Του Χρήστου Σταϊκούρα*
Μετά την περσινή απουσία εξαιτίας της πανδημίας, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης -έκθεση-θεσμός, που αποτελεί, διαχρονικά, σημείο αναφοράς για τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής- ανοίγει ξανά τις πύλες της, εκπέμποντας σήμα ισχυρής ανάκαμψης φέτος και στέρεων προοπτικών για υψηλή και διατηρήσιμη ανάπτυξη την επόμενη μέρα της υγειονομικής κρίσης.
Σήμα ρεαλιστικά αισιόδοξο, όπως πιστοποιεί σειρά πρόδρομων δεικτών και θετικών εξελίξεων τους τελευταίους μήνες (βιομηχανική παραγωγή, δείκτης υπεύθυνων προμηθειών και δείκτης οικονομικού κλίματος, ηπιότερη των αρχικών προβλέψεων ύφεση της οικονομίας το 2020, συγκράτηση της ανεργίας, αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων, ιστορικά χαμηλά κόστη δανεισμού, μείωση του spread, αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας κ.ά.).
Τα παραπάνω συνιστούν καρπό της σκληρής, συστηματικής, υπεύθυνης και αποτελεσματικής – όπως αναγνωρίζεται εντός και εκτός της χώρας- προσπάθειας που κατέβαλε η κυβέρνηση καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύμηνης και πρωτόγνωρης περιπέτειας του Covid-19, η οποία συνοδεύτηκε από πολλαπλές παράλληλες δοκιμασίες: μεγάλες φυσικές καταστροφές, εθνικές προκλήσεις και μεταναστευτικές πιέσεις. Προσπάθεια με διττό στόχο: αφενός, να προστατευθεί η δημόσια υγεία, να στηριχθεί η απασχόληση, να ενισχυθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων και να τονωθεί η κοινωνική συνοχή, και αφετέρου, να διασφαλιστούν τόσο το καλύτερο δυνατό σημείο επανεκκίνησης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής όσο και οι καλύτερες προοπτικές για τη μετά κορονοϊό εποχή.
Βεβαίως, δεν παραγνωρίζουμε τις δυσκολίες. Έχουμε πλήρη επίγνωση της έντονης αβεβαιότητας που εξακολουθεί να υφίσταται, κυρίως λόγω επιδημιολογικών παραγόντων. Έχουμε, όμως, αποδείξει έμπρακτα ως κυβέρνηση -από την αρχή της θητείας μας- ότι λειτουργούμε με σχέδιο, διορατικότητα και αποφασιστικότητα, αξιοποιώντας στο μέγιστο τις ευκαιρίες και περιορίζοντας τους κινδύνους.
Στο πλαίσιο αυτό, ακόμα και μέσα στη δίνη της πανδημίας, καταφέραμε όχι μόνο να μείνει η κοινωνία και η οικονομία όρθια -παρότι η Ελλάδα ήταν πιο ευάλωτη, λόγω της υπερεξάρτησής της από τον τομέα των υπηρεσιών και της πρόσφατης εξόδου από μια πολυετή δημοσιονομική κρίση-, αλλά και να αναδυθεί η πατρίδα μας πιο δυνατή από αυτή τη δοκιμασία. Με πλεόνασμα αξιοπιστίας και ισχυρά διαπιστευτήρια πολιτικής βούλησης και ικανότητας. Ικανότητα να διαχειριστεί οριακές καταστάσεις με τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, να αρθρώσει αξιόπιστο, εποικοδομητικό λόγο και να χαράξει αποδοτικές πολιτικές, όπως έχει αναγνωριστεί πολλάκις από τους Ευρωπαίους εταίρους, τους διεθνείς επενδυτές και οίκους, τις αγορές και -πρωτίστως- την ελληνική κοινωνία.
Όλα αυτά επιτεύχθηκαν χάρη στη συνεπή εφαρμογή ενός διαφορετικού μίγματος πολιτικής – ακόμα και μέσα στις αντίξοες συνθήκες της πανδημίας-, που συνίσταται στο τρίπτυχο: συνετή δημοσιονομική πολιτική με μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, προώθηση αποκρατικοποιήσεων και επενδύσεων.
