικές συσκευές με συστήματα ταυτοποίησης και κλινικά πληροφοριακά συστήματα που επιτρέπουν την απομακρυσμένη παρακολούθηση των ασθενών.
Εξοπλισμό και συστήματα ταυτοποίησης που χρησιμοποιούνται για την καταμέτρηση και την ταυτοποίηση ασθενών, προσωπικού και νοσοκομειακού εξοπλισμού (για παράδειγμα κρεβάτια). Στα έξυπνα νοσοκομεία, βιομετρικοί σαρωτές (biometric scanners) διαβάζουν τα συστήματα ταυτοποίησης, συστήματα ασφαλείας κλειστού κυκλώματος επιτρέπουν την ταυτοποίηση και κατά συνέπεια τη χορήγηση αδειών (όπως πρόσβαση σε συγκεκριμένους χώρους), ενώ με τη βοήθεια τεχνολογίας RFIDή IoT πραγματοποιείται καλύτερη διαχείριση του νοσοκομειακού εξοπλισμού.
Επίσης, φορητές συσκευές προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η κατάλληλη πληροφορία είναι διαθέσιμη στο σωστό χώρο και χρόνο, και να διευκολύνουν την κινητικότητα προσωπικού και ασθενών, π.χ. φορητοί υπολογιστές, εφαρμογές για tablet και έξυπνα κινητά, βομβητές, κ.ά.
Εξοπλισμό απομακρυσμένης περίθαλψης για να παρέχει υπηρεσίες περίθαλψης εκτός νοσοκομείου, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές. Σε αυτόν περιλαμβάνεται εξοπλισμός τηλε-διάγνωσης και τηλε-παρακολούθησης, εξοπλισμός για τη διανομή φαρμακευτικής αγωγής (automated dosing equipment), εξοπλισμός τηλε-υγείας (κάμερες, αισθητήρες, κτλ.)
Κτήρια και εγκαταστάσεις που ενσωματώνουν ολοκληρωμένες έξυπνες διαδικασίες για τη διαχείριση λειτουργιών, αποτελούν βασικό στοιχείο των «Έξυπνων Νοσοκομείων». Κρίσιμες λειτουργίες που σχετίζονται με την ασφάλεια των ασθενών βασίζονται στις δυνατότητες που παρέχουν τα συστήματα έξυπνης διαχείρισης εγκαταστάσεων όπως: συστήματα ενεργειακής απόδοσης και διαχείρισης κλιματολογικής συνθηκών, αισθητήρες θερμοκρασίας, συστήματα διαχείρισης πρόσβασης / ασφάλειας.
Διασυνδεδεμένα πληροφοριακά συστήματα (CIS) (Hospital information systems-HIS), εργαστηριακά πληροφοριακά συστήματα (Laboratory information systems-LIS), συστήματα τράπεζας αίματος, ερευνητικά πληροφοριακά συστήματα, κ.ά., τα οποία ωστόσο ολοκληρώνονται με «έξυπνες» ιατρικές συσκευές, συγκεντρώνοντας ιατρικά και μη δεδομένα από τη λειτουργία του νοσοκομείου, ενώ είναι πλέον αυξανόμενα ικανά για αυτόματη λήψη αποφάσεων (π.χ. αυτοματοποιημένη αναπλήρωση αποθεμάτων αναλωσίμων ή φαρμάκων).
Εξοπλισμό δικτύωσης που ναι μεν δεν διαφέρει από τον τυπικό εξοπλισμό ενός παραδοσιακού νοσοκομείου, αλλά χαρακτηρίζεται από ενισχυμένα χαρακτηριστικά (π.χ. πρωτόκολλα δρομολόγησης, διασύνδεση στο διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων σε όλους τους χώρους).
Και φυσικά πλατφόρμα Cloud να συλλέγει αυτόματα πληροφορίες ιατρικής γνωμοδότησης, πραγματοποιεί απεικονίσεις και παράγει αναφορές για τα εργαστηριακά αποτελέσματα. Η αναφορά αυτή ενσωματώνεται στο προσωπικό αρχείο υγείας του ασθενούς, το οποίο είναι διαθέσιμο μέσω φορητών συσκευών ανά πάσα στιγμή.
