Του δρ. Γιώργου Κωνσταντόπουλου*
Οι αρχικές προβλέψεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας δεν επιβεβαιώθηκαν. Ο κορονοϊός αποδεικνύεται πιο σκληρός αντίπαλος απ’ ό,τι περιμέναμε και η αβεβαιότητα συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά το παγκόσμιο εμπόριο, καθώς η κατάσταση δεν έχει εξομαλυνθεί. Παρ’ όλα αυτά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου κάνει λόγο για αύξηση του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου κατά 8% το 2021, έναντι μείωσης 5,3% το 2020. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, οι προβλέψεις για την οικονομία αναφέρουν ανάπτυξη 4,3% το 2021 και 6,0% το 2022, ενώ σε επίπεδο εξαγωγών, και σύμφωνα με τον Δείκτη Εξαγωγικών Προσδοκιών του ΣΕΒΕ, το 69% των εξαγωγέων έχει σχέδιο για την ανάπτυξή τους με το πέρας της πανδημίας. Το σχέδιο φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς από τώρα.
Οι ελληνικές εξαγωγές στο α’ εξάμηνο του 2021 αυξήθηκαν κατά 25,6% συγκριτικά με το προηγούμενο εξάμηνο και κατά 10,4% συγκριτικά με το α’ εξάμηνο του 2019 όταν πραγματοποιήσαμε ρεκόρ εξαγωγών. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να κάνουμε στο γεγονός ότι η φετινή αύξηση συγκριτικά με τις περσινές επιδόσεις οφείλεται σε αύξηση όλων των επιμέρους κλάδων. Η τάση αυτή μας δείχνει ότι -εκτός συγκλονιστικού απροόπτου- το 2021 οι εξαγωγές θα ξεπεράσουν τα 34 δισ. ευρώ και θα κάνουν ένα νέο ρεκόρ.
Πρέπει επιτέλους να αντιληφθούμε ότι η εξωστρέφεια αποτελεί βασικό πυλώνα κάθε σύγχρονης οικονομίας και η έλλειψη αυτής δομικό πρόβλημα. Άλλωστε, οι εξαγωγικές επιχειρήσεις είναι κατά μέσο όρο μεγαλύτερες από αυτές που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά, επενδύουν στην έρευνα και την καινοτομία, ενσωματώνουν ψηφιακές τεχνολογίες, απασχολούν εξειδικευμένο προσωπικό και εν τέλει καθιστούν ανταγωνιστική μία οικονομία. Το νέο παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας πρέπει να εστιάσει στην εξωστρέφεια των επιχειρήσεων και δη των μικρομεσαίων, καθώς αυτές αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και μπορούν να κάνουν τη διαφορά στις εξαγωγικές μας επιδόσεις. Τα τελευταία χρόνια η εξωστρέφεια έχει γίνει μία από τις πιο δημοφιλείς λέξεις και είναι γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις στράφηκαν προς τις διεθνείς αγορές. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μία απλή διαδικασία και σε καμία περίπτωση η εξωστρέφεια δεν μπορεί να αποτελέσει λύση στα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει μία επιχείρηση – αντ’ αυτού προϋποθέτει στρατηγικό σχεδιασμό και μακροχρόνιο πλάνο. Η οικονομική πολιτική της χώρας χρειάζεται μία στρατηγική εξωστρέφειας προσκείμενη στις επιταγές του σύγχρονου επιχειρείν. Η ανταγωνιστικότητα περιλαμβάνει πλέον ψηφιακές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές δράσεις από τις επιχειρήσεις και αυτές οι παράμετροι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο από την πλευρά των επιχειρήσεων όσο και από την πλευρά της πολιτείας. Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις θα πρέπει να μπορούν να αξιοποιήσουν και να διαχειριστούν νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και το διαδίκτυο των πραγμάτων, που αποτελούν τρεις από τις σημαντικότερες τεχνολογίες που επηρεάζουν το διεθνές εμπόριο. Ειδάλλως, θα χάσουν την ανταγωνιστικότητά τους και θα χαθούν στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει άμεση επίπτωση στο διεθνές επιχειρείν και αυτό συνιστά μία πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον 21ο αιώνα θα δομηθεί πάνω στους άξονες της ψηφιοποίησης και της πράσινης επιχειρηματικότητας, οι οποίοι αποτελούν και τη βάση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πρόκειται για μία σημαντική ευκαιρία τόσο για την Ευρώπη ως σύνολο όσο και για την Ελλάδα ξεχωριστά, διότι πρόκειται για πολύ μεγάλα ποσά που θα εκταμιευθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί και να τονιστεί ο σκοπός της διάθεσης αυτών των πόρων. Σκοπός είναι ο μετασχηματισμός του οικονομικού μοντέλου της χώρας και η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης μέσα από επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Και ακριβώς επειδή αυτός είναι ο σκοπός, στον ΣΕΒΕ πιστεύουμε ακράδαντα ότι θα επιτευχθεί μέσω της εξωστρέφειας. Οι πόροι πρέπει να διατεθούν ορθά και στοχευμένα ώστε να υποστηρίξουν ουσιαστικά την εγχώρια οικονομία και για να γίνει αυτό πρέπει να γίνει σωστή διαχείριση. Σε σχετική έρευνα που πραγματοποίησε ο ΣΕΒΕ μεταξύ των μελών του προέκυψε ότι η μείωση της γραφειοκρατίας, η απλοποίηση των διαδικασιών, η πάταξη της διαφθοράς και η ενίσχυση της διαφάνειας είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν, ενώ η συντριπτική πλειονότητα (84%) θεωρεί ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δύναται να αποτελέσει ένα μακροπρόθεσμο εργαλείο ενίσχυσης των εξαγωγών. Η εξωστρέφεια μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τη βάση του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας στην postCOVID-19 εποχή.