Πιο αναλυτικά, οι 9 κύριοι άξονες πάνω στους οποίους εδράζεται η πολιτική μας στο πεδίο της οικονομίας είναι οι εξής:
1ον. Μείωση φόρων (φορολογικών συντελεστών για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, ΕΝΦΙΑ, εισφοράς αλληλεγγύης, προκαταβολής φόρου κ.ά.) και ασφαλιστικών εισφορών, κυρίως για τη μεσαία τάξη.
Παράλληλα, μέσα από παρεμβάσεις για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης (κίνητρα ενίσχυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ηλεκτρονικά βιβλία, ηλεκτρονική τιμολόγηση, μεταρρύθμιση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων κ.ά.), δημιουργούμε πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο, για περαιτέρω μειώσεις φορολογικών βαρών.
Επιπλέον, θεσπίσαμε φορολογικά κίνητρα για φυσικά και νομικά πρόσωπα, ώστε να προσελκύσουμε περισσότερες επενδύσεις και ανθρώπινο κεφάλαιο.
2ον. Στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων,με μέτρα συνολικού ύψους 41 δισ. ευρώ, ώστε να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και να ανατάξουν τις δυνάμεις τους το ταχύτερο εφικτό.
Μέτρα τα οποία ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και, όπως απεδείχθη, λειτούργησαν αποτελεσματικά, συγκρατώντας την ύφεση και την ανεργία και στηρίζοντας το εισόδημα των νοικοκυριών, τη ρευστότητα των επιχειρήσεων και την κοινωνική συνοχή.
Στην παρούσα φάση, συνεχίζουμε τη στοχευμένη ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με σταδιακή μετάβαση σε μέτρα επανεκκίνησης της οικονομίας.
3ον. Αποκατάσταση και στήριξη περιοχών που επλήγησαν από φυσικέςκαταστροφέςμε μέτρα άνω του 1,1 δισ. ευρώ από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι σήμερα.
Με ταχύτητα και σεβασμό στον κάθε πολίτη, ανταποκριθήκαμε στη μεγάλη πρόκληση της κλιματικής κρίσης και τις ανάγκες των συμπατριωτών μας που βίωσαν τις συνέπειες αυτής.
Ενεργήσαμε έγκαιρα, αποζημιώσαμε άμεσα και στηρίξαμε γενναία τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις περιοχές που επλήγησαν από τις μεγάλες πυρκαγιές και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ο «Ιανός».
4ον.Διατήρηση ασφαλών ταμειακών αποθεμάτων, υλοποιώντας μια έξυπνη και διορατική εκδοτική στρατηγική, που μας επέτρεψε οι εισροές πόρων στα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας την τελευταία διετία να ανέρχονται στο ίδιο επίπεδο με τα μέτρα στήριξης της κοινωνίας που λάβαμε στη διάρκεια της πανδημίας, ενώ προχωρήσαμε επίσης στην αποπληρωμή του ακριβότερου τμήματος των δανείων του ΔΝΤ.
Μάλιστα, χάρη στη μεθοδική και υπεύθυνη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών της χώρας και του ταμείου αυτής, κατέστη εφικτή η κατάρτιση και υλοποίηση συμπληρωματικού προϋπολογισμού ύψους 500 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία του απαραίτητου δημοσιονομικού χώρου προκειμένου να χρηματοδοτηθούν -φέτος- παρεμβάσεις αποκατάστασης δασών, οικισμών και σχετικών υποδομών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές, και να υλοποιηθούν -άμεσα – τα μέτρα ενίσχυσης των πληττόμενων περιοχών, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
5ον. Διαμόρφωση των κατάλληλων προϋποθέσεων για ενίσχυση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, μέσα και από ένα υγιές και ισχυρό τραπεζικό σύστημα, χάρη, μεταξύ άλλων, στην υλοποίηση του νόμου για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης ευκαιρίας και τη σημαντική μείωση των «κόκκινων» δανείων μέσω του επιτυχημένου προγράμματος «Ηρακλής», το οποίο παρατείναμε.
6ον. Προώθηση σημαντικών αποκρατικοποιήσεων (Ελληνικό, Περιφερειακοί λιμένες, ΔΕΠΑ και Υπόγεια Αποθήκη Καβάλας, Μαρίνες κ.ά.) και αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, σε συνδυασμό με την εφαρμογή σχεδίων αναδιάρθρωσης εταιρειών του Δημοσίου, όπως τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, η λΑρΚΟ, η ΕΑΒ, τα ΕλΤΑ και η ΕλΒΟ.