Τα οφέλη ενός «Έξυπνου Νοσοκομείου»
Η παροχή περίθαλψης μέσα από τις αναδυόμενες τεχνολογίες, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή εντός του «έξυπνου νοσοκομείου» μπορούν να περιορίσουν τυχόν ανεπάρκειες και να βελτιώσουν τα αποτελέσματα της περίθαλψης των ασθενών. Το «έξυπνο νοσοκομείο» μπορεί να πληροφορεί τους ασθενείς, να μειώνει τα επίπεδα άγχους τους και να τους ενθαρρύνει να συμμετέχον ενεργά στην περίθαλψή τους.
Τεχνολογίες όπως η αυτοματοποίηση διαδικασιών με Robotics (RPA) συνδράμουν στο να κάνουν το «έξυπνο νοσοκομείο» αποτελεσματικότερο, βελτιώνοντας τις υπάρχουσες διαδικασίες, μειώνοντας τα κόστη και ενισχύοντας τη διαφάνεια. Ενώ η στελέχωση με προσωπικό και ο προγραμματισμός σε ένα «έξυπνο νοσοκομείο» βελτιστοποιείται με τη χρήση τεχνολογιών, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο προσωπικό να αποδώσει καλύτερα. Η εκπαίδευση δε του προσωπικού μπορεί να επιταχυνθεί με τη χρήση ψηφιακών μέσων και μαθημάτων στο διαδίκτυο.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η προσέγγιση που απαιτείται για την υλοποίηση ενός «έξυπνου νοσοκομείου» με υπερσύγχρονες μετασχηματιστικές δυνατότητες αποτελείται από συγκεκριμένες φάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν στρατηγικό οραματισμό, προτεραιοποίηση των περιπτώσεων χρήσης, χαρτογράφηση δυνατοτήτων και σχεδιασμό εφαρμογής.
Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, το «Έξυπνο Νοσοκομείο» στην Ελλάδα
Ένα από τα καλά παραδείγματα «Έξυπνου Νοσοκομείου» είναι το Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης το οποίο γίνεται «έξυπνο» μέσα από την υιοθέτηση νέων ψηφιακών τεχνολογιών, επιτυγχάνοντας αναβάθμιση των νοσηλευτικών υπηρεσιών, βελτίωση της ικανοποίησης για τους ασθενείς, μείωση του λειτουργικού κόστους και αύξηση της παραγωγικότητας. Η μετατροπή του σε ένα «έξυπνο νοσοκομείο» ξεκίνησε μέσω της εφαρμογής πρωτοποριακών λύσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Ομίλου ΟΤΕ και τη χρήση προϊόντων και λύσεων της εταιρείας Cisco. Οι δύο εταιρείες εγκατέστησαν στο νοσοκομείο συστήματα ασύρματης μετάδοσης φωνής και δεδομένων, που επιτρέπουν εξουσιοδοτημένη πρόσβαση του προσωπικού στα πληροφοριακά συστήματα του νοσοκομείου μέσω tablets ή smartphones. Παράλληλα, οι δύο εταιρείες προχώρησαν και στην εγκατάσταση ενός νέου IP τηλεφωνικού κέντρου στο νοσοκομείο, καθώς και στη διασύνδεσή του με το υπάρχον. Με την ενιαία αυτή υποδομή, για δεδομένα και τηλεφωνία μέσω Διαδικτύου, το προσωπικό μπορεί να δέχεται εσωτερικές κλήσεις και στο smartphone του, ενώ παρέχεται ελεύθερη πρόσβαση στο Internet στους ασθενείς και τους συνοδούς τους. Επιπλέον, παρέχεται υπηρεσία εντοπισμού της θέσης (Location Base Services) των σημαντικών παγίων του νοσοκομείου, μέσω τεχνολογίας αναγνώρισης και ταυτοποίησης αντικειμένων μέσω ραδιοσυχνοτήτων (Radio Frequency Identification-RFID), που επιτρέπει την παρακολούθησή τους σε πραγματικό χρόνο, με ακρίβεια ενός μέτρου. Τέλος, σε κάθε κλίνη εγκαταστάθηκαν τερματικές συσκευές με οθόνες αφής (bedside terminals), που λειτουργούν και ως μονάδες ψυχαγωγίας, ενημέρωσης και υποστήριξης των νοσηλευόμενων και των συνοδών τους, αλλά και ως εργαλείο δουλειάς για το νοσηλευτικό, ιατρικό και διοικητικό προσωπικό του νοσοκομείου.
*Με πηγές από το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ του 2020 που έγινε σε συνεργασία με τη διεθνή εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών Deloitte.