7ον. Υλοποίηση διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων που θα ενισχύσουν τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας (π.χ. αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης και της Κεφαλαιαγοράς, εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του «ξεπλύματος» μαύρου χρήματος, νέο πλαίσιο για την κρατική αρωγή από φυσικές καταστροφές κ.ά.).
8ον. Ενίσχυση της αξιοπιστίας και του κύρους της ελληνικής οικονομίας, όπωςπιστοποιούν η επιτυχής ολοκλήρωση 7 διαδοχικών αξιολογήσεων στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας, η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τρεις οίκους αξιολόγησης μέσα στην πανδημία και η ενεργός συμμετοχή μας στις πρωτοβουλίες για τη νέα ευρωπαϊκή οικονομική αρχιτεκτονική.
9ον. Κατάρτιση και υλοποίηση του «Ελλάδα 2.0», ενός ώριμου και συνεκτικού Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, για τη βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού ύψους 30,5 δισ. ευρώ για τη χώρα μας, που μαζί με τους πόρους από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021 2027 θα φτάσουν τα 70 δισ. ευρώ για τα επόμενα επτά έτη. Κύριος στόχος η κάλυψη του μεγάλου κενού σε επενδύσεις, παραγωγικότητα, εθνικό προϊόν και απασχόληση.
Στόχος που ήδη υπηρετείται, μέσα από την εκταμίευση των πρώτων πόρων του Ταμείου -οι οποίοι μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να αγγίξουν συνολικά τα 7,5 δισ. ευρώ- και την προώθηση των πρώτων έργων του Σχεδίου.
Σχέδιο εγχώριας ιδιοκτησίας, με ισχυρό μεταρρυθμιστικό, επενδυτικό και αναπτυξιακό πρόσημο, που θα λειτουργήσει και ως μοχλός μετασχηματισμού της οικονομίας μας και αλλαγής του οικονομικού υποδείγματος της χώρας προς ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό, καινοτόμο, δίκαιο, έξυπνο, πράσινο και ψηφιακό παραγωγικό μοντέλο. Η δε θετική επίδραση από τους πόρους του Ταμείου στο ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να αρχίσει να γίνεται αισθητή από φέτος κιόλας.
Το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» λειτουργεί σε συνάφεια και συμπληρωματικά με το νέο Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης για την Προγραμματική Περίοδο 2021 – 2027, και τα τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά του προγράμματα.
Το νέο Εταιρικό Σύμφωνο, δηλαδή το νέο ΕΣΠΑ, κατατέθηκε και εγκρίθηκε πρώτο μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών-μελών και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, αυξημένους πόρους για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας, νέο πρόγραμμα για την ανταγωνιστικότητα με δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων και διακριτά προγράμματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τη δίκαιη μετάβαση, το περιβάλλον, την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια, καθώς και την πολιτική προστασία.
Στο πλαίσιο αυτό δρομολογούμε τη βέλτιστη αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων (από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητα και του ΕΣΠΑ) ύψους 16 δισ. ευρώ μέχρι το 2027 για την Πράσινη Μετάβαση και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, υλοποιώντας άμεσα μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες όπως:
- Tο Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας «ΑΙΓΙΣ».
- Tο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης και υλοποίηση Αντιπλημμυρικών Έργων.
- Την έκδοση Πράσινου Ομολόγου από το επόμενο κιόλας έτος.
Συνολικά, μέσω του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και του Ταμείου Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει 4,6 ευρώ για κάθε 1 ευρώ που θα αποδίδει στην Ευρώπη, ενώ μέχρι σήμερα λάμβανε έως 2,9 ευρώ.
Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι, παρά τις δυσκολίες, πετύχαμε πολλά και έχουμε θέσει τις βάσεις για ακόμα περισσότερα.
Πλέον, είναι στο χέρι μας να τα κεφαλαιοποιήσουμε και δουλεύοντας ακόμα πιο εντατικά, πάνω στους ίδιους, στέρεους άξονες, με παράλληλους γνώμονες την οικονομική αποτελεσματικότητα και την κοινωνική ανταποδοτικότητα, να αδράξουμε τις ευκαιρίες, ναυπερνικήσουμε τα εμπόδια, να αποφύγουμε τους σκοπέλους και να συνδιαμορφώσουμε όλοι μαζί -κράτος, νοικοκυριά και επιχειρήσεις- ένα μέλλον φωτεινό, αντάξιο των πολλών, λαμπρών σελίδων της ιστορίας μας.
